دانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Evolution of Urban primacy and Regional Urban System of Azerbaijan (1335-1385(سیر تحولات نخست شهری و نظام شهری منطقه آذربایجان (1335-1385)53124708FAمحمدرهنمایی. دانشیار دانشکده جغرافیای دانشگاه تهرانایوبمنوچهری میاندوآبدانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تهراناحدابراهیم پوردانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تبریزJournal Article19700101Industrial revolution, colonialism and spreading of patterns of development and consequently the vast rural and urban migrations and centralism in recent century caused the creation of unbalanced population distribution pattern in Iran. In addition to areas in which inequalities of environmental and productive resources increase space disparity of distribution of populations, in arease like Azerbaijan that have balanced environment and productive resources, this inbalance shows itself. The aim of this paper is to review such inequalities in the urban system. In this regard we used three index categories: Urban primacy, rank-size, and decentralization, and statistical data of years 1335 to 1385 have been assessed. The results indicate lack of equilibrium, concentration and the phenomenon of Urban primacy in urban system of the area, and during the period most indices had decreasing and were going toward the balance.انقلاب صنعتی، استعمار و رواج الگوهای توسعه برونزا و به تبع آنها مهاجرتهای گسترده از روستاها به شهرها و تمرکزگرایی در سده اخیر باعث به وجود آمدن الگوی توزیع نامتعادل جمعیتی در گستره سرزمینی ایران گردیده است. در این میان علاوه بر مناطقی که نابرابریهای محیطی و منابع تولید خود عامل افزاینده نابرابری فضایی توزیع جمعیت محسوب میشود. این عدم تعادل در مناطق با تعادل اقلیم و منابع تولید مانند منطقه آذربایجان نیز به چشم میخورد. هدف مقاله حاضر بررسی چنین نابرابریهایی در نظام شهری منطقه است. روش مورد استفاده در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده است و همچنین ابزارگردآوری دادهها کتابخانهای است. در این راستا، از سه دسته شاخص نخست شهری، رتبه اندازه و عدم تمرکز استفاده شده است و دادههای آماری سالهای 1335 تا 1385 در این زمینه ارزیابی گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از عدم تعادل، تمرکز و وجود پدیده نخست شهری در نظام شهری منطقه میباشد که در طول دوره در اغلب شاخصها روند کاهشی داشته و به سمت تعادل پیش میرود، به طوری که شاخص نخست شهری از 414/0 به 295/0 رسیده است و نشان دهنده کاهش نخست شهری در منطقه میباشد و شاخص عدم تمرکز هندرسون از 98/4 به 44/8 رسیده است، این شاخص نشان میدهد که از میزان تمرکز در منطقه به شدت کاسته شده استدانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Land Use Planning for Forest Management for Multiple Use (Harvesting, Ecotourism and Protection)
(Case study: Patom District of Kheyrud Forest )آمایش اراضی جهت مدیریت جنگل برای استفاده چند منظوره)برداشت چوب، اکوتوریسم و حمایت(
( مطالعه موردی: بخش پاتم جنگل خیرود)334924709FAعلیجهانیدانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانمجیدمخدوم فرخنده. استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، جهانگیرفقهیدانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، وحیداعتماد. استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانJournal Article19700101Nowadays because of various factors, including inappropriate land use, and indiscriminate exploitation of water resources, soil and vegetation, wide areas of the country were exposed to destruction of lands and desertification. Therefore dealing with this situation requires a comprehensive land use program (water and land) and appropriate environment potency. The study area is Patom district of research-educational forest in natural resources College of Tehran University, which is called kheyrud forest. In this research, the map of environmental units was prepared in which each unit contains different ecological condition from adjacent units. Moreover, the information of less stable resources of ecosystem was prepared and then the process of land capability determination was performed using specific models which were extracted from Makhdoum models. The results declared that this district of forest with attention to the work scale (1:10000) has management capabilities for harvesting, protection and ecotourism. To move towards sustainable development, providing the community needs and various expectations of natural resources, forest management should pay attention to the multiple use of forest with regarding to the ecological potency of regionامروزه کاربریهای نامناسب اراضی و بهرهبرداری بیرویه و غیراصولی از منابع آب، خاک و پوشش گیاهی، عرصههای وسیعی از کشور را در معرض بیابانزایی و تخریب اراضی قرار داده است. لذا مقابله با این وضیعت نیازمند یک برنامه جامع استفاده از سرزمین(آب و زمین) و متناسب با توان محیط میباشد. منطقه مورد مطالعه بخش پاتم جنگل آموزشی و پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران میباشد که به جنگل خیرود موسوم است. طی این تحقیق نقشه نهایی واحدهای محیط زیستی به دست آمد که در این نقشه کلیه ویژگیهای پایدار اکوسیستم از هر واحد مجاور خود متفاوت است. در ادامه کار، اطلاعات منابع ناپایدار اکوسیستم نیز تهیه گردید و تعیین کاربری با استفاده از روش کیفی و با استخراج مدل ویژه از مدلهای مخدوم انجام گردید. نتایج حاصل از این تحقیق مشخص نمود که این بخش از جنگل با توجه به مقیاس کار (1:10000) قابلیت مدیریت جهت تولید چوب، حمایت و تفرج گسترده را دارا میباشد. جهت حرکت به سوی توسعه پایدار و تامین نیازها و انتظارات گوناگون جامعه از منابع طبیعی، مدیریت جنگلها را باید به سمت استفاده چند منظوره و با توجه به توان اکولوژیکی منطقه سوق داد.دانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Study and Evaluation of Spatial and Ecological Capabilities in Babolrood Basin using Geographic Information System (GIS)مطالعه و ارزیابی قابلیتهای مکانی و اکولوژیک حوضه آبخیز بابلرود با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)517024710FAامیدکرمیکارشناس ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریسیدمحمّدحسینی نصر. استادیار گروه جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریحمیدحمید جلیلونددانشیار گروه جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریمیرحسنمیریعقوب زاده. دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریJournal Article19700101Inappropriate patterns and drastic changes in land-use have caused the severe environmental crisis. Therefore, it is necessary to accomplish any plan in relation to establishment of different activities with respect to land capabilities and land-use evaluation thought. In this study, ecological capabilities and the site selection of land uses in Babolrood basin, Mazandaran province were evaluated. For this purpose, at first, layers and necessary data were collected and then using GIS and systemic analysis method, the ecological capability for each one of uses such as forestry, agriculture, range management, ecotourist, conservation and urban, rural and industry development were evaluated. After that, based on social - economic studies and ecological capability, the final map of land-use planning for study area was prepared. The results show that 73.28 percent of the area is suitable for forestry land use and 5.53, 13.01, 6.87 and 1.31 percent of the area is suitable for intensive ecotourism, extensive ecotourism, agricultures and conservation purposes, respectively.الگوی نامناسب استفاده از سرزمین و تغییرات شدید در کاربری زمین باعث پیدایش بحرانهای محیط زیستی در سرزمین شده است. بنابراین لازم است که هر گونه برنامهریزی در خصوص استقرار فعالیتهای مختلف با نگرش به استعداد و قابلیتهای سرزمین و با تفکر آمایشی صورت گیرد. در این مطالعه به ارزیابی توان اکولوژیک و مکانیابی کاربریها در حوضه آبخیز بابلرود در استان مازندران پرداخته میشود. برای این منظور لایهها و دادههای لازم جمعآوری شده و سپس با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمی و در محیط GIS ابتدا توان اکولوژیکی حوضه برای هر کدام از کاربری-های جنگلداری، کشاورزی، مرتعداری، اکوتوریسم، توسعه شهری، روستایی و صنعتی و حفاظتی و حمایتی ارزیابی گردیده و سپس با توجه به مطالعات اجتماعی اقتصادی حوضه، نقشه آمایش سرزمین منطقه تهیه شده که براساس آن 28/73 درصد به کاربری جنگلداری، 53/5 درصد به تفرج متمرکز، 01/13 درصد به تفرج گسترده، 87/6 درصد به کشاورزی و 31/1 درصد به حفاظتی و حمایتی اختصاص یافتدانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Investigation of the Effect of Non-ecologic Factors in Evaluation of Outdoor Recreation Potential of Sorkhe Hesar Forest Park using GISبررسی تاثیر فاکتورهای غیر اکولوژیک در ارزیابی قابلیت تفرجی پارک جنگلی سرخهحصار با استفاده از GIS719224711FAسعیدهاسکندری. دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریجعفراولادی. استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریعلییخکشیاستاد تمام مدیریت و سیاست منابع طبیعی. مشاور سازمان حفاظت محیط زیستJournal Article19700101In this research, first was identified suitable regions (considering ecological indexes) for intensive and extensive outdoor recreation and their various degrees using the usual tourism ecological model and applying GIS. Results showed that 297.223 hectares of park area have class 1 of extensive outdoor recreation potential, 86.465223 hectares class 2 of extensive outdoor recreation potential, 1.126 hectares class 1 of intensive outdoor recreation potential and 137.417 hectares class 2 of intensive outdoor recreation potential and 16.212 hectares of park area is protection region. In the next step, with field surveys wefound that one of problems that increases rudeness in park nature is absence of attention to all effective factors of outdoor recreation potential of the park. Thus with refer to field, recorded points of water resources, recreation facilities, access road and tourist attractions using GPS these non-ecologic factors as positive informational layers were mixed with primary outdoor recreation capability map and final outdoor recreation capability map was maed. Final results showed that although the usual method is very efficient, it most, because don't consider all effective factors of recreation and enter other informational layers except ecological factorsاین مطالعه با هدف ارزیابی توان تفرجی پارک جنگی سرخهحصار با تکیه بر کلیه فاکتورهای مؤثر در تفرج انجام گرفت. ابتدا با استفاده از مدل مرسول کاربری توریسم و با بهرهگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مناطق مناسب برای استفاده تفرجی( از نظر شاخصهای اکولوژیکی) به دو شکل متمرکز و گسترده و درجات مختلف آنها در پارک جنگی سرخهحصار شناسایی شد. نتایج نشان داد که 223/297 هکتار از سطح پارک توان تفرج گسترده طبقه 1، 465/86 هکتار توان تفرج گسترده طبقه 2، 126/1 هکتار توان تفرج متمرکز طبقه 1 و 417/137 هکتار توان تفرج متمرکز طبقه 2 را داشته و 212/16 هکتار از سطح پارک حفاظتی است. در مرحله بعد با بررسیهای مختلف میدانی مشخص شد که یکی از مشکلاتی که سبب افزایش ناهنجاری در طبیعت پارک شده است، عدم توجه به کلیه عوامل اساسی مؤثر در تعیین قابلیت تفرجی پارک میباشد. بنابراین با مراجعه به عرصه نقاط مربوط به منابع آبی، امکانات و تسهیلات پارک، راههای دسترسی و جاذبههای توریستی پارک با GPS برداشت شده و این فاکتورهای غیراکولوژیک به عنوان لایههای اطلاعاتی مثبت با نقشه توان تفرجی اولیه رویهمگذاری شده و نقشه نهایی توان تفرجی پارک بر اساس این عوامل بدست آمد. نتایج نهایی این تحقیق نشان داد که روش متداول با وجود کارآیی بسیار بدلیل در نظر نگرفتن کلیه عوامل مؤثر در تفرج نیاز به وارد کردن لایههای اطلاعاتی دیگری (مانند منابع آبی و امکانات تفریحی) به جز عوامل اکولوژیکی دارددانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Analayzing The Effects of Creating New Towns in Balancing the Regional Employment and Residence؛ Case Study of Andisheh New Townبررسی تأثیرات ایجاد شهرهای جدید در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقه ای؛ نمونه موردی:
شهر جدید اندیشه9311024712FAزهراجوهریکارشناس ارشد طراحی و برنامهریزی شهری و منطقهای، تهران مرکز، وارازمرادی مسیحیعضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزJournal Article19700101This article has tried to achieve a full understanding of Regional goals of creating new towns and expand the concept of regional balance , survey these towns especially Andishe new town to balance the regional employment and residence space. Datas have been gathered from Library research methods, In-depth interviews and Match data with satellite images,after that these datas analysised with Cross-sectional and triangulation methods.
The results are expressed: Andishe new town by absorbing part of the overflow crowd of Metropolitan area and providing employment to its residents and Surrounding urban areas for its part as a planned place has had the most influence to balance the regional employment and residence spaceاین مقاله سعی بر آن دارد تا با دستیابی به شناختی کامل از اهداف منطقهای ایجاد شهرهای جدید و بسط مفهوم تعادل منطقهای، جایگاه این شهرها به ویژه شهر جدید اندیشه را در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقهای، مورد بررسی قرار دهد. برای گردآوری دادهها از روشهای مطالعه کتابخانهای، مراجعه به دادههای آماری و ماتریس دستیابی به اهداف، استفاده و این دادهها با بهرهگیری از روشهای مقطعی و triangulation (روشهای چندگانه یا سه سو سازی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج حاصل بیان میدارد که شهر جدید اندیشه به واسطه جذب بخشی از سرریز جمعیت مادر شهرهای منطقه و تأمین اشتغال ساکنان خود و حوزه شهری پیرامون، به سهم خود بیشترین تأثیر مثبت را در تعادل بخشی به فضای سکونت و اشتغال منطقهای به شکل برنامهریزی شده، داشته استدانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Study and Analysis of Spatial
Planning System in Franceبررسی و تحلیل نظام برنامهریزی فضایی فرانسه11114424713FAسهندلطفیاستادیار شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیرازJournal Article19700101This paper takes a close look at the process of evolution of France’s spatial planning system. The rich background and solid approach of spatial planning in France, introduces this country as one of the pioneers of planning in various levels from local to urban and regional scales. The vision of this country during last decades especially in the field of spatial-physical development planning and monitoring developmental impacts shows a progressive and evolutionary process. Meanwhile, the essence of two levelled approach to planning that defines development at the strategic level and reveals its fruits at the action plan level has made France successful in achieving development goals and preserving its green-fields. In the inner cities with the approval of the new planning law of “Urban Solidarity and Regeneration” there has been a revision in land use planning approach and the mechanism of “Local Urban Plans” preparation has led to the integration of planning process.در این مقاله، فرآیند تکوین نظام شهرسازی و برنامهریزی فضایی در کشور فرانسه مورد بررسی قرار میگیرد. سابقه و رویکرد برنامهریزی فضایی در فرانسه، این کشور را در زمره پیشگامان امر برنامهریزی در مقیاسهای متنوع محلی، شهری و منطقهای قرار میدهد. نگاهی که به ویژه در دهههای اخیر به برنامهریزی توسعه کالبدی- فضایی، و نیز پایش اثرات توسعهای در این کشور وجود داشته، نشان دهنده نوعی سیر تکوین و تکامل است. در همین حال، عصاره رهیافت دو سطحی در برنامهریزی که توسعه را در لایة راهبردی تعریف و در لایة اجرایی معنا میکند، موجب گردیده تا فرانسه به موفقیتی قابل قبول در دستیابی به اهداف توسعهای و در همین حال حفاظت از اراضی طبیعی دست یابد. در پهنههای درون شهری نیز، با روی کار آمدن قانون «همبستگی و نوسازی شهری»، بازتعریفی در مفهوم برنامهریزی کاربری اراضی به وقوع پیوسته و سازوکار تهیه و بازنگری «طرحهای محلی شهرسازی» در یکپارچهسازی فرآیند شهرسازی نقشی مؤثر ایفا نموده استدانشگاه تهرانمجله علمی " آمایش سرزمین "2008-70473520110923Environmental Impact Assessment of Chah Nimeh Four Construction in Zabolارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد چاه نیمه چهارم در زابل14516324714FAحلیمهپیریعضو هیأت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه زابلJournal Article19700101The environment impact assessment studies have started with the approval environment impact assessment pattern by sustainable development committee in 1997, but theirs reports are prepared with the different qualities and generally are not comprehensive. Therefore, for considering all aspects of environment, complimentary studis are neccessary. Althoagh many of iran’s dams have environment impact assessment report. they created several problems in their areas. In this study for environment impact assessment of Zablo Dam matrix method was used. Study results have shown that the sum of negative effects are 632 and the negative effects are -524. so that Chahnimeh Four Construction despite of having negative impacts has higher positive impacts on social, economic and biological environment Then Chah nimeh could be implemented.انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی سدها با تصویب الگوی ارزیابی اثرات زیست محیطی توسط کمیته توسعه پایدار در سال 1376 آغاز گردیده و با این وجود، تاکنون این گزارشها با کیفیتهای متفاوتی تهیه شده و عموما جامعیت لازم را دارا نمیباشند . بسیاری از سدهای کشور هم اکنون با وجود دارا بودن گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی ، معضلات عمدهای را بر محیط زیست خود تحمیل مینمایند. در این مطالعه به ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد زابل(چاه نیمه چهارم) به روش ماتریس لئوپولد پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان داد ، مجموع ارزشهای طرح ، 632 امتیاز مثبت و 524 امتیاز منفی میباشد. بنابراین طرح احداث چاه نیمه چهارم با وجود اثرات منفی ، تاثیرات مثبت بیشتری بر محیط اقتصادی – اجتماعی و زیست محیطی منطقه دارد و در صورت مدیریت صحیح منابع آب تاثیرات مثبتی را بر رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه موجب میگردد. لذا اجرای این طرح بلامانع میباشد