2024-03-28T23:18:29Z
https://jtcp.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3921
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
سیر تحولات نخست شهری و نظام شهری منطقه آذربایجان (1335-1385)
محمد
رهنمایی
ایوب
منوچهری میاندوآب
احد
ابراهیم پور
انقلاب صنعتی، استعمار و رواج الگوهای توسعه برونزا و به تبع آنها مهاجرتهای گسترده از روستاها به شهرها و تمرکزگرایی در سده اخیر باعث به وجود آمدن الگوی توزیع نامتعادل جمعیتی در گستره سرزمینی ایران گردیده است. در این میان علاوه بر مناطقی که نابرابریهای محیطی و منابع تولید خود عامل افزاینده نابرابری فضایی توزیع جمعیت محسوب میشود. این عدم تعادل در مناطق با تعادل اقلیم و منابع تولید مانند منطقه آذربایجان نیز به چشم میخورد. هدف مقاله حاضر بررسی چنین نابرابریهایی در نظام شهری منطقه است. روش مورد استفاده در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده است و همچنین ابزارگردآوری دادهها کتابخانهای است. در این راستا، از سه دسته شاخص نخست شهری، رتبه اندازه و عدم تمرکز استفاده شده است و دادههای آماری سالهای 1335 تا 1385 در این زمینه ارزیابی گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از عدم تعادل، تمرکز و وجود پدیده نخست شهری در نظام شهری منطقه میباشد که در طول دوره در اغلب شاخصها روند کاهشی داشته و به سمت تعادل پیش میرود، به طوری که شاخص نخست شهری از 414/0 به 295/0 رسیده است و نشان دهنده کاهش نخست شهری در منطقه میباشد و شاخص عدم تمرکز هندرسون از 98/4 به 44/8 رسیده است، این شاخص نشان میدهد که از میزان تمرکز در منطقه به شدت کاسته شده است
شاخصهای عدم تمرکز
قانون رتبه- اندازه
منطقه آذربایجان
نخست شهری
نظام شهری
2011
09
23
5
31
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24708_f7df206c6dae3d4b8bd282efc03ac648.pdf
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
آمایش اراضی جهت مدیریت جنگل برای استفاده چند منظوره)برداشت چوب، اکوتوریسم و حمایت(
( مطالعه موردی: بخش پاتم جنگل خیرود)
علی
جهانی
مجید
مخدوم فرخنده
، جهانگیر
فقهی
، وحید
اعتماد
امروزه کاربریهای نامناسب اراضی و بهرهبرداری بیرویه و غیراصولی از منابع آب، خاک و پوشش گیاهی، عرصههای وسیعی از کشور را در معرض بیابانزایی و تخریب اراضی قرار داده است. لذا مقابله با این وضیعت نیازمند یک برنامه جامع استفاده از سرزمین(آب و زمین) و متناسب با توان محیط میباشد. منطقه مورد مطالعه بخش پاتم جنگل آموزشی و پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران میباشد که به جنگل خیرود موسوم است. طی این تحقیق نقشه نهایی واحدهای محیط زیستی به دست آمد که در این نقشه کلیه ویژگیهای پایدار اکوسیستم از هر واحد مجاور خود متفاوت است. در ادامه کار، اطلاعات منابع ناپایدار اکوسیستم نیز تهیه گردید و تعیین کاربری با استفاده از روش کیفی و با استخراج مدل ویژه از مدلهای مخدوم انجام گردید. نتایج حاصل از این تحقیق مشخص نمود که این بخش از جنگل با توجه به مقیاس کار (1:10000) قابلیت مدیریت جهت تولید چوب، حمایت و تفرج گسترده را دارا میباشد. جهت حرکت به سوی توسعه پایدار و تامین نیازها و انتظارات گوناگون جامعه از منابع طبیعی، مدیریت جنگلها را باید به سمت استفاده چند منظوره و با توجه به توان اکولوژیکی منطقه سوق داد.
استفاده چند منظوره.
توان محیط
جنگل خیرود
واحدهای محیط زیستی
2011
09
23
33
49
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24709_ecd2ac08c930e120a51ecddc58aa449a.pdf
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
مطالعه و ارزیابی قابلیتهای مکانی و اکولوژیک حوضه آبخیز بابلرود با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
امید
کرمی
سیدمحمّد
حسینی نصر
حمید
حمید جلیلوند
میرحسن
میریعقوب زاده
الگوی نامناسب استفاده از سرزمین و تغییرات شدید در کاربری زمین باعث پیدایش بحرانهای محیط زیستی در سرزمین شده است. بنابراین لازم است که هر گونه برنامهریزی در خصوص استقرار فعالیتهای مختلف با نگرش به استعداد و قابلیتهای سرزمین و با تفکر آمایشی صورت گیرد. در این مطالعه به ارزیابی توان اکولوژیک و مکانیابی کاربریها در حوضه آبخیز بابلرود در استان مازندران پرداخته میشود. برای این منظور لایهها و دادههای لازم جمعآوری شده و سپس با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمی و در محیط GIS ابتدا توان اکولوژیکی حوضه برای هر کدام از کاربری-های جنگلداری، کشاورزی، مرتعداری، اکوتوریسم، توسعه شهری، روستایی و صنعتی و حفاظتی و حمایتی ارزیابی گردیده و سپس با توجه به مطالعات اجتماعی اقتصادی حوضه، نقشه آمایش سرزمین منطقه تهیه شده که براساس آن 28/73 درصد به کاربری جنگلداری، 53/5 درصد به تفرج متمرکز، 01/13 درصد به تفرج گسترده، 87/6 درصد به کشاورزی و 31/1 درصد به حفاظتی و حمایتی اختصاص یافت
توان اکولوژیکی
حوضه آبخیز بابلرود
سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
مکانیابی کاربریها
2011
09
23
51
70
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24710_fd9e0a1e4e4df507bc46b79f01102ac7.pdf
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
بررسی تاثیر فاکتورهای غیر اکولوژیک در ارزیابی قابلیت تفرجی پارک جنگلی سرخهحصار با استفاده از GIS
سعیده
اسکندری
جعفر
اولادی
علی
یخکشی
این مطالعه با هدف ارزیابی توان تفرجی پارک جنگی سرخهحصار با تکیه بر کلیه فاکتورهای مؤثر در تفرج انجام گرفت. ابتدا با استفاده از مدل مرسول کاربری توریسم و با بهرهگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مناطق مناسب برای استفاده تفرجی( از نظر شاخصهای اکولوژیکی) به دو شکل متمرکز و گسترده و درجات مختلف آنها در پارک جنگی سرخهحصار شناسایی شد. نتایج نشان داد که 223/297 هکتار از سطح پارک توان تفرج گسترده طبقه 1، 465/86 هکتار توان تفرج گسترده طبقه 2، 126/1 هکتار توان تفرج متمرکز طبقه 1 و 417/137 هکتار توان تفرج متمرکز طبقه 2 را داشته و 212/16 هکتار از سطح پارک حفاظتی است. در مرحله بعد با بررسیهای مختلف میدانی مشخص شد که یکی از مشکلاتی که سبب افزایش ناهنجاری در طبیعت پارک شده است، عدم توجه به کلیه عوامل اساسی مؤثر در تعیین قابلیت تفرجی پارک میباشد. بنابراین با مراجعه به عرصه نقاط مربوط به منابع آبی، امکانات و تسهیلات پارک، راههای دسترسی و جاذبههای توریستی پارک با GPS برداشت شده و این فاکتورهای غیراکولوژیک به عنوان لایههای اطلاعاتی مثبت با نقشه توان تفرجی اولیه رویهمگذاری شده و نقشه نهایی توان تفرجی پارک بر اساس این عوامل بدست آمد. نتایج نهایی این تحقیق نشان داد که روش متداول با وجود کارآیی بسیار بدلیل در نظر نگرفتن کلیه عوامل مؤثر در تفرج نیاز به وارد کردن لایههای اطلاعاتی دیگری (مانند منابع آبی و امکانات تفریحی) به جز عوامل اکولوژیکی دارد
ارزیابی
پارک جنگلی
سرخهحصار
فاکتورهای غیر اکولوژیک
قابلیت تفرجی
2011
09
23
71
92
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24711_70db5b66c3b42d059175e3779562ebd6.pdf
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
بررسی تأثیرات ایجاد شهرهای جدید در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقه ای؛ نمونه موردی:
شهر جدید اندیشه
زهرا
جوهری
، واراز
مرادی مسیحی
این مقاله سعی بر آن دارد تا با دستیابی به شناختی کامل از اهداف منطقهای ایجاد شهرهای جدید و بسط مفهوم تعادل منطقهای، جایگاه این شهرها به ویژه شهر جدید اندیشه را در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقهای، مورد بررسی قرار دهد. برای گردآوری دادهها از روشهای مطالعه کتابخانهای، مراجعه به دادههای آماری و ماتریس دستیابی به اهداف، استفاده و این دادهها با بهرهگیری از روشهای مقطعی و triangulation (روشهای چندگانه یا سه سو سازی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج حاصل بیان میدارد که شهر جدید اندیشه به واسطه جذب بخشی از سرریز جمعیت مادر شهرهای منطقه و تأمین اشتغال ساکنان خود و حوزه شهری پیرامون، به سهم خود بیشترین تأثیر مثبت را در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقهای به شکل برنامهریزی شده، داشته است
آمایش سرزمین
تعادل منطقهای
تمرکز فضایی
شهر جدید
منطقه
2011
09
23
93
110
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24712_736ad2eef7f26a132454bd1e43873fa3.pdf
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
بررسی و تحلیل نظام برنامهریزی فضایی فرانسه
سهند
لطفی
در این مقاله، فرآیند تکوین نظام شهرسازی و برنامهریزی فضایی در کشور فرانسه مورد بررسی قرار میگیرد. سابقه و رویکرد برنامهریزی فضایی در فرانسه، این کشور را در زمره پیشگامان امر برنامهریزی در مقیاسهای متنوع محلی، شهری و منطقهای قرار میدهد. نگاهی که به ویژه در دهههای اخیر به برنامهریزی توسعه کالبدی- فضایی، و نیز پایش اثرات توسعهای در این کشور وجود داشته، نشان دهنده نوعی سیر تکوین و تکامل است. در همین حال، عصاره رهیافت دو سطحی در برنامهریزی که توسعه را در لایة راهبردی تعریف و در لایة اجرایی معنا میکند، موجب گردیده تا فرانسه به موفقیتی قابل قبول در دستیابی به اهداف توسعهای و در همین حال حفاظت از اراضی طبیعی دست یابد. در پهنههای درون شهری نیز، با روی کار آمدن قانون «همبستگی و نوسازی شهری»، بازتعریفی در مفهوم برنامهریزی کاربری اراضی به وقوع پیوسته و سازوکار تهیه و بازنگری «طرحهای محلی شهرسازی» در یکپارچهسازی فرآیند شهرسازی نقشی مؤثر ایفا نموده است
برنامهریزی فضایی
طرح انسجام و سازگاری سرزمینی
طرح محلی شهرسازی.
نظام برنامهریزی فضایی فرانسه
2011
09
23
111
144
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24713_ee4f029751d66369f414d48dc31377d1.pdf
مجله علمی " آمایش سرزمین "
2008-7047
2008-7047
1390
3
5
ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد چاه نیمه چهارم در زابل
حلیمه
پیری
انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی سدها با تصویب الگوی ارزیابی اثرات زیست محیطی توسط کمیته توسعه پایدار در سال 1376 آغاز گردیده و با این وجود، تاکنون این گزارشها با کیفیتهای متفاوتی تهیه شده و عموما جامعیت لازم را دارا نمیباشند . بسیاری از سدهای کشور هم اکنون با وجود دارا بودن گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی ، معضلات عمدهای را بر محیط زیست خود تحمیل مینمایند. در این مطالعه به ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد زابل(چاه نیمه چهارم) به روش ماتریس لئوپولد پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان داد ، مجموع ارزشهای طرح ، 632 امتیاز مثبت و 524 امتیاز منفی میباشد. بنابراین طرح احداث چاه نیمه چهارم با وجود اثرات منفی ، تاثیرات مثبت بیشتری بر محیط اقتصادی – اجتماعی و زیست محیطی منطقه دارد و در صورت مدیریت صحیح منابع آب تاثیرات مثبتی را بر رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه موجب میگردد. لذا اجرای این طرح بلامانع میباشد
ارزیابی آثار زیست محیطی
چاه نیمه چهارم
زابل
ماتریس لئوپولد
2011
09
23
145
163
https://jtcp.ut.ac.ir/article_24714_2923d9c1c196d1b3d6805d04948fc3fb.pdf