ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات روستایی شهرستان های استان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

عدالت فضایی با آموزه­های انسانی و علمی، در حقیقت موجب بروز ضعف­ها و توان­های نواحی مختلف می­‌شود. از آنجا که بیشتر سیاست­های تخصیص و توزیع منابع ملی و منطقه­ای در کشور از طریق برنامه­ریزی متمرکز انجام می­گیرد، پژوهش حاضر در پی تحلیل عدالت فضایی خدمات روستایی در استان اصفهان است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و داده­های مورد نیاز با روش اسنادی گردآوری شد. این پژوهش با به‌کارگیری 8 شاخص خدمات روستایی متشکل از 77 معرف، انجام گرفت. داده­ها با نرم­افزارهای SPSS و Excel تجزیه‌وتحلیل شد. روایی شاخص­ها با تحلیل عاملی تأییدی انجام گرفت. سپس، به‌عنوان ورودی مدل تاکسونومی عددی با نرم­افزار GIS به‌صورت نقشة طراحی شد. در این پژوهش شهرستان­ها از نظر توزیع خدمات روستایی به سه گروه عادلانه، نسبتاً عادلانه و ناعادلانه تقسیم شد. نتایج نشان‌دهندة وجود نابرابری در پراکنش خدمات بود و نشان داد خدمات روستایی به­طور عادلانه در سطح شهرستان­های استان اصفهان توزیع نشده است. به‌عبارت دیگر، در نقاط کم‌جمعیت تمرکز مراکز خدماتی و در نقاط پرجمعیت­تر کمبود خدمات­رسانی مشهود است و در توزیع خدمات روستایی در استان اصفهان هیچ توجهی به عامل بسیار مهم جمعیتی نشده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. اسدزاده، احمد، ایمانی، حبیبه و شالی، محمد (1394). نابرابری­های فضایی توسعة کشاورزی در استان آذربایجان­شرقی. فصل‌نامة اقتصاد فضا و توسعة ­روستایی. سال 4، شمارة 2، صفحات 54-41.
  2. افراخته، حسن (1374). مدل در جغرافیا. زاهدان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
  3. امینی، داوود و مختاری ملک­آبادی، رضا (1392). تحلیل شاخص­های بهداشتی درمانی استان آذربایجان شرقی به­وسیلة مدل تاکسونومی عددی. فصل‌نامة جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 2، شمارة 5، صفحات 19-7.
  4. تابعی، آرمان، صادقی، حسین و احسان­خواه، مهدی (1394). بررسی عدالت فضایی بهره­مندی از خدمات عمومی در شهرستان­های استان کردستان با رویکرد توسعة پایدار. همایش بین­المللی جغرافیا و توسعة پایدار، مؤسسة سفیران فرهنگی مبین، برگرفته از http://www.civilica.com/Paper-GEOGRA01GEOGRA01_039.html
  5. تقوایی، مسعود و کیومرثی، حسین (1390). سطح­بندی محلات شهری بر اساس میزان بهره­مندی از امکانات و خدمات شهری با بهره­گیری از تکنیک تاپسیس (مطالعة موردی: محلات شهر آباده). مجلة پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال 2، شمارة 5، صفحات 42-23.
  6. داداش­پور، هاشم، علیزاده، بهرام، مدنی، بهاره (1390). بررسی و تحلیل روند توسعه­یافتگی و نابرابری­های فضایی در شهرستان­های استان آذربایجان غربی. فصل‌نامة علوم اجتماعی، شمارة 53، صفحات 208-173.
  7. رضایی، ستار و دیگران (1394). وضعیت دسترسی به منابع بهداشت و درمان در شهرستان‌های غرب کشور. دوماهنامة علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، سال 19، شمارة 7، بهمن و اسفند 1394. صفحات 445-436.
  8. رفیع­پور، فرامرز (1376). توسعه و تضاد. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  9. شکویی، حسین (1382). اندیشة نو در فلسفة جغرافیا، فلسفه­های محیطی و مکتب­های جغرافیایی. جلد دوم، تهران: مؤسسة جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
  10. قنبری، یوسف، برقی، حمید و حجاریان، احمد (1390الف). سنجش توزیع فضایی مؤلفه­های صنعتی شهرستان­های استان اصفهان از نظر برخورداری از سطوح توسعه. مجلة علمی تخصصی برنامه­ریزی فضایی. سال 1، شمارة 1، صفحات 36-17.
  11. قنبری، یوسف، برقی، حمید و حجاریان، احمد (1390ب). تحلیل سطوح برخورداری دهستان­های شهرستان اصفهان. فصل‌نامة روستا و توسعه، سال 14، شمارة 3، پاییز 1390. صفحات 112-93.
  12. کلانتری، خلیل (1380). برنامه­ریزی و توسعة منطقه­ای. تهران: انتشارات خوشبین.
  13. کلانتری، خلیل، ایروانی، هوشنگ و وفائی­نژاد، شجاع­محمد (1382). سنجش سطح توسعة روستایی در شهرستان بیرجند. پژوهش­های جغرافیایی، شمارة 44، بهار 1382، صفحات 54-41.
  14. مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390. قابل دسترس در پایگاه اطلاع­رسانی: http://www.amar.org.ir.
  15. مسعود، محمد، معززی­مهرطهران، امیرمحمد و شبیری، سیدنیما (1390). تعیین درجة توسعه­نیافتگی شهرستان­های استان اصفهان با تکنیک تاکسونومی عددی. مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال 2، شمارة8، صفحات 54-39.
  16. نظم­فر، حسین و علی­بخشی، آمنه (1393). سنجش نابرابری فضایی در برخورداری از شاخص‌های آموزشی با استفاده از روش تاپسیس (مطالعة موردی: استان خوزستان). دوفصل‌نامة مطالعات برنامه­ریزی آموزشی، دورة 3، شمارة 6، پاییز و زمستان 1393. صفحات 134-115.
  17. Binswanger, H.P. (2001). Income distribution effect of technical change: some analytical issues. South East Asian Economic Review, 1(3), 179-218.
  18. Haughton, G. & Counsell, D. (2004). Regions, spatial strategies and sustainable development. Routledge.
  19. Hewko, J.N. (2003). Spatial equity in the urban environment: assessing neighborhoods accessibility to public amenities. University of Alberta.
  20. Kanbur, R. & Venables, A.J. (2005). Spatial inequality and development. Oxford: Oxford University Press.
  21. Marcotullio, P.J. (2001). Asian Urban sustainability in the era of globalization. Tokyo: United Nation University, Institute of Advanced Studies.
  22. Mullen, M.T.; Wiebe, D.J., Bowman, A., Wolff, C.S.; Albright, K.C. & Roy, J. (2014). Disparities in accessibility of certified primary stroke centers. Stroke, 45, 3381 –3388.
  23. Noorbakhsh, F. (2003). Human development and regional disparity in india. University of Glasgow.
  24. Pallikadavath, S., Singh, A., Ogollah, R., Dean. T. & Stones, W. (2013). Human resource inequalities at the base of India’s public health care system. Health Place, 23, 26-32.
  25. Smith, D.M. ( 1994). Geography and social justice. Oxford: Blackwell.
  26. Soja, E. (2008). The city and justice spatial. The conference spatial justice, Paris, Nanterra.

16.  موحد، علی، تولایی، سمین، کمانرودی، موسی و تابعی، نادر (1393). تحلیل نابرابری­های فضایی توزیع خدمات در سطح محلات منطقه شش تهران. آمایش سرزمین، دورة 6، شمارة 1، صفحات 82-59.