تحلیلی بر آمایش فضایی– مکانی فضاهای درمانی مشهد با رویکرد پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1. استادیار، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 . دانشجوی کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

مفهوم آمایش به تنظیم و تنسیق رابطة سه عنصر انسان، فضا و فعالیت‌های انسان در مقیاس‌های مختلف جغرافیایی (محله، ناحیه، منطقه، شهر، کشور و جز آن) با تأکید بر نقش نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری اشاره می‌کند. جایگاه مهم مدیریت و تصمیم‌گیری، وجه اشتراکی است که آمایش را با موضوع پدافند غیرعامل پیوند می‌دهد. هدف این تحقیق بررسی چگونگی توزیع فضایی و مکانی کاربری‌های درمانی (بیمارستان‌های مهم) مشهد با رویکرد پدافند غیرعامل است. هر چند تأکید بر رویکرد پدافند غیرعامل است، به‌دلیل ارتباط نزدیک این موضوع با موضوع آمایش (در مقیاس شهری)، یافته‌های تحقیق می‌تواند در برنامه‌ریزی فضایی و آمایشی شهر نیز مؤثر باشد. محدودة مورد مطالعه، مشهد است که با توجه به تنوع و تعدد کاربری‌های درمانی، بیمارستان‌های مهم و اصلی شهر برای بررسی نهایی انتخاب شد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی ـ تحلیلی است. یافته­های تحقیق نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از بیمارستاهای مهم مشهد در محدودة بخش مرکزی شهر و در محدودة با خطر بالا از منظر پدافند غیرعامل قرار دارد و توزیع فضایی آن‌ها بر اساس تراکم جمعیت، به‌شدت نامتوازن است. در نهایت، با بررسی نتایج پژوهش پیشنهادهایی برای کاهش مخاطرات مراکز درمانی در زمان بحران بیان شد.
 

کلیدواژه‌ها


1)    اخباری، محمد؛ محمد علی احمدی مقدم (1393). بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری. فصلنامۀ ژئوپلتیک، سال دهم، شمارۀ 2، صفحات 36- 69.
2)     اسکندری[Mj1] ، حمید (1389). «دانستنی‌های پدافند غیرعامل»، انتشارات بوستان حمید، تهران.
3)           اصغریان جدی، احمد (1386). «الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار»، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
4)    بوذری، سهیلا (1388). زمین‌شناسی و کاربرد آن در پدافند غیر عامل، فصلنامۀ زمین، سال چهارم، شمارۀ 2، صفحات 1- 10.
5)     بیگدلو، مهدی (1390). «تأثیر پدافند غیرعامل بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ مطالعات راهبرد دفاعی، شمارۀ 34، ص 145-179.
6)  تقوایی، مسعود، علی جوزی خمسلویی و احمد تقدیسی (1391). «مدیریت مسیرهای راهپیمایی با رویکرد پدافند غیرعامل؛ (مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ 16، شمارۀ 3، صفحات 91-118.
7)  حافظ‌نیا، محمدرضا و یحیی صفوی، شریف مطوف و جلالی، غلامرضا (1388). «طراحی الگوی نظری آمایش سرزمین با اعمال اصول پدافند غیرعامل»، فصلنامۀ سیاست دفاعی، شمارۀ 69، صفحات 9-46.
8)  حسین‌زاده دلیر، کریم، کیومرث ملکی، آرزو شفاعتی و محمد رئوف حیدری‌فر (1391)، پدافند غیرعامل و توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر کاربریهای تهدید پذیر کلانشهر تبریز از منظر جنگ، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5، صفحات 1-24.
9)  حسینی امینی، حسن، صالح اسدی، و مهدی برنافر(1389). «ارزیابی ساختار شهر لنگرود جهت برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل»، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 15، شماره 18، صفحات 129-149.
10) حسینی، سید بهشید، علی عسگری و بردیا معطر (1390). «تدوین معیارهای اصلی پدافند غیرعامل در طراحی و معماری ساختمان‌های عمومی»، اولین همایش ملی معماری و شهرسازی با رویکرد پدافند غیرعامل.
11) رهنما، محمد رحیم و احمد آفتاب(1393). مکان یابی ایستگاه‌های آتش نشانی شهر ارومیه با استفاده از توابع تحلیلی GIS و AHP، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 35، صفحات 153-166.
12) غازی، ایران (1371)، «مفهوم آمایش سرزمین و رابطه آن با تحلیلهای جغرافیایی توسعه»، طرح‌ریزی کالبدی، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی طرح ریزی کالبدی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
13)  فردرو، حسن (1387). «استراتژی آمادگی دفاع غیرعامل در دیدگاه‌های پدافند غیرعامل»، انتشارات عباسی، تهران.
14) فرزاد بهتاش، محمدرضا و محمد تقی آقابابایی (1390). «مفاهیم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری با تأکید بر شهر تهران»، مجله دانش شهر، شماره 37، صفحات ؟؟؟مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
15)  فرزام نژاد، مصطفی و مجتبی عراقی زاده (1391). «مبانی برنامه‌ریزی و طراحی شهر امن از منظر پدافند غیرعامل»، انتشارات علم آفرین، تهران.
16) قائد رحمتی، صفر و محراب عاشورلو (1390). «برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل»، مجموعه مقالات سومین همایش ملی پدافند غیرعامل، دانشگاه ایلام.
17)  کامران، حسن و حسن حسینی امینی (1391). «کاربرد پدافند غیرعامل در برنامه‌ریزی شهری و منطقه ای(مطالعه شهر شهریار)»، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 12، شماره 38، صحفات 215-237.
18)  مجمع تشخیص مصلحت نظام (1386). «سیاست‌های کلی پدافند غیرعامل کشور».
19)  مجیدی، داوود، سعید گیوه چی و علی نوری کرمانی (1390). «ملاحظه هایی درباره به کارگیری اصول پدافند غیرعامل در بنای دژ- شهرها در ایران باستان»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، شماره چهارم، صحفات 37- 48.
20) مدیری، مهدی، مهرداد کرمی، سلمان انصاری زاده و طهمورث حیدری موصلو (1392). شاخص‌های امنیت ساز پدافند غیرعامل در آمایش سرزمین، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال یازدهم، شماره 41، صحفات 33-58.
21) مکنزی، کنت(1381). جنگ نامتقارن، ترجمه عبدالحمید حیدری، انتشارات دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه، تهران.
22)  موحدی نیا، جعفر (1385). «مفاهیم نظری و عملی دفاع غیرعامل»، معاونت آموزش و نیروی انسانی ـ مرکز برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی، تهران.
23)  موحدی نیا، جعفر (1386). «اصول و مبانی پدافند غیرعامل»، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
24)  نباتی، عزت الله (1389). «پدافند غیرعامل با رویکرد به حوزه تهدیدات»، مرکز آموزشی و پژوهشی شهید صیاد شیرازی، تهران.
25)    Allen, Christopher (2003). Fair justice: the Bradford disturbances, the sentencing and the impact. London: Forum against Islam phobia and Racism.
26)    Henry Schubert, William (2002). Curriculum: Perspective, paradigm, and possibility, Leonard Hill books.
27)    Nikoumanesh, Mohammadreza; Nazarkhah, Alireza (2015). “The role of passive defense in reducing the risks of Earthquakes“. American Journal of Civil Engineering, 3 (2-2), 6-9.
 
 
 
An Analysis on Spatial Planning of Therapeutic Spaces of Mashhad with Emphasis on Passive Defensive Approach
Seyed Hadi Hosseini1*, Aboullfazl Seddighi 2
 
1. Assistant Prof., Geography and Urban Planning, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2. M.A. Student of Geography and Urban Planning, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
(Received: 17 August, 2014; Accepted: 13 November, 2014)
 
 
 [Mj1]لطفا اغلاط تایپی اصلاح شود