ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل روابط فضایی میان بنادر جنوبی ایران و شهرهای پسکرانۀ منطقهای
در اغلب نقاط جهان، بنادر سهم فراوانی در ایجاد یکپارچگی در مناطق پسکرانهای و برقراری توازن در زنجیرۀ تأمین کالا ایفا میکنند. هدف این پژوهش، تبیین روابط فضایی بنادر جنوبی ایران با شهرهای پسکرانۀ منطقهای و مقایسۀ تطبیقی الگوی شکلگرفته با نظریهها و الگوهای شناختهشده از روابط بندر– پسکرانه در مقیاس جهانی است. روش تحقیق استفادهشده، روش تحلیل شبکه است. نتایج پژوهش نشان میدهد بنادر اصلی حوزۀ ساحلی جنوب بهطور غالب، واردکنندۀ کالاهای مصرفی مورد نیاز در کانونهای جمعیتی واقع در پسکرانههای منطقهای، بهخصوص ناحیۀ کلانشهری شیراز بودهاند؛ در حالی که اغلب مراکز شهری واقع در پسکرانههای محلی، نقش مؤثری در تولید و ارسال کالا به بنادر ندارند و برای تأمین نیازهای مصرفی خود، به بزرگترین شهر منطقه وابستهاند. این الگو تفاوت درخور توجهی با فرایند منطقهگرایی بنادر در کشورهای توسعهیافته دارد؛ زیرا در این کشورها، بنادر ابتدا با پسکرانههای پیوسته و سپس با سایر پسکرانهها در ارتباط قرار میگیرند. در مجموع، برای کاهش روزافزون، از بار مرکزیت شیراز و انتشار جریان توسعه به شهرهای پسکرانۀ محلی لازم است سیاستهایی نظیر توسعۀ کریدورهای ریلی و جادهای، توسعۀ بنادر خشک و پهنهبندی تخصصی فعالیتها در شهرهای پسکرانۀ محلی- منطقهای اعمال شود.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_69586_379054ab50718020b5db6a9e4196757a.pdf
2018-09-23
193
223
10.22059/jtcp.2019.259135.669869
بندر
پسکرانه
تحلیل شبکه
ساختار فضایی
هاشم
داداشپور
h-dadashpoor@modares.ac.ir
1
دانشیار، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مجتبی
آراسته
arasteh.urbanplanner@gmail.com
2
استادیار برنامهریزی شهری و منطقهای، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
احمدی فروشانی، سیدمنصور و محمودی، سیدمحمد (1389). جایگاه فرمداری زمین در آمایش سرزمین، مجلۀ آمایش سرزمین، دورۀ 2، شمارۀ 2، ۱۱۰-۹۳.
1
داداشپـور، هاشـم؛ ممدوحـی، امیررضـا و آفاقپـور، آتوسـا (1393). سـازمان فضایـی در نظام شـهری ایران بـا اسـتفاده از تحلیـل جریـان هوایـی افـراد، مجلـۀ پژوهـشهـای جغرافیـای انسـانی، دورۀ 46، شمارۀ1، ۱۵۰-۱۲۵.
2
داداشپور، هاشم و آفاقپور، آتوسا (1395). عقلانیت معرفتی و نظری نوین حاکم بر سازمان فضایی سیستمهای شهری، مجلۀ مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، دورۀ 8، شمارۀ 2، ۲۸-۱.
3
لطیفی، غلامرضا (1388). نگاهی اجمالی به تعدادی از نظریههای مکانی در برنامهریزی منطقهای، کتاب ماه علوم اجتماعی، شمارۀ 20، 10۹-10۴.
4
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.
5
شیخبیگلو، رعنا (1390). شناسایی مناطق محروم ایران با استفاده از رتبهبندی ترکیبی، مجلۀ پژوهش و برنامهریزی شهری، دورۀ 2، شمارۀ 7، ۷۰-۵۳.
6
کاویانیراد، مراد و مالداری، حسن (1396). تأثیر موقعیت ژئوپلتیک بر راهبرد ملی (مطالعۀ موردی: جنوب شرق ایران)، مجلۀ پژوهشهای جغرافیای انسانی، دورۀ 49، شمارۀ 4، ۸۵۵-۸۴۱.
7
Arasteh, M., Dadashpoor, H., & Taghvaee, A. (2017). Explaining the geopolitical evolution of ports- hinterland Connections in Iran; a historical comparative approach. International Quarterly of Geopolitics, 12(4), 192-218.
8
Bird, J. H. (1963). The major seaports of the United Kingdom- Hutchinson.
9
10. Chapman, D., Pratt, D., Larkham, P., & Dickins, I. (2003). Concepts and definitions of corridors: evidence from England’s Midlands. Journal of Transport Geography, 11(3), 179-191.
10
11. Ducruet, C., Cuyala, S., & El Hosni, A. (2018). Maritime networks as systems of cities: The long-term interdependencies between global shipping flows and urban development (1890–2010). Journal of Transport Geography, 66, 340-355.
11
12. Feng, X., Zhang, Y., Li, Y., & Wang, W. (2013). A Location-Allocation Model for Seaport-Dry Port System Optimization. Discrete Dynamics in Nature and Society, 2013, 1-10.
12
13. Flämig, H., & Hesse, M. (2011). Placing dryports. Port regionalization as a planning challenge–The case of Hamburg, Germany, and the Süderelbe. Research in Transportation Economics, 33(1), 42-50.
13
14. Fleming, D. K. (1989). On the beaten track: a view of US West-Coast container port competition. Maritime Policy and Management, 16(2), 93-107.
14
15. Friedmann, J. (1972). A generalized theory of polarized development, in Hansen N. M. (Ed.), Growth Centers in Regional Economic Development, NY: The Free Press.
15
16. Guo, L., & Yang, Z. (2018). Evaluation of foreign trade transport accessibility for Mainland China. Maritime Policy & Management, 45(1), 34-52.
16
17. Hayuth, Y. (1981). Containerization and the load center concept, Economic Geography, 57, 160-176.
17
18. Hoare, A. G. (1986). British ports and their export hinterlands: a rapidly changing geography. Geografiska Annaler: Series B, Human Geography, 68(1), 29-40.
18
19. Kenyon, J. B. (1970). Elements in inter-port competition in the United States. Economic Geography, 46(1), 1-24.
19
20. Kleinberg, J. M. (1999). Authoritative sources in a hyperlinked environment. Journal of the ACM (JACM), 46(5), 604-632.
20
21. Lee, S. W., Song, D. W., & Ducruet, C. (2008). A tale of Asia’s world ports: the spatial evolution in global hub port cities. Geoforum, 39(1), 372-385.
21
22. Meijers, E. (2005). Polycentric urban regions and the quest for synergy: is a network of cities more than the sum of the parts?. Urban studies, 42(4), 765-781.
22
23. Merk, O., (2013(. The Competitiveness of Global Port-Cities: Synthesis Report. OECD, Paris.
23
24. Merkel, A. (2017). Spatial competition and complementarity in European port regions. Journal of Transport Geography, 61, 40-47.
24
25. Mohamed-Chérif, F., & Ducruet, C. (2016). Regional integration and maritime connectivity across the Maghreb seaport system. Journal of Transport Geography, 51, 280-293.
25
26. Monios, J., & Wilmsmeier, G. (2012). Giving a direction to port regionalization. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 46(10), 1551-1561.
26
27. Norcliffe, G., Bassett, K., & Hoare, T. (1996). The emergence of postmodernism on the urban waterfront: geographical perspectives on changing relationships. Journal of Transport Geography, 4(2), 123-134.
27
28. Notteboom, T. E. (1997). Concentration and load center development in the European container port system. Journal of transport geography, 5(2), 99-115.
28
29. Notteboom, T. (2002). The interdependence between liner shipping networks and intermodal networks. In IAME 2002, International Association of Maritime Economists Annual Conference 2002: conference proceedings, Panama City, 2002.
29
30. Notteboom, T., &Rodrigue, J. P. (2005). Port regionalization: towards a new phase in port development. Maritime Policy & Management, 32(3), 297-313.
30
31. Notteboom, T., &Winkelmans, W. (2002). Stakeholder’s relations management in ports: dealing with the interplay of forces among stakeholders in a changing competitive environment. In IAME 2002, International Association of Maritime Economists Annual Conference 2002: conference proceedings, Panama City, 2002.
31
32. Raimbault, N., Jacobs, W., &Dongen, F. (2016). Port regionalization from a relational perspective: The rise of Venlo as Dutch international logistics hub. Tijdschrift Voor Economische en Sociale Geografie, 107(1), 16-32.
32
33. Rodrigue, J. P. (2004). Freight, gateways and mega-urban regions: The logistical integration of the Bostwash corridor. Tijdschrift Voor Economische en Sociale Geografie, 95(2), 147-161.
33
34. Rodrigue, J. P., & Notteboom, T. (2012). Dry ports in European and North American intermodal rail systems: Two of a kind?. Research in Transportation Business & Management, 5, 4-15.
34
35. Sánchez, R. J., & Wilmsmeier, G. (2010). Contextual port development: A theoretical approach. In Essays on port economics (pp. 19-44). Physica, Heidelberg.
35
36. Taaffe, E. J., Morrill, R. L., & Gould, P. R. (1963). Transport expansion in underdeveloped countries: a comparative analysis. Geographical Review, 53(4), 503-529.
36
37. Wang, J. J., & Cheng, M. C. (2010). From a hub port city to a global supply chain management center: a case study of Hong Kong. Journal of Transport Geography, 18(1), 104-115.
37
38. Wanke, P., & Falcão, B. B. (2017). Cargo allocation in Brazilian ports: An analysis through fuzzy logic and social networks. Journal of Transport Geography, 60, 33-46.
38
39. Weber, A. (1929). Theory of the Location of Industries. University of Chicago Press.
39
40. Wiegmans, B. W., & Louw, E. (2011). Changing port–city relations at Amsterdam: A new phase at the interface?. Journal of Transport Geography, 19(4), 575-583.
40
41. Von Thünen, J. H. (1966). The isolated state. Wartenberg, CM trans. Translation of: Der isolierte Staat (1826).
41
42. Woodburn, A. (2017). An analysis of rail freight operational efficiency and mode share in the British port-hinterland container market. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 51, 190-202.
42
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی شبکههای بومشناختی سیمای سرزمین شهری (مطالعۀ موردی: کلانشهر کرج)
تکهتکهشدن سیمای سرزمین، مهمترین چالش توسعۀ شهری است که مانع گسترش جریان مواد و انرژی در منطقه میشود. این تغییرات، ویژگیهای بومشناختی را تحت تأثیر قرار میدهد؛ در نتیجه، شبکههای بومشناختی بهعنوان ابزارهایی برای برنامهریزی حفاظت بررسی میشود. در این راستا، بهمنظور ارزیابی شبکههای بومشناختی سیمای سرزمین کلانشهر کرج از تصاویر ماهوارهای در سالهای 1385، 1390 و 1396 استفاده شد. طبقهبندی و تهیۀ نقشۀ کاربری اراضی براساس پوشش سرزمین و با الگوریتم ماشین بردار پشتیبان صورت گرفت. همچنین بهمنظور ارزیابی وضع موجود و روند تغییرِ ویژگیهای ناهمگنی، پیوستگی و شبکۀ ارتباطی- انزوایی در سالهای گذشته از متریکهای سیمای سرزمین استفاده شد. نتایج نشان داد روند تغییر معیارهای بررسی در منطقۀ مطالعاتی مطلوب نیست. روند نامناسب تغییر معیارهای ناهمگنی فضایی سیمای سرزمین، پیوستگی لکههای همنوع در سراسر سیمای سرزمین و بهینگی ارتباطی باعث کاهش عملکرد بومشناختی و بهدنبال آن، کاهش پایداری شبکههای بومشناختی میشود. همچنین با توجه به روند کاهشی متریکها در لکههای سبز بهویژه سبز انسانساخت و روند افزایشی متریکها در لکههای ساختوساز و لکههای باز، میتوان به این نتیجه رسید که عملکرد بومشناختی سیمای سرزمین و ویژگیهای شبکۀ بومشناختی سیمای سرزمین سیر نزولی را دنبال میکند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_69670_85967615a055e80642503f1d04a8ee71.pdf
2018-09-23
225
247
10.22059/jtcp.2019.273952.669944
بومشناسی سیمای سرزمین
تغییر کاربری اراضی
شبکههای بومشناختی
متریکهای سیمای سرزمین
فاطمه
محمدیاری
mohammadyari.f@sku.ac.ir
1
دانشجوی دکتری آمایش محیط زیست، دانشکدة محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
LEAD_AUTHOR
میرمهرداد
میرسنجری
mehrdadmirsanjari@yahoo.com
2
استادیار گروه محیط زیست، دانشکدة محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
AUTHOR
اردوان
زرندیان
azarandian@gmail.com
3
استادیار گروه ارزیابی و مخاطرات محیط زیست، پژوهشکدۀ محیط زیست و توسعۀ پایدار، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران
AUTHOR
آذری دهکردی، فرود (1386). اصول اکولوژی سیمای سرزمین در معماری سیمای سرزمین و برنامهریزی کاربری زمین، ترجمۀ نشر اتحاد ادبستان تهران، 96.
1
زرندیان، اردوان؛ موسیزاده، رؤیا؛ بادام فیروز، جلیل و رحمتی، علیرضا (1397). مدلسازی سناریویی برای پیشبینی تغییرات آتی پوشش/کاربری زمین با استفاده از نرمافزار (InVEST) (بررسی موردی: سیمای سرزمین جنگلی دوهزار و سههزار)، علوم محیطی، 16: (2)، 132-111.
2
برق جلوه، شهیندخت؛ مدقالچی، نیکو و مبرقعی دینان، نغمه (1392). ارزیابی عملکرد بومشناختی دالان رود درۀ شهری (تهران: دالان رود درۀ درکه)، پژوهشهای محیط زیست، 8: (4)، 91-104.
3
برق جلوه، شهیندخت؛ منصوری، مینا و اسلامی، سیدیحیی (1392). نقش شبکههای بومشناختی در طرحریزی محیطشناختی هویتبخشی منطقههای شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ شهری پولاد شهر اصفهان)، محیطشناسی، 42: (1)، 194-177.
4
پورخباز، حمیدرضا؛ محمدیاری، فاطمه؛ اقدر، حسین و توکلی، مرتضی (1394). رویکرد آمایشی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان بهبهان با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانهای، آمایش سرزمین، 7: (2)، 207-187.
5
سازمان مدیریت و برنامهریزی استان البرز (1394). معاونت آمار و اطلاعات، سالنامۀ آماری 1394.
6
شعبانی، نگین؛ ابرکار، مهرو؛ پریور، پرستو و کوچکزاده، محسن (1389). معرفی و کاربرد رویکرد بومشناسی سیمای سرزمین در مقیاس شهر (نمونة موردی: شهر تهران)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 12: (4)، 197-185.
7
فتوحی، امید و برق جلوه، شهیندخت (1397). بررسی شبکههای بومشناختی سیمای سرزمین شهری (نمونة مطالعاتی: شهر تهران)، محیطشناسی، 44: (2)، 295-277.
8
گومه، زینت؛ رنگزن، کاظم؛ نظری سامانی، علی اکبر و قدوسی، جمال (1393). بررسی روند تغییرات کمی فضای سبز کلانشهر کرج با استفاده از دادههای سنجش از دور و سیمای سرزمین، محیط زیست طبیعی، 67: (3)، 331-323.
9
10. مرادی، عباس؛ تیموری، حسن و دژکام، صادق (1394). پایش تغییرات فیزیکی سیمای سرزمین شهر کرج با استفاده از تحلیل سینوپتیک و تصاویر ماهوارهای، برنامهریزی و آمایش فضا، 19: (1)، 146-127.
10
11. مهری، آزاده؛ سلمان ماهینی، عبدالرسول؛ میکاییلی تبریزی، علیرضا؛ میرکریمی، سید حامد و سعدالدین، امیر (1397). ارزیابی اثرات بومشناختی تغییر کاربری سرزمین بر ساختار طبیعی حوضۀ رودخانۀ قرهسو، آمایش سرزمین، 10: (1)، 116-93.
11
12. میرسنجری، میرمهرداد و محمدیاری، فاطمه (1396). پایش تغییرات سیمای سرزمین با استفاده از تحلیل گرادیان (مطالعۀ موردی: شهرستان بهبهان)، جغرافیا و پایداری محیط، 22: (7)، 96-83.
12
13. Alberti, M (2008). Advances in urban ecology integrating humans and ecological processes in urban ecosystems. springer, washington.
13
14. Alberti, M., & Marzluff, J. (2004). Resilience in urban ecosystems: Linking urban patterns to human and ecological functions, Urban Ecosystems, 7, 241–265.
14
15. Botequilha, A., & Ahren, J. )2002.( Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics in Sustainable Landscape Planning, Landscape and Urban Planning, 59, 65-93.
15
16. Englund, O., Berndes, G., & Cederberg, C. h. (2017). How to analyse ecosystem services in landscapes—A systematic review, Ecological Indicators, 73, 492–504.
16
17. Fan, Q., & Ding, S. (2016). Landscape pattern changes at a county scale: A case study in Fengqiu, Henan Province, China from 1990 to 2013. Catena Journal, 137, 152-160.
17
18. Farina, A. (2009). Linking Natural and Social Systems, Ecology, Cognition and Landscape, ISBN-13: 978-9048131372, ISBN-10: 9048131375
18
19. Fichera, C.R., Laudari, L., & Modica, G. (2015). Application, validation and comparison in different geographical contexts of an integrated model for the design of ecological networks. J. Agric. Eng. 46 (2), 52–61.
19
20. Foltête, J. (2019). How ecological networks could benefit from landscape graphs: A response to the paper by Spartaco Gippoliti and Corrado Battisti, Land Use Policy, 80 , 391–394.
20
21. Haas, J., Ban, Y. (2017). Sentinel-1A SAR and Sentinel-2A MSI data fusion for urban ecosystem service mapping, Remote Sensing Applications: Society and Environment, S2352-9385(17)30012-5.
21
22. He, C., Y., Zhang, D., Huang, Q. X., & Zhao, Y. Y. (2016). Assessing the potential impacts of urban expansion on regional carbon storage by linking the LUSD-urban and InVEST models. Environ. Modell. Softw, 75: 44–58.
22
23. Huilei, L., Jian, P., Yanxu, L., & Yina, H. (2017). Urbanization impact on landscape patterns in Beijing City, China: A spatial heterogeneity perspective, Ecological Indicators, 82, 50–60.
23
24. Jianguo, W. (2018). Landscape Ecology, Landscape Ecology, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-409548-9.10919-4
24
25. Jim, C.H., & Chen, W.Y. (2009). Ecosystem services and valuation of urban forests in China, Cities, 26, 187–194
25
26. Lausch, A., Blaschke, T., Haase, D., Herzog, F., Syrbe, R.U., Tischendorf, L., & Walz, U. (2014). Understanding and quantifying landscape structure e a review on relevant process characteristics, data models and landscape metrics. Ecol. Model. 295, 31-41.
26
27. Leitão, A.B., Miller, J., Ahern, J., & McGarigal, K. (2012). Measuring landscapes: A planner's handbook, Island press, washington.
27
28. Li, Y., Zhu, X., Sun, X., & Wang, F. (2010). Landscape effects of environmental impact on bay-area wetlands under rapid urban expansion and development policy: a case study of Lianyungang, China. Landscape Urban Plann, 94, 218–227.
28
29. McGarigal, K., Marks, B.J. (1995). Spatial pattern analysis program for quantifying landscape structure. Gen. Tech. Rep. PNW-GTR-351. US Department of Agriculture, Forest Service, Pacific Northwest Research Station.
29
30. Montis, A.D., Ganciu, A., Cabras, M., Bardi, A., Mulas, M. (2019). Comparative ecological network analysis: An application to Italy. Land Use Policy, 81, 714–724.
30
31. Ndubisi, F. (1997). Landscape ecological planning. Ecological design and planning. John Wiley and Sons, Newyork
31
32. Opdam, P., Steingröver, E., & Van Rooij, S. (2006). Ecological networks: a spatial concept for multi-actor planning of sustainable landscapes. Landscape and Urban Planning, 75, 322-332.
32
33. Peng, J., Shen, H., Wu, W., Liu, Y., & Wang, Y. (2016). Net primary productivity (NPP) dynamics and associated urbanization driving forces in metropolitan areas: a case study in Beijing City. China. Landscape Ecol, 31, 1077–1092.
33
34. Qi, K. Fan, K. H. Ng, C. N. Wang, X. & Xie, Y. (2017). Functional analysis of landscape connectivity at the landscape, component, and patch levels: A case study of Minqing County, Fuzhou City, China. Applied Geography, 80, 64-77.
34
35. Risser, P.G. (1984). Landscape ecology: directions and approaches: Illinois Natural History Survey.
35
36. Schwoertzig, E., Poulin, N., Hardion, L., & Trémolières, M. (2016). Plant ecological traits highlight the effects of landscape on riparian plant communities along an urban–rural gradient. Ecol. Indic, 61: 568–576.
36
37. Shrestha, M.K., York, A.M., Boone, C.G., & Zhang, S. (2012). Land fragmentation due to rapid urbanization in the Phoenix Metropolitan Area: analyzing the spatiotemporal patterns and drivers. Appl. Geogr, 32: 522–531.
37
38. Sun, B., Zhou, Q. (2016). Expressing the spatio-temporal pattern of farmland change in arid lands using landscape metrics. Journal of Arid Environments, 124, 118-127.
38
39. Su, S., Jiang, Z., Zhang, Q., & Zhang, Y. (2011). Transformation of agricultural landscapes under rapid urbanization: a treat to sustainability in Hang-Jia-Hu region, China. Appl. Geogr, 31: 439–449.
39
40. Su, S. h., Xiao, R., Jiang, Z., & Zhang, Y. (2012). Characterizing landscape pattern and ecosystem service value changes for urbanization impacts at an eco-regional scale, Applied Geography, 34: 295-305.
40
41. Taylor, P.D., & Merriam, G. (1995). Wing morphology of a forest damselfly is related to landscape structure. Oikos, 73, 43-48.
41
42. Thaiutsa, B., Puangchit, A., Kjelgren, R., Arunpraparut, W. (2008). Urban green space, street tree and heritage large tree assessment in Bangkok, Thailand, Urban Forestry & Urban Greening, 7, 219–229.
42
43. Tolessa, T., Senbeta, F., & Kidane, M. (2017). The impact of land use/land cover change on ecosystem services in the central highlands of Ethiopia. Ecosystem Services, 23: 47–54.
43
44. Wu, J. (2014). Urban ecology and sustainability: The state-of-the-science and future directions. Landscape and Urban Planning, 125, 209-221.
44
45. Zhang, Z. Gao, J. (2016). Linking landscape structures and ecosystem service value using multivariate regression analysis: a case study of the Chaohu Lake Basin, China, Environ Earth Sci, 75, 38-51.
45
46. Zhang, Q., Su, S. (2016). Determinants of urban expansion and their relative importance: a comparative analysis of 30 major metropolitans in China. Habitat Int, 58: 89–107.
46
47. Zhang, D., Huang, Q., He, C.h., & Wu. J. (2017). Impacts of urban expansion on ecosystem services in the Beijing-Tianjin- Hebei urban agglomeration, China: A scenario analysis based on the Shared Socioeconomic Pathways, Resources, Conservation & Recycling, 125: 115–130.
47
48. Zhou, W., Qian, Y., Li, X., Li, W., & Han, L. (2014). Relationships between land cover and the surface urban heat island: seasonal variability and effects of spatial and thematic resolution of land cover data on predicting land surface temperatures. Landscape Ecol, 29, 153–167.
48
49. Zhao, Y.B., Wang, S.J., & Zhou, C.S. (2016). Understanding the relation between urbanization and the eco-environment in China's Yangtze River Delta using an improved EKC model and coupling analysis. Sci. Total Environ, 571: 862–875.
49
ORIGINAL_ARTICLE
پیشبینی تغییرات کاربری زمین برای سال 2030 با استفاده از سنجش از دور و تصاویر چندزمانۀ لندست (مطالعۀ موردی: شهر مشهد)
با پیشبینی تغییرات کاربری میتوان میزان گسترش و تخریب منابع را مشخص کرد و خطمشیهای آینده را به مسیر مناسبی سوق داد. هدف این مطالعه، مدلسازی روند تغییرات کاربری زمین شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهوارۀ لندست مربوط به سالهای 1989، 2008 و 2014 میباشد. در ابتدا براساس روش هیبرید (ترکیب طبقهبندی نظارتنشده و نظارتشده)، کاربریهای سرزمین در 6 کلاس طبقهبندی شد. سپس با استفاده از زنجیره مارکوف، ماتریس انتقال میانِ سالهای 1989 و 2008 محاسبه و با به کارگیری آن در مدل مارکوف- شبکۀ خودکار، نقشۀ کاربری سال 2014 پیشبینی شد. در ادامه، نقشه پیشبینیشده سال 2014 با نقشۀ کاربری واقعی 2014 به کمک جدول متعامد مقایسه و ضریب کاپای کل برای آن 91/0 بدست آمد.بر همین اساس صحت پیشبینی مدل مارکوف-شبکه خودکار تأیید گردید. در نهایت، برای پیشبینی کاربری زمین در سال 2030 این مدل بکار گرفته شد. بنابراین با واردکردن نقشۀ مرجع 2014 بهعنوان نقشۀ پایه، نقشۀ پیشبینی کاربری سال 2030 استخراج شد. نتایج نشان داد طی سالهای 1998 تا 2030، شاهد روندی افزایشی در کاربری شهری و زمینهای بایر و روندی کاهشی در کاربری کشاورزی و باغها خواهیم بود. نتایج نشان میدهد مدل مارکوف- شبکۀ خودکار به طراحی سیستم شهری پایدار کمک میکند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_69669_5c04be6158f63589f2348e811149d5a4.pdf
2018-09-23
249
269
10.22059/jtcp.2019.262107.669876
طبقهبندی هیبرید
ماتریس انتقال
جدول متعامد
مدل مارکوف- شبکۀ خودکار
سیستم شهری پایدار
بهزاد
رایگانی
bhz.ray@gmail.com
1
استادیار گروه محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکدۀ محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست، کرج، ایران
LEAD_AUTHOR
علی
جهانی
ajahani@ut.ac.ir
2
استادیار گروه محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، دانشکدۀ محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست، کرج، ایران
AUTHOR
امیر
ستاری راد
sataryamir@gmail.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدۀ محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست، کرج، ایران
AUTHOR
نرگس
شوقی
satariamir@engineer.com
4
کارشناسی ارشد، دانشکدۀ محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست، کرج، ایران
AUTHOR
پورخباز، حمیدرضا؛ محمدیاری، فاطمه؛ اقدر، حسین و توکلی، مرتضی (1394). رویکرد آمایشی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان بهبهان با بهکارگیری تصاویر ماهوارهای چندزمانهای. مجلۀ آمایش سرزمین, 7(2), 187-207
1
جاودانی ایرانینژاد، مجتبی (1394). آمارنامۀ شهر مشهد 1393، مشهد: معاونت برنامهریزی و توسعۀ شهرداری مشهد با نظارت مدیریت آمار، تحلیل و ارزیابی عملکرد.
2
جعفرزاده، کاوه؛ سبزقبایی، غلامرضا؛ یوسفی، شهرام و سلطانیان، ستار (1397). مدلسازی تغییرات ساختار شهری با رویکرد برنامهریزی فضایی برای رسیدن به توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: شهر قائمشهر)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 27 (107)، 209-222.
3
خوشگفتار، محمدمهدی؛ طالعی، محمد و ملکپور، پیمان (1389). مدلسازی زمانی– مکانی رشد شهری: روشی مبتنی بر تلفیق زنجیرۀ مارکوف و Automata Cellular. همایش ملی ژئوماتیک 89، اردیبهشت 1389.
4
رمضانی، نفیسه و جعفری، رضا (1393). آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش زمین در افق 1404 با استفاده از مدل زنجیرهای CA- مارکوف (مطالعۀ موردی: اسفراین)، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ چهارم، 83-96.
5
شهرداری مشهد (1392). آمارنامۀ شهر مشهد1390، مشهد: معاونت برنامهریزی و توسعۀ شهرداری مشهد با نظارت مدیریت آمار و تحلیلی اطلاعات.
6
علوی پناه، سیدکاظم (1382). کاربرد سنجشازدور در علوم زمین (علوم خاک)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
7
غلام علی، مهدی؛ جورابیان شوشتری، شریف؛ حسینی کهنوج، سیدحمزه و میرزایی، محسن (1391). مدلسازی تغییرات کاربری زمین سواحل استان مازندران با استفاده از LCM در محیط GIS، مجلۀ محیطشناسی،
8
قربانی، رسول، پورمحمدی، محمدرضا، محمودزاده، حسن. (1392). رویکرد زیستمحیطی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی محدودۀ کلانشهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانهای، ارزیابی چندمعیاری و سلولهای خودکار زنجیره مارکوف (1417-1363). فصلنامۀ مطالعات شهری، 2(8)، 13-30 شمارۀ چهارم، 109- 124.
9
10. Abdollahi, A., Jahani, A., Rayegani, B., Mohammadi Fazel, A., 2017. Impact Assessment of Dam Construction on Land Use Changes in the Western and Southern Catchments of Lake Urmia Using Satellite Images. Environmental Researches, 8(15): 39-50.
10
11. Barati, B., Jahani, A., Zebardast, L., Rayegani, B. (2017). Integration assessment of the protected areas using landscape ecological approach (Case Study: Kolah Ghazy National Park and Wildlife Refuge). The Journal of Town and Country Planning, 9(1): 153-168.
11
12. Borana S.L., Yadav S.K. (2017). Prediction of Land Cover Changes of Jodhpur City Using Cellular Automata Markov Modelling Techniques. International Journal of Engineering Science, 17(11), 15402-15406.
12
13. Brown, D. G, B. C. Pijanowski, and J. D. Duh. (2000). Modeling the relationships between land use and land cover on private lands in the Upper Midwest, USA. Journal of Environmental Management. 59, 247-263.
13
14. Eastman, J.R. (2012) IDRISI Selva Tutorial. IDRISI Production. Worcester: Clark Labs-Clark University
14
15. Epstein, J., Payne, K., Kramer, E., (2002). Techniques for mapping suburban sprawl. Photographer Engineering Remote Sensing. 63 (9), 913-918.
15
16. Hathout, S. (2002). The use of GIS for monitoring and predicting urban growth in East and West St Paul, Winnipeg, Manitoba, Canada. Journal of Environmental Management. 66(3), 229-238..
16
17. Houet, Thomas & Hubert-Moy, Laurence (2006). Modeling and projecting land-use and land-cover changes with Cellular Automaton in considering landscape trajectories: An improvement for simulation of plausible future states. EARSeL eProceedings, European Association of Remote Sensing Laboratories, 5 (1), 63-76.
17
18. Jahani, A., Feghhi, J., Zobeiri, M. (2012). Spatial Forest Simulation to Obtain Forest Statistics (Case Study: Gorazbon District of Kheyrud Forest). Journal of Forest And Wood Products (Jfwp)(Iranian Journal of Natural Resources), 65(2): 147-155.
18
19. Luo .D; Zhang .W. (2014). A comparsion of Marcov model-based methods for predicting the ecosystem services value of land use in Wuhan, central China. Journal of Ecosystem services. 7, 57 - 65
19
20. Lusch, David (1999). Introduction to encvironment remote sensing. center for remote sensing and GIS: Michigan State University
20
21. Mertens, B. and E.F. Lambin (2000), Land‐cover‐change trajectories in southern Cameroon. Annals of the association of American Geographers. 90(3), 467-494
21
22. Moghadam, H.S.; Helbich, M. Spatiotemporal urbanization processes in the megacity of Mumbai India: A Markov chains-cellular automata urban growth model. Appl. Geogr. 2013, 40, 140–149.
22
23. Rezazadeh, S., Jahani, A., Makhdoum, M., Ghoshtasb, H. (2017). Evaluation of the Strategic Factors of the Management of Protected Areas Using SWOT Analysis—Case Study: Bashgol Protected Area-Qazvin Province. Open Journal of Ecology, 7(1): 55-68.
23
24. Rimal, B.; Zhang, L.; Keshtkar, H.; Haack, B.N.; Rijal, S.; Zhang, P (2018). Land Use/Land Cover Dynamics and Modeling of Urban Land Expansion by the Integration of Cellular Automata and Markov Chain. ISPRS Int. J. Geo-Inf. 7(4), 154.
24
25. Sang, L.; C, Zhang, J, Yang, D, Zhu, and W, Yun (2011). Simulation of land use spatial pattern of towns and villages based on CA–Markov model. Mathematical and Computer Modelling, Volume 54, Issue 3-4, 938-943.
25
26. Singh, A.K. Modeling Land use/ Land cover Changes Using Cellular Automata in Geo-Spatial Environment, MSC Theses. Netherland.2003; 58 P.
26
27. Srivastava, P.K., et al (2012). Selection of classification techniques for land use/land cover change investigation. Advances in Space Research,. 50(9), 1250-1265
27
28. Tiwari, A., & Jain, K. (2014). GIS Steering smart future for smart Indian cities. International Journal of Scientific and Research Publications, 4(8), 442-446.
28
29. Traore, Arafan; Mawenda, John; Komba, Atupelye W (2018). Land-Cover Change Analysis and Simulation in Conakry (Guinea), Using Hybrid Cellular-Automata and Markov Model. Urban Sci. Volume 2, Issue 2.
29
30. Verburg, P.H., Soepboer, W., Veldkamp, A., Limpiada, R. and Espaldon, V (2002). Modeling the spatial dynamics of regional land use: the CLUE-S model. Environ. Manage. 30(1): 391-405.
30
31. Wang, Ninghua (2013). Statistics for Time-Series Spatial Data: Applying Survival Analysis to Study Land-Use Change. Santa Barbara: University of California.
31
32. Wu, Qiong, Li, Hong-qing, Wang, Ru-song., Paulussen, Juergen, He, Yong, Wang, Min, Wang, Bi-hui, Wang, zhen (2006). Monitoring and predicting land use change in Beijing using remote sensing and GIS. Journal of Landscape and Urban Planning. Volume 78, Issue 4, 28 No, 322-333.
32
ORIGINAL_ARTICLE
برنامهریزی توسعۀ محیطی دهستان شاندیز براساس فرایند تحلیلی
توجه به برنامهریزی محیطزیستی برای بهرهبرداری پایدار از منابع سرزمین و پیشگیری از مسائل محیطزیستی، یکی از موضوعات جدیدی است که در سالهای اخیر کانون توجه محققان و مدیران قرار گرفته است. هرقدر این برنامهریزی مبتنی بر واقعیات عینی و توانهای بالقوه باشد، حصول به اهداف از پیش تعیینشده، امکانپذیرتر میشود. از طرفی، ابزارهای برنامهریزی محیطزیست برای دستیابی به شهرها و محلات پایدارتر بهسوی تهیۀ طرحها در مقیاس محلی گرایش یافتهاند. در این مقاله، برنامهریزی توسعه در مقیاس محلی در دهستان شاندیز واقع در شهرستان طرقبه- شاندیز بررسی شده است. برنامهریزی با روش فرایند سهمرحلهای برنامهریزی محیطزیست و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شده است. مرحلۀ اول شامل شناخت قابلیتها و توانهای محدودۀ مطالعه از طریق مطالعه وضع موجود تحقق یافته است. در مرحلۀ دوم مسائل، امکانات و محدودیتهای مربوط به هریک از بخشها دستهبندی و اولویتبندی شده است. مرحلۀ سوم شامل ترسیم چشمانداز، تدوین اهداف کلی و تعیین مقاصد عملیاتی است. سپس با توجه به اولویت عوامل بررسیشده، راهحلهای مکاندار در واحدهای محیطزیستی پیشنهاد شده است. درنهایت، طرحها و برنامههای توسعۀ کالبدی- فضایی برای هدایت تغییرات و تحولات منطقه متناسب با قابلیتها و تنگناهای محیطزیست طبیعی و انسانساخت ارائه شده است.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_69588_efe700a7cf5d95ba6bfee60fc0d4cd0c.pdf
2018-09-23
271
294
10.22059/jtcp.2019.267454.669893
برنامۀ توسعه
دهستان شاندیز
طرح کالبدی- فضایی
فرایند برنامهریزی
فاطمه
جهانی شکیب
jahanishakib@birjand.ac.ir
1
استادیار، دانشکدۀ محیطزیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
AUTHOR
نسیم
هاشمی
nasimhashemi@ut.ac.ir
2
دانشجوی دکتری، برنامهریزی محیطزیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
اشکوری، سیدحسن (1388). اصول و مبانی برنامهریزی منطقهای (چاپ پنجم)، تهران: پیام.
1
آریانژاد، محمد (1389). راهنمای شهرستان طرقبۀ شاندیز، مشهد: خانۀ پژوهش.
2
آل شیخ، علیاصغر (1388). برنامهریزی محیطزیست با روش فرایند برنامهریزی و GIS (مطالعۀ موردی: دهستان کهک)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 11(1)، 83-73.
3
بهنیافر، ابوالفضل و قنبرزاده، هادی (1387). بررسی تغییرات نرخ آب براثر خشکسالی در دهستان شاندیز طی دورۀ 85-1375، فصلنامۀ فضای جغرافیایی، (21)، 66-45.
4
پورتال فرمانداری شاندیز، بازیابی در سال1390.
5
جعفری، حمیدرضا و کریمی، سعید (1384). مکانیابی عرصههای مناسب احداث صنعت در استان قم با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، محیطشناسی، 31 (37)، 52-45.
6
سازمان نقشهبرداری، تهران، بازیابی و بهرهگیری در سال 1393.
7
سالنامۀ آماری (1395)، جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (تا سطح آبادی)، مرکز آمار ایران.
8
شایان، حمید و مودودی ارخودی، مهدی (1391). تغییرات کارکردی مؤثر بر جمعیتپذیری بخش شاندیز مشهد، پژوهشهای جغرافیای انسانی، 44 (79)، 190-173.
9
10. طیبزاده مقدم، نگار؛ روزبهانی، لیلا و فریادی، شهرزاد (1393). برنامهریزی محیطزیست در مقیاس لندسکیپ محلی (مطالعۀ موردی: دهستان فردو)، علوم و تکنولوژی محیطزیست، 16 (4)، 145-125.
10
11. فریادی، شهرزاد (1392)، درسنامۀ کارشناسی ارشد کارگاه برنامهریزی منطقهای 2، دانشکدۀ محیطزیست، دانشگاه تهران.
11
12. نجفیزاده، سعیده و یاوری، احمدرضا (1384)، ارزیابی توان زیستمحیطی پارک ملی خبر بهمنظور زونبندی و برنامهریزی آن به کمک سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، محیطشناسی، 31 (38)، 58-47.
12
13. هاشمی، نسیم؛ جهانیشکیب، فاطمه؛ و فریادی، شهرزاد (1393). تحلیل منطقهای و سطحبندی فضایی سکونتگاههای دهستان شاندیز براساس مجموعه عوامل نظمدهندۀ طبیعی و انسانساخت، سومین کنفرانس بینالمللی برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران.
13
14. Alberti, M. (2008). Advances in urban ecology: integrating humans and ecological processes in urban ecosystems, New York: Springer.
14
15. Beatley, T. (1995). Planning and sustainability: The elements of a new (improved?) paradigm, Journal of Planning Literature, 9(4), 383-395
15
16. Ghassami, F. Yousefi E. Babazadeh Lahi Z. Faryadi Sh. (2017). Regional Plan in Bahnamirrural District through Environmental Planning Process, Open Journal of Ecology. 7(11), 605-619.
16
17. Halla, F. Majani B. (1999). The Environmental Planning and Management Process and the Conflict over Outputs in Dar-Es-Salaam, Habitat International. 23 (3), 339-350.
17
18. Nedovic-Budic, Z., Feeney, M. E. F., Rajabifard, A., & Williamson, I. (2004). Are SDIs serving the needs of local planning? Case study of Victoria, Australia and Illinois, USA. Computers, Environment and Urban Systems, 28(4), 329-351.
18
19. Sedogo, L. G., & Groten, S. M. (2002). Integration of local participatory and regional planning: A GIS data aggregation procedure, GeoJournal, 56(2), 69-82.
19
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی جاذبههای گردشگری حوضۀ آبخیز قرهسو براساس میزان تأثیرپذیری و تأثیرگذاری شاخصهای محیطزیستی
ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ جاذبههای گردشگری از ﻣﻠﺰوﻣﺎت اساسی ﺣﺮﮐﺖ جامعۀ ملی و محلی ﺑﻪ ﺳمت توسعۀ متعادل و هماهنگ با پتانسیل سرزمین اﺳﺖ. این پژوهش با هدف ارزیابی جاذبههای گردشگری حوضۀ آبخیز قرهسو در استان گلستان، بر مبنای میزان تأثیرپذیری و تأثیرگذاری معیارهای محیطزیستی صورت پذیرفت. با تعیین معیارها از جنبههای اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی و آمادهسازی لایههای اطلاعاتی، تجزیهوتحلیل معیارها از نظر میزان اثرگذاری و اثرپذیری بر مبنای روش دیمتل (DEMATEL) و وزندهی آنها با استفاده از روش انتروپی شانون (Entropy Shannon) انجام شد. در بخش تحلیل مکانی نیز همپوشانی لایههای اطلاعاتی براساس روش تاپسیس (TOPSIS) انجام شد. براساس نتایج تحقیق، معیارهای شکل زمین و تراکم پوشش گیاهی، از نظر میزان تأثیرگذاری و معیار دسترسی به تسهیلات، از نظر میزان تأثیرپذیری، در مقایسه با دیگر معیارها در اولویت قرار دارند. نتایج وزندهی معیارها نیز نشان داد در ارزیابی جاذبههای گردشگری منطقۀ مطالعاتی، معیارهای دسترسی به تسهیلات، شکل زمین و تراکم پوشش گیاهی به ترتیب با ارزشهای 229/0، 147/0 و 123/0 در رتبههای نخست قرار دارند. همچنین از لحاظ جاذبههای گردشگری، بخشهایی از نیمۀ جنوبی حوضه دارای شرایط مطلوبی است و بقیۀ مساحت منطقه بهخصوص قسمتهای شمالی وضعیت مناسبی ندارد.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_69587_2907ebf77813a102591d7fa4cc337855.pdf
2018-09-23
295
313
10.22059/jtcp.2019.221510.669637
اثرهای متقابل
انتروپی شانون
تاپسیس
دیمتل
گردشگری
فضلالله
احمدی میرقائد
f.ahmadi.m@gmail.com
1
دانشجوی دکتری آمایش محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
LEAD_AUTHOR
مرجان
محمدزاده
marjan.mohammadzadeh@gmail.com
2
استادیار گروه محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
AUTHOR
عبدالرسول
سلمان ماهینی
rassoulmahiny@gmail.com
3
دانشیار گروه محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
AUTHOR
سیدحامد
میرکریمی
mirkarimi.hamed@gmail.com
4
استادیار گروه محیطزیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
AUTHOR
آذر، عادل و رجبزاده، علی (1388). تصمیمگیری کاربردی (رویکرد M.A.D.M)، تهران: نگاه دانش، چاپ سوم.
1
سلمانی، محمد؛ بدری، سیدعلی؛ قصابی، محمدجواد و عشورنژاد، غدیر (1392). درجهبندی سکونتگاههای روستایی برای توسعۀ گردشگری بیابان با استفاده از روش ELECTERE III (مطالعۀ موردی: خور و بیابانک)، جغرافیا و پایداری محیط، شمارۀ 6، 22-1.
2
صادقیروش، محمدحسن (1395). کاربرد مدل انتروپیشانون در پهنهبندی توسعهیافتگی استان یزد از دیدگاه بیابانزدایی، فضای جغرافیایی، سال 16، شمارۀ 54، 133-113.
3
ضرابی، اصغر و همکاران (1390). تحلیلی بر جاذبهها و تسهیلات گردشگری منطقۀ اورامانات، مجلۀ جغرافیاوبرنامهریزیمحیطی، سال 22، شمارۀ 3، 52-35.
4
طاهری، مرضیه و همکاران (1393). استفاده از تصمیمگیری چندمعیاره مبتنی بر تلفیق روشهای DEMATEL و ANP در انتخاب مکان بهینۀ آرامستانها (مطالعۀ موردی: اصفهان)، محیطشناسی، دورۀ 40، شمارۀ 2، 480-463.
5
کرمی دهکردی، مهدی و کلانتری، خلیل (1390). شناسایی مشکلات گردشگری روستایی استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از تکنیک تئوری بنیادی، جغرافیا و پایداری محیط، شمارۀ 6، 30-1.
6
مالچفسکی، یاچک (1385). سامانۀ اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاری، مترجمان: اکبر پرهیزکار و عطا غفاری گیلانده، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول.
7
میکائیلی تبریزی، علیرضا و مهرمند، شهرزاد (1390). طراحی پایدار فضاهای گردشگری کوهستانی (مطالعۀ موردی: پارک طبیعت کوهسار تهران)، مجلۀ محیطشناسی، سال 38، شمارۀ 58، 96-87.
8
Bhuiyan, A.H., Siwar, C., & Shaharuddin, M.I. (2016). Sustainability Measurement for Ecotourism Destination in Malaysia: A Study on Lake Kenyir, Terengganu. Soc Indic Res, 128: 1029–1045.
9
10. Blancas, F.J., Lozano, M., González, M., Guerrero, F. M., & Caballero, R. (2011). How to Use Sustainability Indicators for Tourism Planning: The Case of Rural Tourism in Andalusia (Spain), Science of the Total Environment: 412–413, 28–45.
10
11. Hsu, C.W., Kuo, T.C., Shyu, G.S. & Chen, P.S. (2014). Low Carbon Supplier Selection in the Hotel Industry, Sustainability, 6: 2658-2684.
11
12. Li, R., Lu, Z. & Li, J. (2012), Quantitative calculation of eco-tourist's landscape perception: Strength, and spatial variation within ecotourism destination, Ecological Informatics, 10: 73–80.
12
13. Lozano, M., Javier, F., Mercedes, G., & Rafael, C. (2011). Sustainable Tourism Indicators as Planning Tools in Cultural Destinations, Ecological Indicators, 18: 659-675.
13
14. Mao, X., Meng, J. & Wang, Q. (2014). Modeling the effects of tourism and land regulation on land-use change in tourist regions: A case study of the Lijiang River Basin in Guilin, China. Land Use Policy, 41: 368–377.
14
15. Niu, L., Cheng, Z., & Zhao, M., (2012). Ecological characteristics of species in the different vegetation landscape districts with tourism disturbance in Wutai Mountains, J.Mount. Sci., 30(3): 282–289.
15
16. Pickering, C.M., & Hill, W. (2007). Impacts of recreation and tourism on plant biodiversity and vegetation in protected areas in Australia, J. Environ. Manage, 85: 791-800.
16
17. Strickland-Munro, J.K., Allison, H.E., & Moore, S. (2010). sing resilience concepts to investigate the impacts of protected area tourism on communities, Annals of Tourism Research, 37(2): 499–519.
17
18. Tsai, W.H., Chou, W.C. and Lai, Chien-Wen (2010). An effective evaluation model and improvement analysis for national park websites: A case study of Taiwan, Tourism Management, 31: 936–952.
18
19. Tsaura, S.H., Linb, Y.C. & Linc, J.H. (2006). Evaluating ecotourism sustainability from the integrated perspective of resource, community and tourism, Tourism Management, 27: 640–653.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بازتعریف نقش شهرهای کوچک و میانی در فرایند توسعۀ منطقهای؛ معرفی یک روش کاربردی آمایش مبنا (مطالعۀ موردی: استان کردستان)
پژوهشهای کمّی (و بعضاً کیفی) بسیاری در رابطه با نقش شهرهای کوچک و میانی در توسعۀ منطقهای انجام گرفته است. مقالۀ حاضر نیز در این راستا انجام شده است؛ اما با اندکی تغییر و ساختارشکنی در شیوۀ برخورد با موضوع و تحلیل مسئله که آنهم تحلیل چندجانبۀ دادهها به کمک سیستم استنباط فازی است. هدف پژوهش با توجه به عنوان، کاربردی- توسعهای است و ماهیت رویکردی توصیفی- تحلیلی دارد. بهصورت کلی، روش کاربردی و روزافزون FIS دارای مراحل چهارگانۀ پایگاه دانش و فازیساز، پایگاه قواعد، موتور و دیفازیساز است که با فرایند پژوهش موازی است. در نگاه اجمالی (پایگاه دانش) شاخصهای توسعۀ منطقهای (10 شاخص) و متغیرها (بیش از 60 متغیر) در ۴ رکن توسعۀ منطقهای (توسعۀ اقتصادی، کالبدی، زیربنایی و انسانی) برای شهرهای کوچک و میانی استان کردستان (9 شهر اصلی شامل مراکز شهرستان به استثنای سروآباد) طی ۲ بازه زمانی 1395 و 1385 گزینش و نگاشته شدند. سپس آنالیز فرایندی بر روی دادهها به تفصیل صورت گرفت. برآیند و گزارش نهایی این مقاله این است که اگرچه نوساناتی در توسعۀ درونمنطقهای استان مشاهده شده، تغییرات توسعۀ منطقهای با تکیه بر نماگرهای اقتصادی، با تغییرات سلسهمراتب شهری (نماگرهای جمعیتی) همسو بوده است. بدین صورت که دورنمای تعادل در سیستم شهری استان با کاهش برتری و تمرکز جمعیتی سنندج دارای بازتابهای ساختاری و توسعهای در شهرهای کوچک و میانی و افزایش نقش ایندست شهرها در پسکرانۀ خود بوده و از مجموع توسعۀ شهری- منطقهای استان، شهرهای کوچک و میانی پیشتازند.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_70115_241f0409f8d81bb4296e597b27d8e668.pdf
2018-09-23
315
344
10.22059/jtcp.2019.254850.669857
استان کردستان
توسعۀ منطقهای
سیستم استنتاج فازی
شهرهای کوچک و میانی
رامین
قربانی
ramin.ghorbani@ut.ac.ir
1
کارشناسی ارشد، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
احمد
پوراحمد
apoura@ut.ac.ir
2
استاد، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
حسین
حاتمینژاد
hataminejad@ut.ac.ir
3
دانشیار، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
امینی فسخودی، عباس (۱۳۸۴). کاربرد کاربرد استنتاج منطق فازی در مطالعات برنامهریزی و توسعه منطقهای، مجلۀ دانش و توسعه، شمارۀ ۱۷، صص ۳۹ ـ ۶۱.
1
براهمن، جان (1381). توسعۀ مردمگرا، مترجمان: عبدالرضا رکنالدین افتخاری و مرتضی توکلی، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
2
بردی آنا، مرادنژاد، رحیم (1390). بررسی تحلیلی سلسلهمراتب شهری در استان کردستان (با استفاده از روش رتبهـ اندازه و مدل تعدیلی بهفروز)، فصلنامۀعلمیپژوهشیجغرافیایانسانی، سال سوم، شمارۀ دوم، 57 ـ47.
3
دفتر برنامهریزی سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور (1379). گزارش طبقهبندی عملکرد صنعتی استانها براساس میزان توسعهیافتگی (رفاه نسبی) با استفاده از روش تحلیل عاملی.
4
زبردست، اسفندیار (1383). اندازةشهر، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
5
سبحانی، حسن و درویشی باقر (۱۳۸۴). بررسی مزیتهای نسبی و تحلیل ساختاری اشتغال در استان ایلام، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، دورۀ ۴۰، شمارۀ ۳، صص ۱۵۹ ـ ۱۸۷.
6
سازمان نقشهبرداری کشور، پایگاه داده و اطلاعات؛ شیب فایل لایههای موجود استانهای کشور، استان کردستان (1385 و 1390).
7
علیاکبری، اسماعیل (1391). طرحهای منطقهای و تمرکزگرایی در ساختار فضایی نظامهای شهری (مطالعۀ موردی: استان کرمانشاه)، فصلنامۀ برنامهریزی کالبدی- فضایی، سال اول، شمارۀ دوم، 54 ـ37.
8
قربانی، رامین (1396). بررسی نقش شهرهای کوچک و میانی در فرایند توسعۀ منطقهای استان کردستان، پایاننامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا گرایش برنامهریزی آمایش سرزمین، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران.
9
کلانتری، خلیل و عبدالهزاده، غلامحسین (1394). برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین، چاپ سوم، تهران: مهندسین مشاور طرح و منظر.
10
11. گروه مطالعات توسعه، دفتر برنامهریزی وزارت صنایع و معادن (1384). گزارش مطالعات ردهبندی استانهای کشور از نظر توسعهیافتگی صنعتی در سالهای81 تا 83.
11
12. مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان کردستان، سالنامۀ آماری، نتایج تفصیلی شهر و شهرستان سالهای 1335، 45، 55، 65، 75، 85 ، 90 و 1395.
12
13. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران (1370). گزارش رتبهبندی عمومی فعالیتهای اقتصادی استانهای کشور در 16 شاخص توسعه.
13
14. مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور سالهای 1335، 45، 55، 65، 75، 85 ، 90 و 1395 قابل دسترسی از طریق سایت: www.amar.org.ir .
14
نایبپور، محمد؛ ویسیان، محمد، اصغری، آزاد و سارانی، سمانه (1392). برنامهریزی راهبردی توسعۀ گردشگری در استانهای مرزی با روش SWOT (استان کردستان)، علوم و فنون مرزی، دورۀ چهارم، شمارۀ 6، ۳۰-۷.
15
وزارت کشور (1390). استانداری کردستان، معاونت برنامهریزی: دفتر آمار و اطلاعات و GIS.
16
وزارت کشور، پایگاه داده و اطلاعات؛ شیب فایل لایههای موجود نقاط شهری، روستایی و تقسیمات سیاسی ـ اداری کشور، 1385، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵.
17
ویژگیهای جغرافیایی استان کردستان (1385). گزارش تفصیلی، دبیرخانۀ شورای عالی توسعۀ صادرات غیرنفتی.
18
یاسوری، مجید (1388). بررسی وضعیت نابرابری منطقهای در استان خراسان رضوی، جغرافیا و توسعۀ ناحیهای، دورۀ 7، شمارۀ 12، 223- 201.
19
20. Apostolache, M. A. (2014). Regional Development in Romania–From Regulations to Practice, Procedia Economics and Finance, 8, 35-41.
20
21. Alden, Jeremy. & Morgan, Robert. (1974). Regional Planning: A comprehensive View, Corporate Planning Leonard Hill Books.
21
22. Beiglow, R., Taghavai, M., HamidReza, V. (2012). Analysis of Spatial Exclusion and Inequality in the Development of Cities, Social Welfare Journal, No, 46, 189-214.
22
23. Dupont, V. (2007). Do geographical agglomeration, growth and equity conflict? Papers in Regional Science, 86(2), 193-213.
23
24. Douglass, Mike (1988). A Regional NetworkStrategy for Reciprocal Rural- Urban Linkages:An Agenda for Research with Reference toIndonesia, Third World Planning Review, (20), 1.
24
25. E. H. Mamdani and S. Assilian, An Experiment in Linguistic Synthesis with a Fuzzy Logic Controller, International Journal of Man-Machine Studies, Vol. 7, No. 1, 1975, 1-13. doi:10.1016/S0020-7373(75) 80002-2.
25
26. Javushiri, M and Shayan, H, (2017). Spatial Analysis Relative Advantage of Employment in Major Occupational Groups of the Provinces of the Country, Regional Planning Quarterly, 7(27), 1-20
26
27. Haji Nejad, A., Qaderi, J., Khatami, S. S., and Yunus, GH. (2014). The Assessment of Employment and identification of comparative advantage with Shift share and Location Quotient & SWOT Models Case study: Birjand County". Journal of Majlis and Rahbord, Vol. 21, No. 79, 35-5.
27
28. Lootsma, F. A. (1997). Fuzzy Logic for Planning and Decision Making, Dordrecht, Kluwer Academic Publisher.
28
29. Misra, R. P. (1978). Regional Planning in Iran:Problems and Prospects, in Regional Planning edited by Misra and et al., Vikas Publishing House, New Delhi.
29
30. Mamdani, E.H. and Assilian, S. (1975). An experimental in linguistic synthesis with a performance, Supply Chain Management, An International Journal, 6(4), 174-188.
30
31. Satterthwait, David & Cecilia, Tacoli, (2003). The urban part of rural development: the role of smalland intermediate urban centers in rural and regional development and poverty reduction, Interrnational Institute for Environment and Development, Washington DC.
31
32. Rondinelli, Dennis., A. and Ruddle., Kenneth. (1978). Urbanization and Rural Development:A Spatial Policy for Equitable Growth, New York: Praeger.
32
33. Shankar, R., & Shah, A. (2003). Bridging the economic divide within countries: A scorecard on the performance of regional policies in reducing regional income disparities, World development, 31(8), 1421-1441.
33
34. Stimson, Robert J., R. Stough, Roger., and H. Roberts., Brian. (2006). Regional Economic Development: Analysis and Planning Strategy, Springer; 2nd edition, 452.
34
35. Tacoli, C. (2006). Rural-Urban Linkages Research and Initiative: Lessons and Key Issues from International Experiences, in Fostering New Development Pathways: Harnessing Rural-Urban linkages to reduce Poverty and improve Environment in the Highlands of Ethiopia, proceeding of a Planning Workshop on Thematic Research Area of the Global Mountain Program (GMP) held in Addis Ababa, Ethiopia, August 29-30, 45-55.
35
36. United Nations Centre for Regional Development (UNCRD), (1973). World UrbanizationProspects and regional development, the 1973 Revision, New York, (1973).
36
37. Winkler, A. (2012). Measuring regional inequality: an index of socio-economic pressure for Serbia. Collection of Papers – Faculty of Geography at University of Belgrade.
37
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ابعاد کمآبی با استفاده از روش شاخص فقر آبی (WPI) و تحلیل مقایسهای آن در بخشهای شهرستان قم
هدف از این مطالعه، ارزیابی وضعیت شهرستان قم و بخشهای آن از نظر شاخص فقر آب است که به شناسایی افتراقات پهنهای، ابعاد و قوت و ضعف هریک از آنها منجر میشود. مبنای تعیین شاخص فقر آبی، روش سولیوان بوده که یک ترکیب خطی وزنی از اجزای آن (منابع، مصارف، محیط زیست، ظرفیت و دسترسی) است. دادههای مورد نیاز از طریق دستگاههای مرتبط جمعآوری و در قالب روش مذکور تجزیهوتحلیل شده است. در میان بخشهای شهرستان از نظر ابعاد پنجگانۀ شاخص فقر آبی تفاوت وجود دارد. بخش مرکزی با شاخص 126 پایینترین رتبه و جعفرآباد با ۶/۲۱۷ بالاترین رتبه را در شاخص فقر آبی داشتهاند. ضعف در منابع، فصل مشترکی است که با شدت و ضعف، در میان همۀ پهنهها رایج است. همچنین از نظر ظرفیتهای انسانی، تقریباً همۀ بخشها وضعیت مناسبی دارند که قوت تلقی میشود. مدیریت مصرف بهعنوان مهمترین گزینه باید در صدر برنامهریزیها و با درنظرگرفتن نبود امکان گسترش منابع آب پیگیری شود. در حال حاضر، بیش از دو برابر منابع آب تجدیدپذیر در حال استخراج است. بهترین راهکار برای مدیریت فقر آبی، استفادۀ بهینه از منابع و ظرفیتهای موجود و توجه به اصول آمایشی و نه تمرکز بر گسترش منابع آب به روشهای گوناگون است که میتواند عامل افزایش عدم تعادلهای سرزمینی، اختلافات داخلی، عدم کنترل مصرف و... شود.
https://jtcp.ut.ac.ir/article_70116_667a47c4b794276207e5735732403cbf.pdf
2018-09-23
345
366
10.22059/jtcp.2019.272853.669940
شاخص فقر آب (WPI)
شهرستان قم
منابع آب
حسین
طالبی
h.talebi111@gmail.com
1
دانشجوی دکتری، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
عباس
امینی
komsh1@yahoo.com
2
دانشیار، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
آسیابی هیر، رقیه؛ مصطفیزاده، رئوف؛ رئوف، مجید و اسمعلی عوری، اباذر (1394). شاخص فقر آب و اهمیت آن در مدیریت منابع آب، ترویج و توسعۀ آبخیزداری، 3 (11).
1
2. آسیابی هیر، رقیه؛ مصطفیزاده، رئوف؛ رئوف، مجید و اسمعلی عوری، اباذر (1396). ارزیابی چندمعیاره تغییرات مکانی شاخص فقر آب در تعدادی از حوضههای آبخیز استان اردبیل، اکوهیدرولوژی، 4 (4)، 997-1009.
2
3. جابرزاده، محمد (1393). برآورد شاخص فقر آبی در استانهای کشور، هفتمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، دانشگاه تهران.
3
4. رجبی هشجین، مهدی و عرب، داوودرضا (1385). شاخص فقر آبی؛ ابزاری کارآمد برای ارزیابی وضعیت منابع آبی جهان، دومین کنفرانس مدیریت منابع آب، دانشگاه صنعتی اصفهان.
4
5. زینلی، محمدجواد و هاشمی، سیدرضا (1395). مقایسۀ توابع یادگیری شبکۀ عصبی در مدلسازی رواناب، فصلنامۀ اکوهیدرولوژی، 3 (4)، 659-667.
5
6. شریفزادگان، محمدحسین؛ ندایی طوسی، سحر و جمالی، فرناز، (1396). شناسایی موانع توسعۀ منطقهای با بهکارگیری شاخق فقر آبی (نمونۀ موردی: استان قزوین)، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 65 (1)، 151-170.
6
7. مهندسین مشاور شرق آیند (1388). سند مطالعات آمایش سرزمین استان قم، معاونت برنامهریزی استانداری قم.
7
8. Alessa L, Kliskey A, Lammers R, Ar, C, White D, Hinzman L, Busey R. The arctic water resource vulnerability index: an integrated assessment tool for community resilience and vulnerability with respect to freshwater, Environmental Management, 2008; 42, 523- 541.
8
9. Anju, A.M, Vicky, S.E, Sajil Kumar, P.J. 2017. Water poverty Analysis using Water Poverty Index(WPI) -A critical Review. International Journal of Environmental Sciences & Natural Resources (IJESNR), online Journal www.researchgate.net/publication/315380031.
9
10. Brooks N, Adger WN, Kelly PM. The determinants of vulnerability and adaptive capacity at the national level and the implications for adaptation, Global Environmental Change-Human And Policy Dimensions, 2005; 15, 151- 163.
10
11. Brown, A., and Matlock, M (2011). A review of water scarcity indices and methodologies. The Sustainability Consortium, University of Arkansas.
11
12. El-Gafy,I.K (2018). The water poverty index as an assistant tool for drawing strategies of the Egyptian water sector, Ain Shams Engineering Journal, 9, 173–186
12
13. Feitelson, E &, .Chenoweth, J. (2002). Water poverty: towards a meaningful indicator, Water Policy, 4(3), 263-281.
13
14. Fenwick, C, (2010). Identifying the Water Poor: an Indicator Approach to Assessing Water Poverty in Rural Mexico, PhD THESIS IN ENVIRONMENTAL ENGINEERING, UNIVERSITY COLLEGE LONDON.
14
15. Han H, Zhao L. Rural income poverty in Western China is water poverty, China and World Economy, 2005;13(5), 76- 88.
15
16. Jemmali, H., & Matoussi, M. (2013). A multidimensional analysis of water poverty at local scale: application of improved water poverty index for Tunisia, Water policy, 98-115.
16
17. Lawrence, P, Meigh, J.R., and Sullivan, C.A., (2002) The Water Poverty Index: an International Comparison, Keele University Economics Research Papers.
17
18. Manandhar, S., Pandey, V., and Kazama, F. (2012). Application of water poverty index in Nepales context: A case study of Kali Gandaki River Basin (KGRB). Water Resources Management, 26:89-107.
18
19. Qu, F., Kuyvenhoven, A., Shi, X., and Heerink, N. (2010). Sustainable natural resource use in rural china: recent trends and policies, China Economic Review, 22(4), 444-460.
19
20. Salameh, E .(2000). Redefining the water poverty index, Water International, 469-473.
20
21. Sen, A. (1999). Development as freedom. Anchor Books, A Division of Random House, Inc, New York.
21
22. Shakya, B. (2012). Analysis and mapping water poverty of Indrāvati Basin. World Wide Fund for Nature Nepal Report, 70p.
22
23. Smakhtin, VU. Low flow hydrology: a review, Journal of Hydrology, 2001; 240, 147- 186.
23
24. Sullivan, C.A., Meigh, J.R., and Lawrence, P. (2006). Application of the water poverty index at different scales: A cautionary tale, International Water Resources Association, 31(3):412-426.
24
25. Sullivan, C.A., Meigh, J.R., Giacomello, A.M., Fediw, T., Lawrence, P., and Samad, M. 2003. The water poverty index: development and application at the community scale, Natural Resources Forum, 27,189-199.
25
26. Thakur, J.K, Neupane, M, Mohanan, A.A (2017). Water poverty in upper Bagmati River Basin in Nepal, Water Science ,31, 93-108.
26
27. Ty, T.V., Sunada, K., Ichikawa, Y., and Oishi, S. (2010). Evaluation of the state of water resources using modified water poverty index: a case study in the Srepok river basin, Vietnam-Cambodia, International Journal of River Basin Management, 8(3-4), 305-317.
27
2285. Vyver, C. (2013). Water Poverty Index Calculation: Additive or Multiplicative Function? Journal of South African Business Research, Article ID 615770, 11p.
28
29. Xin, l , WAN, J and JIA, j, (2011). Application of the Water Poverty Index at the districts of Yellow River Basin, Advanced Materials Research Vols, 250-253, 3469-3474.
29