ORIGINAL_ARTICLE
سیستم پشتیبان فضایی برنامهریزی و مدیریت محیط زیست برای مکانیابی و آمایش صنایع پتروشیمی لرستان
پژوهش حاضر تحقیقی توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است که در استان لرستان با هدف تدوین یک سیستم پشتیبان تصمیمگیری فضایی برنامهریزی و مدیریت محیط زیست به منظور مکانیابی و آمایش صنایع پتروشیمی با بهرهگیری از روشهای فرارتبهای انجام گرفته است. در این تحقیق مهمترین معیارهای توسعه و استقرار صنایع پتروشیمی با بهرهگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، تحلیل شده و نقشة پهنهبندی محدودة مورد مطالعه جهت توسعه و استقرار صنایع پتروشیمی به کمک روشهای Prometee II و Electere III با معیارهای ارزیابی تهیه شده است. یافتههای پژوهش نشان داد از مجموع کل مساحت منطقه، به روش Promethee II، حدود 45207 کیلومتر مربع (16 درصد)، و به روشElectre III ، 29207 کیلومتر مربع (10 درصد)، برای توسعة صنایع پتروشیمی در استان لرستان مناسب است، همچنین تحلیل حساسیت روشهای بهکارگرفتهشده نشان داد نقشههای تولیدشده با هر دو روش به دادههای واقعی نزدیکند و نسبت به روشهای متداول دقت بالاتری دارند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_57186_6933e5f8ff8238fc4fefd38115e31a52.pdf
2015-09-23
165
185
10.22059/jtcp.2015.57186
استان لرستان
برنامهریزی و مدیریت محیط زیست
روشهای فرارتبهای
صنایع پتروشیمی
مکانیابی و آمایش سرزمین
مرتضی
قبادی
mdinarvandi@gmail.com
1
استاد یار محیط زیست، دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران
LEAD_AUTHOR
حمید رضا
جعفری
emehran375@gmail.com
2
استاد، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران
AUTHOR
غلامرضا
نبی بیدهندی
mohammadim600@gmail.com
3
استاد، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران
AUTHOR
معصومه
احمدی پری
ahmadipari93@gmail.com
4
دانشجوی دکتری برنامهریزی محیط زیست، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران
AUTHOR
احمدوند، علیمحمد؛ میرمظاهری، مهدی؛ ادیبی، کمال (1386).«فرصتها و تهدیدهای صنعت پتروشیمی ایران». فصلنامة اقتصاد و تجارت نوین، شمارههای 10 و 11، صفحات 111-86.
1
اصغریزاده، علی؛ نصرالهی، محمد (1386). «رتبهبندی شرکتها بر اساس معیارهای مدل سرآمدی- روش پرومته». فصلنامة مدرس علوم انسانی، دورة 11، شمارة سوم، صفحات 59 - 84.
2
جعفری، حمیدرضا؛ کریمی، سعید (1384). «مکانیابی عرصههای مناسب احداث صنعت در استان قم با استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS)». مجلة محیطشناسی، شمارة 37، صفحات 52- 42.
3
جعفریان مقدم، الهه؛ ملماسی، سعید؛ منوری، سی مسعود؛ جوزی، سیدعلی (1390). «بررسی اثرات محیط زیستی صنایع پتروشیمی منطقه ویژة اقتصادی ماهشهر با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی». علوممحیطی، سال هشتم، شمارة سوم، صفحات 156-145.
4
رئیسی، مرضیه؛ سفیانیان، علیرضا (1388). «مکانیابی صنایع با استفاده از معیارهای جغرافیایی». فصلنامةتحقیقاتجغرافیایی، شمارة 99، صفحات 745-725.
5
سلیمانی، ر بالنده، ن و جمالی ، ف (1390). «استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای تحلیل مکانی استقرار صنایع سنگین». پنجمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، دانشگاه تهران.
6
لاریمیان، تایماز؛ صادقی، آرش؛ ملاباشی، علی (1391). «مکانیابی شهرکها و نواحی صنعتی با توجه به اثرات زیستمحیطی بخش صنعت». دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، دانشگاه تهران.
7
نوری، جعفر؛ عباسپور، مجید؛ مقصودلو کمالی، بیژن (1385). «ارزیابی زیستمحیطی سیاست های استراتژیک توسعة صنعتی ایران با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک». علوم و تکنولوژی محیط زیست، شمارة 29، صفحات 14-1.
8
یاسوری، مجید (1392). «بررسی وضعیت استقرار صنایع و مکانیابی شهرکهای صنعتی در شهرستان مشهد». آمایشسرزمین، دورة پنجم، شمارة دوم، صفحات 288-261.
9
Agostini, P.; Pizzol, L.; Critto, A.; D'Alessandro, M.,; Zabeo, A.; Marcomini, A. (2012). “Regional risk assessment for contaminated sites Part 3: Spatial decision support system”. Environment International, 48, 121-132.
10
Albadvi, A.; Chaharsooghi, S. K.; Esfahanipour, A. (2007). “Decision making in stock trading: An application of PROMETHEE“. European Journal of Operational Research, 177(2), 673–683.
11
Behzadian, M.; Pirdashti, M. (2009). “Selection of the Best Module Design for Ultrafiltration (UF) Membrane in Dairy Industry: An Application of AHP and PROMETHEE”. International Journal of Engineering, 3(4), 126-142.
12
Figueira, José; Greco, Salvatore; Ehrgott, Matthias (2005). Multiple Criteria Decision Analysis: State of the art surveys. Springer eBook, ISBN: 0-387-23081-5.
13
Carter, J. G.; White, I. (2012). “Environmental planning and management in an age of uncertainty”. Journal of Environmental Management, 113, 228-236.
14
Chang, K. L.; Liao, S. K.; Tseng, T. W.; Liao, C. Y. (2015). An ANP based TOPSIS approach for Taiwanese service apartment location selection. Asia Pacific Management Review.
15
Hwang, B.; Pai, N.; Lu, C.; Ken, Y. (2014). “The design decision of online game development based on a MCDM model combining Dematel with ANP method”. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 63(2).
16
Dong, F.; Liu, H. (2012). “Selection of the coal supplier based on the ANP/TOPSIS method”. Modern Electric Power, 1, 019.
17
De Montis, A. (2013). “Implementing Strategic Environmental Assessment of spatial planning tools: A study on the Italian provinces”. Environmental Impact Assessment Review, 41, 53-63.
18
Diakoulaki, D.; Karangelis, F. (2007). “Multi-criteria decision analysis and cost-benefit analysis of alternative scenarios for the power generation sector in Greece“. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 11, 716–727.
19
Elevli, B.;Demirci, A. (2004). “Multicriteria choice of ore transport system for an underground mine: for enrichment evaluations”. Materials and Design 31 (2010) 551–555.
20
Ghobadi, M.; Jafari, H.; Nabibidhendi,Gh.; Yavari, A. (2015). “Environmental planning and management for petrochemical industry development based on HSE factors”. International Conference on Biological, Civil and Environmental Engineering, London, United Kingdom.
21
Graymore, M. L.; Wallis, A. M.; Richards, A. J. (2009). “An Index of Regional Sustainability: A GIS-based multiple criteria analysis decision support system for progressing sustainability”. Ecological Complexity, 6(4), 453-462.
22
Stewart, T. J.; Janssen, R.l Herwijnen, M. V. (2004). “Agenetic algorithm approach to multiobjective land use planning”. Computers & Operations Research, 31, 2293-2313.
23
Kokot, S.; Phuong, T. D. (1999). “Elemental content of Vietnamese rice. Part 2. Multivariate data analysis”. Management, 28(1), 181–190.
24
Nejad, H. Z.; Samizadeh, R. (2013). “Decision Support Model for Fire Insurance Risk Analysis in a Petrochemical Case Study”. International Journal of Risk and Contingency Management, 2(1), 36-50.
25
Opricovic, S.; Tzeng, G. H. (2007). “Extended VIKOR method in comparison with outranking methods“. European Journal of Operational Research, 178, 514–529.
26
Queiruga, D.; et al (2008). Evaluation of sites for the location of WEEE recycling plants in Spain, Waste
27
Rikalovic, A.; Cosic, I.; Lazarevic, D. (2014). “GISbased multi-criteria analysis for industrial site selection”. Procedia Engineering, 69, 1054-1063.
28
Taghizadeh, F. (2011). “Evaluation and site selection of petrochemical industrial waste land filling using SMCE method”. Journal of Food Agriculture & Environment, 9(1), 684-688.
29
ORIGINAL_ARTICLE
رویکرد آمایشی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان بهبهان با بهکارگیری تصاویر ماهوارهای چندزمانهای
مطالعة میزان تغییرات و تخریب منابع در سالهای گذشته و پیشبینی این تغییرات در سالهای آتی گامی مؤثر در برنامهریزی و کنترل تغییرات غیراصولی در آینده است. بنابراین، مقالة حاضر با هدف رویکرد آمایشی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان بهبهان با بهکارگیری LCM و زنجیرة مارکوف انجام گرفت. آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با بهکارگیری تصاویر ماهوارة Landsat، سنجندههای ETM+ (تصویر سال 1378) و OLI (تصویر سال 1392) انجام گرفت. مدلسازی نیروی انتقال با روش رگرسیون لجستیک و شش متغیر، مدل رقومی ارتفاع، شیب، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از اراضی کشاورزی، فاصله از جاده و نقشة Evidence Likelihood انجام گرفت. برای تهیة نقشههای فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از اراضی کشاورزی و فاصله از جاده، تحلیل فاصلة اقلیدسی، و برای تعیین همبستگی بین متغیرها ضریب همبستگی کرامر بهکار گرفته شد. همچنین، شاخص ROC برای ارزیابی صحت مدل بررسی شد. مقایسة مساحتهای نقشة مدلسازیشده با نقشة سال 1392 نشان داد مناطق مسکونی از 3157 هکتار در سال 1392 به 4180 هکتار، و اراضی کشاورزی منطقه از 15030 هکتار به 20778 هکتار افزایش یافتهاند. اما روند تخریب مراتع نهتنها بهبود نیافته است، با شدتی بیشتر از گذشته ادامه دارد.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_57187_df11a1b2c1ca1099abb385e01f58dded.pdf
2015-09-23
187
207
10.22059/jtcp.2015.57187
آمایش سرزمین
رگرسیون لجستیک
زنجیرة مارکوف
مدلسازی
LCM
حمیدرضا
پورخباز
pourkhabbaz@yahoo.com
1
استادیار، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتمالانبیاء بهبهان، ایران
LEAD_AUTHOR
فاطمه
محمدیاری
mohammadyari.f@sku.ac.ir
2
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتمالانبیاء بهبهان، ایران
AUTHOR
حسین
اقدر
aghdarhossin@yahoo.com
3
کارشناسارشد سنجش از دور و GIS، دانشکدة علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
AUTHOR
مرتضی
توکلی
tavakoly52@gmail.com
4
دانشیار، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
. احدنژاد روشتی، محسن؛ حسینی، سیداحمد (1390). «ارزیابی و پیشبینی تغییرات و پراکنش افقی شهرها با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: شهر تبریز در مقطع زمانی 1398-1363)». مجلة پژوهش و برنامهریزی شهری، دورة دوم، شمارة چهارم، صفحات 20-1.
1
2. عزیزی قلاتی، سارا (1392). مدلسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تکنیکهای سنجش از دور و سامانههای اطلاعات جغرافیایی در منطقة کوهمره سرخی استان فارس. پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة سنجش از دور و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز.
2
3. باقری، رحیم؛ شتایی، سجاد (1389). «مدلسازی کاهش گسترة جنگل با استفاده از رگرسیون لجستیک (مطالعة موردی: حوضة آبخیز چهل چای استان گلستان)». مجلة جنگل ایران، دورة دوم، شمارة سوم، صفحات 252-243.
3
4. غلامعلیفرد، مهدی؛ جورابیان شوشتری، شریف؛ حسینی کهنوج، سیدحمزه، میرزایی، محسن (1391). «مدلسازی تغییرات کاربری اراضی سواحل استان مازندران با استفاده از LCM در محیط GIS». مجلة محیطشناسی، دورة 38، شمارة چهارم، صفحات 124-109.
4
5. قربانی، رسول؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ محمودزاده، حسن (1393). «رویکرد زیستمحیطی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی محدودة کلانشهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانهای، ارزیابی چندمعیاری و سلولهای خودکار زنجیرةمارکوف (1417-1363)». فصلنامة مطالعات شهری، دورة 31، شمارة هشتم، صفحات 31-13.
5
6. هادوی، فرهاد (1389). بررسی توسعة کالبدی فضایی شهر زنجان جهت ساماندهی بهینة آن با استفاده از تکنیک GIS. پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور واحد ساری.
6
7. حیدریان، پیمان (1392). مدلسازی توسعة فضایی شهری با استفاده از تکنولوژی سامانههای اطلاعات جغرافیایی و رگرسیون وزندار مکانی کلانشهر تهران. پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة سنجش از دور و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز.
7
8. لیلسند، تامس؛ کیفر، رالف (1380). پردازش رقومی تصاویر ماهوارهای، ترجمة حمید مالمیریان، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح تهران.
8
9. رضایی مقدم، محمدحسین؛ رضایی بنفشه، مجید؛ فیضیزاده، بختیار؛ نظمفر، حسین (1389). «طبقهبندی پوشش اراضی/ کاربری اراضی بر اساس تکنیک شیءگرا و تصاویر ماهوارهای، مطالعة موردی: استان آذربایجان غربی». پژوهشهای آبخیزداری، دورة هفتم، شمارة 87، صفحات 35-20.
9
10. زائری امیرانی، آزاده؛ سفیانیان، علیرضا (1390). «بررسی روند تغییرات پوشش اراضی و رشد جمعیت در محدودة شهر اصفهان با استفاده از سنجش از دور طی سالهای 1378-1366». همایشملیژئوماتیک، تهران.
10
11. Arekhi, S.; Niyazi, Y. (2009). “Comparing evaluation of remote sensing techniques for monitoring land use change, (Case study: Darehshar catchment, Ilam province)”. Journal - Range and Desert Research of Iran, 17(1), 74-93.
11
12. Arsanjani, J.; Helbich, M.; Kainz, W.; Darvishi Boloorani, A. (2013). “Integration of logistic regression, Markov chain and cellular automata models to simulate urban expansion”. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 21(5), 265-275.
12
13. Awotwi, A. (2009). “Detection of land use and land cover change in accra, ghana between 1985 and 2003 using landsat imagery“. Dissertation Division of Geoinformatics Royal Institute of Technology (KTH), Stockholm, 31(8), 54-59.
13
14. Brown, D. G.; Pijanowski , B. C.; Duh, J. D. (2000). “Modeling the relationships between land use and land cover on private lands in the Upper Midwest, USA”. Journal of Environmental Management, 59(6), 247-263.
14
15. Caldas, M.: Simmons, C.: Walker, R.: Perz, S.: Aldrich, S.: Pereira, R.: Leite, F.: Arima, E. (2010). “Settlement formation and land cover and land use change: a case study in the brazilian amazon”. Journal of American Latin Geography, 9(1), 125-144.
15
16. Coppedge, B. R.; Engle, D. M.; Fuhlendorf, S. D. (2007). “Markov models of land cover dynamics in a southern Great Plains grassland region”. Landscape Ecology, 22(9), 1383-1393.
16
17. Dewan, A. M.; Yamaguchi, Y. (2009). “Land use and land cover change in Greater Dhaka, Bangladesh: Using remote sensing to promote sustainable urbanization“. Applied Geography, 29(6), 390–401.
17
18. Eastman, J. R. (2006). IDRISI Andes. Guide to GIS and Image Processing. Clark Labs, Clark University, Worcester, MA.
18
19. Fan, F.; Wang, Q.; Wang, Y. (2007). “Land use and land cover change in Guangzhou, China, from 1998 to 2003, based on Landsat TM/ETM+ imagery”. Sensors, 7(4), 1323-1342.
19
20. Gong, Wenfeng; Yuan, Li; Fan, Wenyi; Stott, Philip (2015). “Analysis and simulation of land use spatial pattern in Harbinprefecture based on trajectories and cellular automata-Markovmodelling”. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 34(3), 207-216.
20
21. Gontier, M.; Mörtberg, U.; Balfors, B. (2009). “Comparing GIS-based habitat models for applications in EIA and SEA”. Environmental Impact Assessment Review, 30(2), 8-18.
21
22. Haibo, Y.; Longjiang, D.; Hengliang, G.; Jie, Z. (2011). “Tai'an land use Analysis and Prediction Based on RS and Markov Model”. Procedia Environmental Sciences, 10(4), 2625 – 2630.
22
23. Haack, B. N.; Rafter, A (2006). Urban Growth Analysis and Modeling in the Kathmandu Valley, Nepal. Habitat International, 30(4), 1056–1065.
23
24. Hathout, S. (2002). “The use of GIS for monitoring and predicting urban growth in East and West St Paul, Winnipeg, Manitoba, Canada”. Journal of Environmental Management, 66 (3), 229-238.
24
25. Jenerette, G. Darrel.; Wu, Jianguo (2001). “Analysis and simulation of land use change in the central Arizona-Phonix region, USA”. Landscape Ecology, 16(1), 611-626.
25
26. Joorabian Shooshtari, S. H. (2012). “Monitoring Land Cover Change, Degradation, and Restoration of the Hyrcanian Forests in Northern Iran (1977–2010)”. International Journal of Environmental Sciences, 3(3), 1038-1056.
26
27. Lambin, E. F.; Rounsevell, M. D. A.; Geist, H. J. (2000). “Are agricultural land-use models able to predict changes in land-use intensity?”. Agriculture, Ecosystems and Environment, 82(3), 321–331.
27
28. Mas, J. F.; Flores, J. J. (2008). “The application of artificial neural networks to the analysis of remotely sensed data (review article)”. International Journal of Remote Sensing, 29(2), 617-663.
28
29. Mountrakis, G.;. Im, J.; Ogole, C. (2011). “Support vector machines in remote sensing: A review”. Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 13(1), 247–259.
29
30. Muñoz-Rojas, M.; De la Rosa, D.; Zavala, L. M.; Jordán, A.; Anaya-Romero, M. (2011). “Changes in land cover and vegetation carbon stocks in Andalusia, Southern Spain (1956–2007)”. Science of the total environment, 409(14), 2796–2806.
30
31. Nahuelhual, L.; Carmona, A.; Lara, A.; Echeverría, C.; González, M. E. (2012). “Land-cover Change to Forest Plantations: Proximate Causes and Implications for the Landscape in South-central Chile”. Landscape and Urban Planning, 107(1), 12-20.
31
32. Oommen, T. (2008). “An objective analysis of Support Vector Machine based classification for remote sensing”. Mathematical Geosciences, 40(2), 409–424.
32
33. Oñate-Valdivieso, F.; Sendra, J. B. (2010). “Application of GIS and remote sensing techniques in generation of land use scenarios for hydrological modeling”. Journal of Hydrology, 395(2), 256–263.
33
34. Park, S.; Jeon, S.; Kim, S. H.; Choi, C. H. (2011). “Prediction and comparison of urban growth by land suitability index mapping”. Landscape and Urban Planning, using GIS and RS in South Korea, 99(3), 104-114.
34
35. Parker, D. C.; Manson, S. M.; Janssen, M. A.; Hoffmann, M. J.; Deadman, P. (2002). Malti agent systems for the simulation of land use and land cover change.
35
36. Pelorosso, R.; Leone, A.; Boccia, L. (2009). “Land cover and land use change in the Italian central Apennines: A comparison of assessment methods”. Applied Geography, 29(1), 35–48.
36
37. Perez-Vega, A. J.; Mas, A.; Ligmann-Zielinska (2012). “Comparing two approaches to land use/cover change modeling and their implications for the assessment of biodiversity loss in a deciduous tropical forest”. Environmental Modelling & Software, 29(1), 11-23.
37
38. Pistocchi, A.; Lu., Zi, L.; Napolitano, P. (2002). “The use of pre dictive modelling tec hniques for optimale xploitation of spatial databases: a case study in landslide hazard mapping with expert system-like methods”. Environmental Geology, 41(2), 1-24.
38
39. Pontius, R. G.; Schneider, L. C. (2001). “Land-cover change model validation by an ROC method for the Ipswich watershed, Massachusetts, USA. Agriculture”. Ecosystems and Environment, 85(3), 239-248.
39
40. Rahman, M. R.; Saha, S. K. (2009). “Spatial dynamics of cropland and cropping pattern change analysis using landsat tm and irs p6 liss iii satellite images with gis”. Geo-spatial Information Science. 12(2), 123–134.
40
41. Schulz, J. J.;, Cayuela, L.; Echeverria, C.; Salas, J.; Rey Benayas, J. M. (2010). “Monitoring land cover change of the dryland forest landscape of Central Chile (1975 - 2008)”. Applied Geography, 30(3), 436-447.
41
42. Schulz, J. J. (2011). “Factors influencing vegetation cover change in Mediterranean Central Chile (1975–2008)”. Applied Vegetation Science, 14(4), 1-12.
42
43. Thapa, R. B.; Murayama, Y. (2012). “Scenario Based Urban Growth Allocation in Kathmandu Valley, Nepal“. Landscape and Urban Planning, 105(1-2), 140-148
43
44. Theau, J. (2006). “Detection of changes using remote sensing: an Overview of principles and applications”. Geo-Spatial and Range Sciences Conference.
44
45. Václavík, T.; Rogan, J. (2009). “Identifying trends in land Use/Land cover changes in the context of post-socialist transformation in Central Europe”. GIS Science andRemote Sensing, 49(4), 1-32.
45
46. Volcani, A.; Karnieli, A.; Svoray, T. (2005). “The use of remote sensing and GIS for spatio- temporal analysis of the physiological state of a semiarid forest with respect to drought years”. Forest Ecology and Management, 215(1–3), 239–250.
46
47. Wu, Q., H.Q. Li, R. S., Wang, J., Paulussen, Y., He, M., Wang, B. H., Wang, Z (2006). “Monitoring and predicting land use change in Beijing”. Landscape and Urban Plan. 78(2), 322-333.
47
48. Zehtabian, G. H.; Tabatabai, M. R. (1999). “The Study process of desertification using satellite images and Geographical Information System”. Journal Desert, 4(2), 57-67.
48
ORIGINAL_ARTICLE
محاسبة میزان انطباق اکولوژیکی توسعة گرگان
امروزه با رشد روزافزون جمعیت شهرنشین و در پی آن توسعة شتابزده و لگامگسیختة شهرها، مسائل و مشکلات عدیدهای پیش روی جوامع بشری قرار گرفته است. در محدودة شهر گرگان نیز، افزایش سطح سکونتگاههای شهری، بیتوجه به قابلیتها و محدودیتهای اراضی و توان اکولوژیک توسعة شهری انجام گرفته است. این پژوهش با هدف ارزیابی و انطباق توسعة شهری با توان اکولوژیک سرزمین به منظور حفظ قابلیتهای محیطزیست در شهر گرگان انجام گرفته است. برای این کار، با رویکرد ارزیابی چندمعیاره با بهکارگیری روش ترکیب خطی وزندار، ارزیابی توان اکولوژیکی گرگان برای انطباق با توسعة شهری در سالهای مختلف در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفته است. سپس، نقشة نهایی توان با توسعة موجود مقایسه، و درصد تطابق آن در سالهای مختلف محاسبه شد. نتایج نشان داد میزان انطباق اکولوژیکی بهتدریج از سال 1987 تا سال 2013 کاهش یافته است که خود احتمالاً به پیامدهای منفی در محیطزیست منجر شده است و این فرایند ادامه نیز دارد. از این رو، باید توجه لازم برای کاهش روند عدم انطباق اکولوژیکی توسط مسئولان ذیربط اتخاذ شود. برنامهریزان شهری بهمنظور رعایت بیشتر اصول محیط زیستی جهت ارتقای شرایط موجود میتوانند نتایج این پژوهش را بهکار گیرند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_57188_9420cfa0028f79e587dc0c58d0b36979.pdf
2015-09-23
209
230
10.22059/jtcp.2015.57188
ارزیابی توان اکولوژیک
انطباق اکولوژیکی
روش ترکیب خطی وزندار
فرایند تحلیل سلسلهمراتبی
فاطمه
حاجی زاده
najmehajizade@gmail.com
1
دانشجوی دکتری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
LEAD_AUTHOR
سید حامد
میرکریمی
mirkarimi.hamed@gmail.com
2
استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
AUTHOR
عبدالرسول
سلمان ماهینی
rassoulmahiny@gmail.com
3
دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
AUTHOR
مرجان
محمدزاده
marjan.mohammadzadeh@gmail.com
4
استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
AUTHOR
اونق، مجید؛ میرکریمی، سیدحامد (1377). ارزیابی اثرات توسعه بر محیط زیست استان گلستان. گرگان، ادارة کل حفاظت محیطزیست استان گلستان.
1
اونق، مجید؛ میرکریمی، سیدحامد (1382). «مدل ارزیابی انطباق زیستمحیطی کاربریهای فعلی استان گلستان». مجلة دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، سال دهم، شمارة سوم، صفحات 14-5.
2
بهرامسلطانی، کامبیز (1371). مجموعة مباحث و روشهای شهرسازی: محیطزیست. تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
3
جوادیانکوتنایی، سارا؛ ملماسی، سعید؛ اورک، ندا؛ مرشدی، جعفر (1393). «تدوین الگوی ارزیابی اکولوژیک توسعة شهری با بهرهگیری از فرایند تحلیل شبکهای (ANP) (نمونة موردی: شهرستان ساری)». آمایش سرزمین، دورة ششم، شمارة اول، صفحات 178- 153.
4
دهشور، طهورا؛ دانهکار، افشین؛ آلشیخ، علیاصغر؛ احمدیان، رضا (1392). «شناسایی و مکانیابی فضاهای مناسب شهری با تأکید بر معیارهای زیستمحیطی )مطالعة نمونه: شهرستان محمودآباد مازندران(».دوفصلنامة علمی ـ پژوهشی آمایش سرزمین، دورة پنجم، شمارة اول، صفحات 179- 155.
5
رسولی، علیاکبر؛ محمودزاده، حسن؛ یزدچی، سعید؛ زرینبال، محمد (1391). «ارزیابی روشهای تحلیل سلسلهمراتبی و ترکیب خطی وزنی در مکانیابی محل دفن مواد زائد شهری، موردشناسی: شهرستان مرند».، جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای، شمارة چهارم، صفحات 52- 41.
6
ساجدیفر، آیلار؛ میرکاظمیان، مریمالسادات (1387). اطلس ژئوتوریسم استان گلستان، پایگاه ملی دادههای علوم زمین کشور.
7
سعیدی، سپیده؛ محمدزاده، مرجان؛ سلمان ماهینی، عبدالرسول؛ میرکریمی، سیدحامد (1393). «ارزیابی و مدلسازی ارزش منظرهای سیمای سرزمین به روش ترکیب خطی وزنی (مطالعة موردی: مسیرهای پیادهروی آبخیز زیارت استان گلستان)».، محیطزیست طبیعی، منابع طبیعی ایران، دورة 67، شمارة سوم، صفحات 311- 301 .
8
سلمانماهینی، عبدالرسول؛ حمیدرضا، کامیاب (1390). سنجش از دور و سامانههای اطلاعات جغرافیایی کاربردی با نرمافزار ایدریسی. انتشارات مهر مهدیس، تهران.
9
عزیزیان، محمدصادق؛ نقــــدی، فریــــده؛ مـــلازاده، مهـــدی (1392). «ارزیابی توان اکولوژیک حاشیة شهر تبریز به منظور توسعة پایدار شهری با رویکرد MCE». مجلة پژوهش و برنامهریزی شهری، سال چهارم، شمارة سیزدهم، صفحات 128- 113.
10
مخدوم، مجید (1390). شالودة آمایش سرزمین. چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
11
میرکتولی، جعفر؛کنعانی، محمدرضا (1390). «ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعة شهری با مدل تصمیمگیری چندمعیاری MCDM و GIS (مطالعة موردی: شهر ساری، استان مازندران)». پژوهشهای جغرافیای انسانی، شمارة 75، صفحات 80-77.
12
میرکازهی، زهرا؛ حاجیزاده، فاطمه (1394). «مکانیابی دفن مواد زائد جامد شهری با بهکارگیری (GIS) و (AHP) (مطالعة موردی: شهرستان خاش) ». فصلنامةه علوم و تکنولوژی محیطزیست. در حال چاپ.
13
نقدی، فریده؛ حسینی، سیدمحسن؛ صدر، شقایق (1393). «ارزیابی توان اکولوژیک اراضی با استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (مطالعة موردی: اراضی حاشیة شهر تبریز)». سنجش از دور و GISدر منابع طبیعی، سال پنجم، شمارة سوم، صفحات 102- 93.
14
Ajza-Shokouhi, M,; Kazemi, Kh.; Ahmadi, A. (2013). “Ecological capability evaluation for urban physical development by using multi-criteria decision- making analysis methods in GIS (Case study: Mashhad City in Iran)”. International Journal of Emerging Trends in Engineering and Development, 3(6), 265-275.
15
Borthwick, A.; Liu, R.; Zhang, K.; Zhang, Zh. (2014). “Land-use suitability analysis for urban development in Beijing, China”. Journal of Environmental Management, 145 (0), 170-179.
16
Brazier, A.; Greenwood, L. (1998). “Geographic Information system: A consistent approach to land use planning decisions around hazardous installations”. Journal Hazardous Materials, 61(0), 355-361.
17
Eastman, Ronald (2003). Idrisi for windows user guide. Clark University, New York.
18
Eastman, R.; Jiang, H.; Toledano, J. (1995). “Raster procedure for multi criteria and multi objective decisions photogrammetric”. Engineering & Remote sensing, 61(5), 539-547.
19
Feizizadeh, B.; Blaschke, T. (2013). “Land suitability analysis for Tabriz County, Iran: a multi-criteria evaluation approach using GIS”. Journal of Environmental Planning and Management, 56(1), 1–23.
20
21. Gilbert, A.; Josef, G. (1992). Cities, Poverty and Development, Urbanism in the Third World Countries, Oxford University Press.
21
Girvetz, E. H.; Thorne, J. H.; Berry, A. M.; Jaeger, J. A. (2008). “Integration of landscape fragmentation analysis into regional planning: a statewide multi-scale case study from California, USA”. Landscape and Urban Planning. 86(3), 205–218.
22
Kue, M. Sh.; Liang, G. Sh.; Huang, W. Ch. (2006). “Extensions of multicriteria analysis with pairwise comparison under a fuzzy environment". International Journal of Approximate Reasoning,43(0), 268-285.
23
Lootsma, F. (1997). Fuzzy Logic for Planning and Decision Making. Dordrecht, Kluwer Academic Publisher.
24
Mahiny, A. S.; Clarke, K. (2012). “Guiding SLEUTH land-use/land-cover change modeling using multicriteria evaluation: Towards dynamic sustainable land-use planning”. Environmental and Planning B: Planning and Design, 39(5), 925–944.
25
Mahiny, A. S.; Clarke, K. (2013). “Simulating hydrologic impacts of urban growth using SLEUTH, multi Criteria evaluation and runoff modeling”. Journal Environmental Information, 22(1), 27–38.
26
Marull, J.; Pino, J.; Mallarach, J. M.; Cordobilla, M. J. (2007). “A land suitability index for strategic environmental assessment in metropolitan areas”. Landscape and Urban Planning. 81(0), 200–212.
27
Pennington, M. (2000). “Urban policy and Public choice theory and Politics of urban containment”. Journal of Environmental and Planning Policy, 18(0), 25-32.
28
Qingming, Zh (2003). A Hierarchical Object-Based Approach for Urban Land –Use Classification from Remote Sensing Data. International institute for geo- information science and earth observation (ITC).Thesis for the degree of PhD.
29
Rojas, C.; Pino, J.; Jaque, E. (2013). “Strategic Environmental Assessment in Latin America: A methodological proposal for urban planning in the Metropolitan Area of Concepción (Chile)”. Land Use Policy, 30(1), 519–527.
30
Ryngnga, Ph. Kh. (2008). “Ecotourism prioritization: A geographic information system approach”. Tourism and Heritage, 1(0), 50-56.
31
32. Saaty, T. (1980). The analytical hierarchy process. New York, Mc-Graw Hill.
32
Schreyer, A.;Malczeweski, J. (2004). “Multicriteria evaluation using Analytical Hierarchy Process and ordered weighted averaging”. WWW. AHP. pp. 1-16.
33
Store, R.; Kangas, J. (2001). “Integrating spatial multi-criteria evaluation and expert knowledge for GIS-based habitat suitability modeling”. Landscape and Urban Planning‘ 55(2), 79–93.
34
Tsaur, Sh. H.; Wang, CH. H. (2007). “The evaluation of sustainable tourism development by Analytic Hierarchy Process and Fuzzy Set Theory: An empirical study on the Green Island in Taiwan”. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 12(2), 127-145.
35
36. Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy Sets, Information and Control.
36
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی الگوی روششناختی کاربرد برنامهریزی فرضبنیاد در مطالعات توسعة منطقهای
در آغاز هزارة سوم متون برنامهریزی از مفاهیم پیشبینی، آیندهنگری و کشف آینده عبور کرده و به حوزة آیندهپژوهی و آیندهنگاری رسیده است. در برنامهریزی توسعة منطقهای، شناسایى عدم قطعیتهاى آینده و فرضهای بنیادینى که برنامههاى بلندمدت بر پایة آنها طراحی شده است، از مهمترین زمینههای شناسایى مشکلات و چالشهای پیش روى سندهاى توسعهاى است. پسابرنامهریزی نیز موفقیت یا عدم موفقیت سیاست و برنامة تدوینشده در افق زمانی آینده را ارزیابی میکند. برنامهریزی فرضبنیاد (ABP) یکی از روشهای پسابرنامهریزی است که میتوان به کمک آن برنامههای پابرجا و انطباقپذیر تهیه کرد. این تحقیق از نظر نوع تحقیق، ترکیبی از روشهای اسنادی و پیمایشی است و از نظر ماهیت بر اساس روشهای جدید علم آیندهپژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با ترکیبی از مدلهای کمی و کیفی انجام گرفته است. برای جمعآوری اطلاعات ابزار پرسشنامه و فن دلفی بهکار گرفته شده است و پرسشنامهها صرفاً از متخصصان توسعه و برنامهریزی که به مسائل توسعة منطقه احاطه دارند، تکمیل شده است. به این ترتیب میزان همبستگی میان هر راهبرد با عدم قطعیتها با استخراج نظرهای خبرگان از دو پرسشنامه (پرسشنامة راهبردها، پرسشنامة عدم قطعیتها) محاسبه شد. نتایج مطالعه نشان داد بهرهگیری از روش برنامهریزی فرضبنیاد، میتواند در برنامههای توسعة منطقهای بهکار گرفته شود، که این امر به برنامهریزان کمک میکند تا اجماع و تعهد به خروجیها تحقق یابد. در نتیجه با بهرهگیری از روش برنامهریزی فرضبنیاد میتوان ضعفها و چشمپوشیهایی را که در برنامههای توسعة بلندمدت منطقهای وجود دارد، شناسایی و بازبینی کرد.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_57189_523b2cebb0fa20d070ed37db0039ec39.pdf
2015-09-23
231
254
10.22059/jtcp.2015.57189
آیندهنگاری
برنامهریزی توسعة منطقهای
برنامهریزی فرضبنیاد
پسابرنامهریزی
نادر
زالی
n.zali54@gmail.com
1
دانشیار شهرسازی، دانشکدة معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
LEAD_AUTHOR
سارا
منصوری بیرجندی
sara.mnsr@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکدة معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
AUTHOR
- اسلاتر، ریچارد (1386). دانش واژة آیندهپژوهی، ترجمة عبدالمجید کرامتزاده و همکاران، تهران، انتشارات مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی.
1
- اسلاتر، ریچارد (1386). نواندیشی برای هزارة نوین، مفاهیم، روشها و ایدههای آیندهپژوهی. ترجمة عقیل ملکیفر و همکاران، تهران، مؤسسة آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی.
2
- پورمحمدی، محمدرضا؛ حسینزاده دلیر، کریم؛ زالی، نادر (1389). «مهندسی مجدد فرایند برنامهریزی با تأکید بر رویکرد آیندهنگاری». مجلة جغرافیا و توسعه، شمارة 20، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
3
- حسنوی، رضا؛ نظامیپور، قدیر؛ بوشهری، علیرضا؛ آذر، عادل؛ قربانی، سعید (1392). «طراحی مدل تأثیر آیندهنگاری بر سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری در سطح ملی با استفاده از روش مدلیابی معادلات ساختاری». فصلنامة علمی- پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال ششم، شمارة اول، صفحات 34-21
4
- خزائی، سعید؛ عبدالرحیم، پدرام (1387). راههای گام به گام آیندهپژوهی راهبردی. تهران، انتشارات کشف آینده.
5
- زالی، نادر (1388). «آیندهنگاری توسعة منطقهای با رویکرد برنامهریزی سناریومبنا (نمونة موردی: استان آذربایجان شرقی)». رسالة دکترا، دانشگاه تبریز.
6
- زالی، نادر (1390). «آیندهنگاری راهبردی و سیاستگذاری منطقهای با رویکرد سناریونویسی». فصلنامة مطالعات راهبردی، سال 14، شمارة 54، صفحات 45-33.
7
- طباطباییان، سیدحبیبالله؛ قدیری، روحالله (1386). «متغیرهای مؤثر بر انتخاب ابعاد در یک پروژة آیندهنگاری». فصلنامة علوم مدیریت ایران، سال دوم، شمارة هفتم، صفحات 80-55.
8
مؤسسة آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی (1387). دانشنامة آیندهپژوهی. تهران، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی.
9
معصومی اشکوری، حسن (1385). اصول و مبانی برنامهریزی منطقهای. تهران، انتشارات پیام.
10
ناظمی، امیر؛ قدیری، روحالله (1385). آیندهنگاری از مفهوم تا اجرا. وزارت صنایع و معادن، تهران، مرکز صنایع نوین.
11
ناظمی، امیر (1390). «پسابرنامهریزی پیشرفتة عام در ایران 1404 مورد مطالعه: فناوری اطلاعات و ارتباطات، زیستفناوری و هوافضا». رسالة دکترا، دانشگاه علامه طباطبایی.
12
وحیدی مطلق (1385). برنامهریزی پابرجا با بهرهگیری از روش برنامهریزی بر پایة فرض. تهران، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسة آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
13
Amara, R. (1981). “The futures field: searching for definitions and boundaries”. The Futurist, pp. 25-9.
14
Barber, J. (2003). Role of Appraisal monitoring and evaluation in policy-marking, in Shapira, P. and S. Kuhlmann (Edt.) (2003). learning from Science and Technology Policy evaluation: Experiences from the United States and Europe. ChelTenham, Edward Elgar publishing.
15
-Builder, C. H.; Dewar, J. A. (1994). “A time for planning? If not now, when?”. Parameters, 24(2), 10-12.
16
-Dewar, J. A.; Builder, C. H.; Hix, W. M.; Levin, M. H. (2002). Assumption-based planning. Santa Monica, Calif.,RAND.
17
-Dewar, J. A.; Levin, M. H. (1999). .Assumption-based planning for army 21, santa monica. Calif.,RAND.
18
-Dewar, James A.; .Isaacson, Jeffrey A.; Maren, Leed (1997). “Assumption-Based Planning and Force XXI”. Santa Monica,: Rand.
19
-Dewar, J. A. (2002). Assumption-based planning: A tool for reducing avoidable surprises. RAND Studies on Policy Analysis, Cambridge University Press
20
-Echevarria, A. J. (1988). “Tomorrow’s army: the challenge of nonlinear change, parameters”. Autumn, 1988, 85-98
21
-Havas, Attila (2003). “Socio-economic and developmental needs: focus of foresight programmes”, Technology Foresight for Organiz-ers, 8-12 December, Ankara, Turkey.
22
- Grindle, M.; Thomas, J. (1999). Publice choices and policy change: The political Economy of reform in Developing countries. Johns Hopkins university press, Baltimore.
23
- Lempert, R. J.; Popper, S. W.; Bankes, S. C. (2008). Shaping the next one hundred years: new methods for quantitative long-term policy analysis. Santa Monica, Ca.: Rand Corporation.
24
- Marchau, V. A. W.J., W.E. Walker, and G.P. van Wee (2010). ”An adaptive transport policies for handling deep uncertainty“. Teclmological Forecasting & Social change, 77(6),.940-950.
25
-Miles, I.; Keenan, M. (2002). Practical guide to regional foresight in the united kingdom. luxembourg, Office for Official Publications of the European Communities.
26
- Myers, Dowell (2000). ”Constructing the future in planning university of southern California”. Paper forthcoming in the Journal of planning Education and researeh.
27
- Faludi, Andres (1970). “The planning environment and the meaninig of planning”. regional studies , Vol 4
28
- Kovacevic, Milorad (2011). “Review of HDI critiques and potential improvements”, UNDP: HDRP: 2010/33
29
- Twiss , B. C. (1992). “Forcasting for technologist and engineers, a practical guide for better dicitions". Peter peregrinus, London, United kingdom.
30
-Schwarz, B.; Svedin, U.; Wittroc, B. (1982). Methods in futures studies: problem and applications. Boulder, Colorado, Westview press.
31
- Voros, J. (2003). “A Genreic foresight process framework”. Foresight, 5(3), 10-21.
32
- Warren, E.; Walker, Marjolijn Haasnoot; Kwakkel, Jan H. (2013). ”Adapt or perish: a review of planning approaches for adaptation under deep uncertainty”.. Sustainability, 5, 955-979.
33
- Warren, L. P.; Youngman, R. R.; Roach, J. W.;, Warren, P. L.; Stone, N. D. )2007(. Virginia Integrated Pest Management Expert for wheat.
34
ORIGINAL_ARTICLE
سنجش کیفیت محیط زیست شهری با بهکارگیری مدل شاخص ترکیبی (مورد مطالعه: کلانشهر تهران)
نگرانیهایی از مناسبنبودن کیفیت محیط زیست اغلب شهرهای ایران وجود دارد. در این پژوهش شاخصهای بهینة محیط زیست شهری در کلانشهر تهران شناسایی، و ضریب اهمیت هر یک از عوامل کمّیسازیشده و تأثیر مهمترین معیارهای منتخب در ارزشیابی کیفیت محیط زیست شهری مطالعه شده است. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی و مدلسازی است. شاخصها و پارامترهای مهم با بهکارگیری روش AHP گروهی و نرمافزار EC شناسایی و اولویتبندی شد. سپس، با توجه به معیارهای بومیشده و شرایط کلانشهر تهران، مدلی ترسیم شد که بر اساس آن، ارزیابی کمی و کیفی محیط زیست شهری کلانشهر تهران با فن تحلیل عاملی در نرمافزار SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد مناطق شهری 2، 1 و 3 با امتیازهای 86/3، 80/3 و 65/3، بالاترین رتبهها و مناطق 10، 17 و 9 با امتیازهای 09/0، 04/0 و 01/0 کمترین امتیاز را به خود اختصاص دادهاند. با توجه به نتایج، مناطق تهران از نظر شرایط زیستمحیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شرایط ناهمگون و ناموزونی قرار دارند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_57198_8833b5ea557cb3ef58a8d84178600465.pdf
2015-09-23
255
275
10.22059/jtcp.2015.57198
شاخصسازی
کلانشهر تهران
کیفیت محیط زیست شهری
مدل شاخصهای ترکیبی
مریم
رباطی
maryamrobati1984@gmail.com
1
استادیار، دانشکدۀ محیط زیست و انرژی، دانشگاه علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
1.طبیبیان، منوچهر؛ فریادی، شهرزاد(1380). «ارزیابی کیفیت محیط زیست شهر تهران». محیطشناسی، دورة 27، شمارة 28، صفحات 11-1.
1
2.شریفیانپور، نسیم؛ فریادی، شهرزاد(1393). «امکانسنجی شاخصهای کیفی در اصفهان».محیطشناسی، دورة 40، صفحات 23-13.
2
3.منصورفر، کریم (1385). روشهای پیشرفتة آماری. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
3
4.Aminzadeh, B.& Khansefid, M. (2010). “Improving the natural and built ecological systems in an urban environment”. International Journal of Environmental Research, 4(2), 361-372.
4
5.Bartelmus, P. (2008). Indicators of sustainable development. Encyclopedia of Earth (EOE).
5
6.Boone, C.; Modarres, A. (2006). City and environment. Temple University Press.
6
7. Button, K. (2002). “City management and urban environmental indicators“. Ecological Economics Journal, 40(2), 217-233.
7
8. Einsedel, N. (2010). Rapid Urban Environmental Assessment, the Urban Management Programmed Approach European Commission.
8
9.ESTAT.(2001). Environmental Sustainability Indicators In Urban Area , An Italia Experience ,National Statistical Institute of Italy.
9
10. Gigliardi, Francisco & et al, (2007). “Evaluation of sustainability of a city through Fuzzy Logic“. Energy, 32, 795-802.
10
11. Li, F.; Iiu, X.; Hu, D.; Wang, R.; Yang, W.; Li, D.; Zhao, D. (2009). “Measurement indicators and evaluation approach for assessing urban sustainable development: A case study for china, s Jining city”. Landscape and Urban Planning, (90), 134-142.
11
12. Leitmann, Josef )1994(. Rapid urban environmental assessment. World Bank Publication.
12
13.MHRC (2007). Mercer human resource consulting, quality of living global city rankings mercer survey.
13
14. OECD (2004). Key environmental indicators, OECD environment directorate Paris, France.
14
15. Saaty, T. L. (2008). “Decision making with the analytic hierarchy process”. Services Sciences, 1(1), 83-98.
15
16. Seifollahi, M.; Faryadi, Sh. (2011). “Evaluating the quality of tehran's urban environment based on sustainable indicators“. International Journal of Environmental Research, 5(2), 545-554.
16
17. UN Habitat (2009). Planning sustainable cities. global report on human settlements.
17
18. Westfall, M.; De Villa, V. (2001). Urban indicators for managing cities. Manila, Asian Development Bank.
18
19. Yung-Jaan, Lee (2007). “Sustainability index for Taipei”. Environmental Impact Assessment Review, 27(6), 505–521.
19
20. UN. (2003). Cities and sustainable development lessons and experiences from Asia and the pacific. United Nations New York.
20
21. Yang, Zh; Su, M.; Chen, B. (2008). “Change of urban ecosystem development – A case study of Beijing, China”. Pericardia Environmental Science, 2, 681-688.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل ماتریس فضایی گسست توسعة منطقهای در استان مرکزی
امروزه، وجود نابرابری و گسست توسعة منطقهای دغدغة بسیاری از کشورهای درحالتوسعه، مانند ایران است. تمرکزگرایی، نابرابری در توزیع جمعیت، فعالیت و تغییرات ضریب برخورداری، از جمله عوامل و موانع برای رسیدن به توسعة منطقهای متوازن در کشور است. از این رو، بررسی و شناخت نواحی و شهرستانهای محروم برای تعیین اولویتهای برنامهریزی و ازبینبردن گسست توسعة منطقهای، اولینگام در فرایند تصمیمسازی بهمنظور محرومیتزدایی مناطق محروم است. لزوم رسیدن به توسعة منطقهای، وجود نگرش همهجانبة اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی، بر اساس شرایط محیطی و انسانی هر منطقه است. بهطور کلی، هدف این مطالعه شناسایی شهرستانهای محروم و تحلیل، بررسی و شناخت علل نابرابریهای (گسست) موجود در شهرستانهای استان مرکزی، بر اساس 14 شاخص اقتصادی، اجتماعی، درمانی و فرهنگی است. نوع پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعهای و روش بررسی، توصیفی - تحلیلی است. شیوة جمعآوری آمار و اطلاعات (1390) به صورت اسنادی - کتابخانهای است. در این مطالعه برای تحلیل و سطحبندی گزینهها روشهای تصمیمگیری چندمعیاره بهکار گرفته شده است. بر اساس نتایج مدلهایHURWITZ ،Maxi max ، Maxi min و ELECTRE، و نشاندادن آنها روی نقشههای GIS، شهرستانهای اراک و ساوه به عنوان شهرستانهای برخوردار و شهرستانهای شازند، دلیجان و خمین از لحاظ شاخصهای مورد مطالعه، به عنوان شهرستانهای نیمهبرخوردار و شهرستانهای تفرش، محلات، زرندیه، آشتیان، و کمیجان به عنوان شهرستانهای محروم شناسایی شدند. بهطور کلی، در استان مرکزی دو منطقة مجزای توسعه شکل گرفته است. یکی به مرکزیت اراک در قسمت جنوبی استان و دیگری در قسمت شمالی استان به مرکزیت ساوه که در حال رشد و توسعة شتابانند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_57358_dc1ce4c8acb10806317b2556894c109b.pdf
2015-09-23
277
306
10.22059/jtcp.2015.57358
استان مرکزی، گسست توسعة منطقهای، HURWITZ
Maxi max
Maxi min
Electre
امین
فرجی ملائی
a.faraji@ut.ac.ir
1
استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
هادی
علیوردیلو
hadialiverdiloo@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد آمایش سرزمین، دانشگاه تهران، ایران
AUTHOR
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ رجبی سنجردی، حسین (1390). نظریههای شهر و پیرامون. تهران، انتشارات سمت.
1
پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمتا...؛ زیاری، کرامتا...؛ سلیمانی، محمد؛ فرجی ملائی، امین (1392). «تبیین الگوی توسعة متعادل منطقهای با تأکید بر روابط شهر و روستا در منطقة قزوین». مجلة جغرافیا، دورة جدید، شمارة 39، صفحات 77-53.
2
توکلی، مرتضی؛ فاضلنیا، غریب؛ زارعی، یعقوب؛ نیکآریا، مهران (1390). «ارزیابی برخی شاخصهای نابرابری منطقهای در ایران». فصلنامة روستا و توسعه، سال 14، شمارة اول، صفحات 117-101.
3
حاتمینژاد، حسین؛ عمران، راستی (1388). «عدالت اجتماعی و عدالت فضایی (منطقهای) بررسی و مقایسة نظریات رالز و هاوری». مجلة اطلاعات سیاسی -اقتصادی، شمارة 270، صفحات 95-82.
4
حافظنیا، محمدرضا (1392). مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران، انتشارات سمت.
5
حقروستا، سمیه؛ زبردست، اسفندیار (1393). «تحلیل تطبیقی نابرابریهای منطقهای بین استانهای همجوار بررسی موردی: استانهای همدان و مرکزی». دوفصلنامة دانشگاه هنر، شمارة 15، صفحات 136-114.
6
رضوانی، محمدرضا (1383). مقدمهای بر برنامهریزی روستایی در ایران. تهران، انتشارات قومس.
7
سعیدی، عباس (1388). مبانی جغرافیای روستایی. تهران، انتشارات سمت.
8
زالی، نادر؛ پورمحمدی، محمدرضا (1388). «تحلیل نابرابریهای منطقهای و آیندهنگاری توسعه نمونة موردی: استان آذربایجانشرقی». جغرافیا و برنامهریزی دانشگاه تبریز، شمارۀ 32، صفحات 64-29.
9
زیاری، کرامتالله، سعیدی رضوانی، نوید؛ بقال صالحپور، لیلا (1389). «سنجش درجة توسعهیافتگی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی به روش HDI». مجلة علمی - پژوهشی فراسوی مدیریت، شمارة 12، صفحات 95-75.
10
سازمان مدیریت و برنامهریزی استان مرکزی، سالنامة آماری (1390).
11
شریفزادگان، محمدحسین (1394). «در جستوجوی توسعه منطقهای درونزا». ویژهنامة اقتصادی شرق، چاپ هنر سرزمین سبز، صفحات 25-22.
12
ضرابی، اصغر؛ صالحی، مریم (1392). «سنجش سطوح توسعهیافتگی شهرستانهای استان همدان با تأکید بر رویکرد منطقهای». فصلنامة برنامهریزی منطقهای، شمارة 11، صفحات 30-19.
13
فرجی ملائی، امین (1393). تبیین الگوی توسعه متعادل منطقهای، رسالة دکتری، رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران.
14
فرجیملائی، امین؛ عظیمی، آزاده؛ شماعی، علی (1390). «بررسی اثرات شهرشدن نقاط روستایی بر بهبود کیفیت زندگی ساکنین». فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، شمارة پنجم، صفحات 155-130.
15
فرجی ملائی، امین؛ عظیمی، آزاده؛ زیاری، کرامتالله (1389). «تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران». مجلةپژوهشوبرنامهریزیشهری، شمارة دوم، صفحات 16-1.
16
قائدرحمتی، صفر؛ مستوفی الممالکی، رضا؛ براری، مهدی (1392). «تحلیل شاخصهای توسعة و سطحبندی دهستانهای استان یزد». فصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة 30، صفحات 86-71.
17
کلانتری، خلیل؛ عبدالهزاده، غلامحسین (1391). برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین. تهران، نتشارات فرهنگ صبا.
18
کلانتری، خلیل (1388). برنامهریزی و توسعة منطقهای (تئوریها و تکنیکها). تهران، انتشارات خوشبین.
19
مردوخی، بایزید (1394). «پدیدآورندگان توسعه: قهرمانها یا نظام تدبیر شایسته». ویژهنامة اقتصادی شرق، چاپ هنر سرزمین سبز، صفحات 10-8.
20
هادیزنوز، بهروز (1394). «رهیافتهای نظری برای توسعة ناموزون منطقهای در ایران». ویژهنامة اقتصادی شرق، چاپ هنر سرزمین سبز، صفحات 21-17.
21
هاروی، دیوید (1379). عدالت اجتماعی و شهر، ترجمة فرخ حسامیان، محمدرضا حائری و بهروز منادیزاده، تهران، شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.
22
Rodríguez-Pose, A.; Daniel, H. (2015). “Addressing poverty and inequality in the rural economy from a global perspective”. Applied Geography, 61, 11–23.
23
Lessmann, Ch. (2012). “Foreign direct investment and regional inequality: A panel data analysi“. China Economic Review, 24, 129–149.
24
Khairullov, D. (2015). “Challenges of sustainable development of regional economy in the conditions of russia's accession to the world trade organization“. Procedia Economics and Finance. 23, 303-308.
25
Nel, E. (2015). “Recent trends in regional and local demographic and economic inequality in New Zealand and associated regional development implications”. Local Economy, 30(1), 12–20.
26
Harvey, D. (1973). Social justice and the city. The University of Georgia Press.
27
Isaksen, A. (2006). Knowledge-intensive industries and regional development The case of the software industry in Norway. London and New York, Sage Publication.
28
phillips, J. (2011). “The conceptual development of a geocybernetic relationship between sustainable development and Environmental Impact Assessment”. Applied Geography, 31(3), 969-979.
29
30. Marie Hyde, K. (2006). Uncertainty analysis methods for multi-criteria decision analysis, sage publication. The University of Adelaide Australia.
30
Morgan, K.; Nauwelaers, C. (2005). “Regional innovation strategies the challenge for less- favoured regions”. London and New York, Sage Publication.
31
Rostow, W. W. (1971). The stages of economic growth. Cambridge, Cambridge Uviversity press.
32
Ezcurra, R.; Rodríguez-Pose, A. (2013). “Does economic globalization affect regional inequality? A cross-country analysis”. World Development, 52, 92–103.
33
Breau, S. (2015). “Rising inequality in Canada: A regional perspective”. Applied Geography, 61, 58-69.
34
Wang, Y. F.; chuanglin, X.; Chunliang, L. D. (2012). “A new approach to measurement of regional inequality in particular directions”. Chinese Geographical Science, 22(6), 705–717.
35
Wilson. J.; Tyedmers, P.; Pelot, R. (2006). “Contrasting and comparing sustainability indictors”. Journal Ecological Indictor, 3, Available online at: www. Elsevier.Com.
36
38. Wong, C. (2006). Indicators for urban and regional planing the interplay of policy and methods. London and New York, Sage Publication.
37
Dennis Wei, Y. H. (2015). “Spatiality of regional inequality”. Applied Geography, 61, 1-10.
38
Li, Y., Dennis; Wei, Y. H. (2010). “The spatial temporal hierarchy of regional inequality of China”. Applied Geography, 30(3), 303-316.
39
Fanni, Z.; Khakpour, B. A.; Heydari, A. (2014). “Evaluating the regional development of border cities by TOPSIS model (case study: Sistan and Baluchistan Province, Iran)”. Sustainable Cities and Society, 10, 80–86.
40
Zhanga, W.; Shuming, B. (2015). “Created unequal: China's regional pay inequality and its relationship with mega-trend urbanization”. Applied Geography, 61, 81–93. 35. Abdulrazak, S.; Fauziah Sh. (2014). “Sustainable development: a malaysian perspective”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 164(31), 237-241. 39. Dennis Wei, Y. H.; Liefner, I. (2012). “Globalization, industrial restructuring, and regional development in China”. Applied Geography, 32(1), 102-105.
41