اسکان نیوز- موافقت سازمان جنگل ها، "شورایعالی جنگل و مرتع" و "شورایعالی معماری وشهرسازی" با استقرار تله کابین در جنگل ناهارخوران گرگان، آنهم فقط چند روز پس از اینکه خیال بسیاری از طبیعت دوستان کشور از تله کابین کبودوال در هیرکانی راحت شده بود شوک جدیدی را برای بسیاری به همراه داشت. ظاهراً به بهانه حل مشکل ترافیک، به دنبال مجوز برای احداث جاده های جدید هستند، هدف، نه گردشگری، بلکه بالا رفتن ارزش افزوده زمین‌های منطقه است.
طرحی که حدود ۶ سال در کشمکش بین شهرداری گرگان و طرفداران آن و نیز کنشگران محیط زیست و منابع طبیعی کشور و نیز بسیاری از شهروندان غیرکنشگر ، می رفت تا به نقطه ای دیگر منتقل شود و جنگل چندمیلیون ساله ناهارخوران را نجات دهد.
اسفند ۱۳۹۵ شهرداری گرگان اعلام کرد که «پروژه تله کابین گرگان در روز ۲۰ فروردین کلنگ زنی می شود» این در حالی یود که این پروژه هنوز موافقت "سازمان جنگل ها،مراتع وآبخیزداری" و "شورایعالی جنگل ومرتع" را به دست نیاورده بود و تنها موافقت کلی را از سوی مسوولان محیط زیست و منابع طبیعی استان و مسوولان سازمان جنگل ها را دریافت کرده بود. مهم تر اینکه این طرح، هنوز "طرح مطالعاتی فنی" نداشت و "مطالعات ارزیابی محیط زیستی" نیز درباره آن انجام نشده بود و تنها گرایش و تمایل برخی مسوولان وقت سازمان جنگل ها و رویکرد گاه غیرحفاظتی این سازمان باعث می شد که چنین طرح هایی با استقبال مواجه شده و مجوز بگیرد.
با انتشار خبر کلنگ زنی تله کابین گرگان در سایت قوری برای روز ۲۰ فروردین، نخستین واکنش ها از سوی کنشگران محیط زیست و منابع طبیعی گلستان آغاز شد.
"کمپین نه به تله کابین در جنگل های هیرکانی" یکی از این واکنش ها بود که توانست تنها در مدت ۲ روز در حدود ۵ هزار عضو جذب و امضا گردآوری کند.
این کمپین با ارسال نامه ای به رییس وقت "سازمان بازرسی کل کشور" از آن سازمان خواست تا به موضوع ورود کرده و تخلف ها و تخریب های آنرا که پیش از گرفتن مجوز نهایی رخ داده بود رسیدگی کند و با جابه جایی پروژه در نقطه ای دیگر، اجازه ندهد جنگل دستخوش تخلف و تخریب قرار گیرد.
مزدک دربیکی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگر و عضو شورای پژوهشی اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان در اینباره به اسکان گفت: «اصولا بارگذاری پروژه هایی به بهانه گردشگری از جمله "طرح تله کابین جنگل ناهارخوران"، بیشتر برای انحراف اذهان عمومی از سرمایه گذاری هایی است که بر روی زمین های منطقه شده و منجر به "ارزش افزوده بورس زمین ها" شود. اصرار برخی مسوولان شهری بر اجرای این طرح در جنگل ناهارخوران نیز یا در اثر بی اطلاعی آنهاست و یا منافع شان در گرو اجرای پروژه تله کابین در جنگل ناهارخوران است. برخی به بهانه حل مشکل ترافیک محور ناهارخوران، به دنبال مجوز برای احداث جاده های جدید هستند.
او افزود: "اینکه عده ای اصرار دارند تله کابین در جنگل ناهارخوران مستقر شود می تواند به دو دلیل باشد؛ نخست اینکه به هیچ عنوان از پیشینه این طرح اطلاعی ندارند و راجع به پیامدهای مختلف آن، اعم از مسائل محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی اطلاع ندارند و نمی خواهند داشته باشند. دوم اینکه احتمالا منافع این افراد در گرو احداث تله کابین در جنگل ناهارخوران است".
این دکترای محیط زیست یادآور شد: "در سال های اخیر ما شاهد بودیم که قبل از گرفتن مجوز تله کابین، زمین های پیرامونی محل احداث ان، به قیمت های گزاف و البته به صورت غیرقانونی و بعضا قانونی، خرید وفروش می شد من احساس می کنم رفتار مسؤولان شهری در گرگان را از دو زاویه می توان تحلیل کرد. یا اطلاع ندارند که می خواهند چه پروژه ای را کلید بزنند و یا منافع شان در گرو اجرای تله کابین در جنگل ناهارخوران است".
این پژوهشگر محیط زیست تاکید کرد: "این کار، پاک کردن صورت مساله است؛ چرا که اصرار ما بر بارگذاری کمتر ناهارخوران، به این دلیل است که در تمام مطالعاتی که درباره شهر گرگان انجام شده نیاز شدیدی به توسعه تفرج گاه های جدید در مناطق غیراز جنوب گرگان و در شرق و به ویژه شمال گرگان داریم. اگر بارگذاری در ناهارخوران زیادتر شود -تله کابین یا هر پروژه دیگری- در واقع مساله و بحران را دامن خواهد زد."
دربیکی با اشاره به اینکه مقوله تله کابین گرگان به دهه ۵۰ برمی گردد گفت:« ارزیابی‌هایی که آنزمان در ناهارخوران دهه ۵۰ انجام شده بود تله کابین را به عنوان یک گزینه مطرح کرد. این، مربوط به ناهارخورانی است که هیچگونه توسعه ای نداشت و نزدیک به ۸ کیلومتر با بافت شهری آن زمان فاصله داشت. موضوع به انقلاب برخورد و متوقف شد. اوایل دهه ۷۰ بود که مطالعات جدید نشان می داد بهترین گزینه برای تله کابین در گرگان در تپه هزارپیچ (سوگله) است؛ اگرچه برخی می گویند پیش از انقلاب نیز گزینه هزارپیچ به طور جدی مطرح بوده است.»
جاده های جدید در جنگل ناهارخوران
عضو شورای پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان در ادامه افزود:«متأسفانه در "طرح جدید جامع شهری گرگان"، دو گزینه جاده موازی جاده ناهارخوران کنونی پیشنهاد شده که من فکر می کنم دوستانی که پیگیر تله کابین ناهارخوران هستند بیشتر چشم به آن دارند. یعنی در واقع به جای اینکه بارگذاری را در ناهارخوران کمتر کنیم، آنرا بیشتر می کنیم و برای رفع این ترافیک و رفت وآمد و راه بندان، دو جاده جدید که به طور قطع همراه آسیب های جدی برای اکوسیستم جنگلی است احداث می کنیم.»
دربیکی تاکید کرد:« همان طور که در تمام عکس های هوایی به چشم می خورد و تصاویر آن برای همه قابل دسترسی هست از منطقه ای که زمانی به نام "پارک طبیعت ناهارخوران" و به طور کلی"جنگل ناهارخوران" به عنوان نماد طبیعی و ریه تنفسی شهر گرگان مطرح بوده چیزی باقی نمانده است. در واقع شما یک ویترین می بینید که پشت آن خالی است و چیزی در درون ندارد.»
او هشدار داد:« متاسفانه این پشت خالی و نیز آن چند شاخه درختی که باقی مانده توسط این دو جاده ای که در صورت احداث تله کابین ناهارخوران، برای کاهش بار ترافیکی و تردد آسان از شرق تا غرب موازی جاده ناهارخوران احداث خواهد شد صد در صد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. مدیریت شهری گرگان با بارگذاری پروژه هایی از این دست در ناهارخوران، به بهانه حل مشکل ترافیک، به دنبال مجوز برای احداث جاده های جدید است»
این پژوهشگر محیط زیست در پاسخ به پرسش اسکان نیوز درباره "مکان پیشنهادی و جایگزین برای جانمایی تله کابین گرگان" از سوی مخالفان استقرار آن در جنگل ناهارخوران گفت:« درباره مکان پیشنهادی، همچنان که پیش از این بارها در مصاحبه ها اعلام کرده ایم و دست کم حدود ۱۲ سال است که جانمایی تله کابین ناهارخوران را با بحث های کارشناسی و رسانه ای بررسی و ارائه کرده ایم باید مکان یابی دقیق علمی شود و مشخص شود چه نقطه ای از شهر گرگان، توان جانمایی تله کابین را دارد. ولی با توجه به مطالعاتی که خود "مهندسان مشاور تله کابین گرگان" به ویژه در زمینه مسائل زمین شناختی و زلزله خیزی انجام داده بودند شرایط نشان می دهد که ناهارخوران شرایط لازم را ندارد.»
او گفت:« پیشینه کار نشان می دهد در ۵۰ سال گذشته به این سو، مطالعات شرکت های خارجی هم نشان داده که "هزارپیچ" گزینه بسیار مناسب تری برای احداث تله کابین بوده است.»
بالا بردن ارزش افزوده زمین ها
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه با تاکید بر اینکه شعارهایی که در زمینه توسعه گردشگری به عنوان علت استقرار تله کابین در جنگل ناهارخوران داده می شود واقعی نیست گفت:« من اصولا از سال ها پیش که با استقرار تله کابین در ناهارخوران مخالفت می کردم بارها گفته ام و همچنان می گویم که اصولا بارگذاری پروژه هایی به بهانه گردشگری از جمله "طرح تله کابین در ناهارخوران" بیشتر برای انحراف اذهان عمومی از سرمایه گذاری هایی است که بر روی زمین های منطقه شده و در واقع این بارگذاری می تواند جذابیت های بسیاری را برای منطقه اضافه کند که منجر به "ارزش افزوده بورس زمین ها" بشود و با توجه به مشخصات فنی این تله کابین، من فکر نمی کنم بحث گردشگری منطقه که برخی شعارش را می دهند، مطرح باشد. »
این دکترای محیط زیست تاکید کرد:« بنابراین پروژه ای با جیب بیت المال اجرا می شود که سودش به مردم نخواهد رسید و مشخصا افراد دیگری از سود آن بهره مند خواهند شد.»
حال باید دید سرنوشت جنگل های هیرکانی ناهارخوران چه می شود. آیا این جنگل های باستانی با کلنگ سازمان متولی و نیز شوراهایعالی "جنگل ومرتع" و "معماری وشهرسازی" به مرکزی برای زمین خواری و شهرک سازی -مانند دیگر مکان های تله کابین های جنگلی کشور- تبدیل می شود؟ یا سازمان های متولی به استناد به فرمایشات مقام معظم رهبری جلوی این تخریب و تصرف ها را که با پرچم گردشگری صورت می گیرد را خواهند گرفت.
نامه مدیران گلستانی گویای عبور تله‌کابین از دل جنگل‌های هیرکانی است اما متولیان به‌جای شفاف‌سازی و اعلام نظر صریح فرافکنی می‌کنند تا نگرانی‌ها در مورد خروج کبودوال از لیست«یونسکو» قوت بگیرد.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها : پس از دو دهه تلاش ۱۴ تیرماه امسال جنگل‌های هیرکانی در نشست باکو ثبت جهانی شد، اما اصرار بر اجرای پروژه تله‌کابین در جنگل کبودوال شائبه تلاش مسئولان برای خروج جنگل‌های هیرکانی از لیست «یونسکو» برای اجرای یک پروژه استانی را رقم زده است.
چهار سال قبل بود که شهرداری علی‌آبادکتول اجرای مطالعات طرح تله‌کابین در پارک جنگلی کبودوال را به مناقصه گذاشت و با کلی کش‌وقوس اجرای این طرح موافقت‌های لازم را گرفت؛ اما با ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی اما و اگرها در خصوص اجرای این پروژه دوباره قوت گرفته است.
کارشناسان حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی معتقدند نامه سه مدیرکل میراث فرهنگی، منابع طبیعی و محیط‌زیست گلستان به استاندار و اشاره آن‌ها به قرار گرفتن ۹ دکل از ۲۴ دکل تله‌کابین علی‌آبادکتول در زون اصلی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان مانع اجرای طرح، گویای عبور تله‌کابین از دل جنگل‌های هیرکانی است و حل مشکل به معنای خروج کبودوال از ثبت جهانی است.
پس از قوت گرفتن شائبه خروج کبودوال از لیست ثبت جهانی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در گفتگو با رسانه ملی اعلام کرد که موافقت‌های اولیه برای اجرای تله‌کابین علی‌آبادکتول انجام‌شده و این طرح مراحل نهایی را طی می‌کند و باید مجوزهای نهایی را بگیرد.
ابوطالب قزلسفلو افزود: اجرای تله‌کابین هیچ منافاتی با ثبت جهانی ندارد و محدوده‌ای که به‌عنوان جنگل‌های هیرکانی در نظر گرفته‌شده است در مراحل اولیه جزو ثبت جهانی بود اما بعداً پارک جنگلی کبودوال را از آن خارج کرده بودیم.
وی ادامه داد: پیش از آنکه مطالعات جنگل‌های هیرکانی نهایی شود مطالعات پارک جنگلی کبودوال که تله‌کابین هم یکی از پروژه‌های آن بوده، نهایی شده و مراحل اخذ مجوز را طی می‌کرد.
قزلسفلو در پاسخ به این سؤال که چه تضمینی می‌دهید با اجرای طرح تله‌کابین کبودوال از یونسکو حذف نشود، بیان کرد: این مسائل مدیریتی کلان است که باید در سطح ملی مدیریت شود؛ مسئولان حساسیت و پیگیری لازم در این خصوص را خواهند داشت چراکه بحث ما این نیست از ثبت جهانی خارج شویم.
راه حل منطقی موضوع تغییر پروژه و یا تعطیلی تله‌کابین است
یک دکترای محیط‌زیست دراین‌باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: در نامه سه مدیرکل منابع طبیعی، محیط‌زیست و میراث فرهنگی ابهام وجود دارد؛ مدیران کل این سه دستگاه متولی ثبت جنگل‌های هیرکانی بوده‌اند و اداره و سازمان‌های بالادستی آن‌ها باید بیشترین دفاع، مراقبت و برنامه را در حفاظت از جنگل‌های هیرکانی داشته باشند.
مزدک دربیکی با اشاره به اینکه اعلام نکردن نظر شفاف مدیران این سه دستگاه جای سؤال دارد، افزود: مدیرکل منابع طبیعی گلستان اعلام کرده تله‌کابین در طرح پارک کبودوال دیده‌شده بود، اما من به‌عنوان کارشناس ندیده‌ام که در شرح خدمات مصوب پارک‌های جنگلی و طبیعت، تله‌کابین دیده شود.
وی گفت: نکته مهم‌تر اینکه اگر منابع طبیعی به‌عنوان دستگاه متولی در طرح کبودوال تله‌کابین را دیده بود سؤال اینجاست چرا محدوده اجرای تله‌کابین را به‌عنوان زون اصلی در ثبت جنگل‌های هیرکانی آورده‌اید.
وی تصریح کرد: مسئله بعدی این است که ما نمی‌توانیم آبروی کشور را به بازی بگیریم؛ تله‌کابین می‌تواند در نقطه دیگری اجرا شود و سودآوری محدود برای قشر مشخص داشته باشد اما نمی‌توانیم برای اجرای آن با آبروی استان و کشور در مجامع جهانی بازی کنیم.
دربیکی ادامه داد: تاکنون این موضوع بازخوردهای منفی ملی و بین‌المللی داشته است و راه‌حل منطقی آن تغییر مسیر پروژه و یا تعطیلی پروژه تله‌کابین است.
وی با اشاره به اینکه تله‌کابین درآمد میلیاردی برای علی‌آباد و مردم آن ندارد و فقط بحث بر سر ویلاسازی و ساخت هتل و اقامتگاه در دل جنگل است، خاطرنشان کرد: هرچند به‌شخصه با اجرای تله‌کابین در کبودوال و ناهارخوران مخالف هستم اما اگر اصرار به اجرای تله‌کابین داریم منطقی است که انتظار داشته باشیم این پروژه در محدوده جنگل‌های هیرکانی اجرا نشود و مطالعات مکان‌یابی علمی و بی‌طرفانه داشته باشد.
مدیر پایگاه جهانی جنگل‌های هیرکانی گلستان هم مانند دربیکی تغییر مسیر تله‌کابین را راه‌حل منطقی می‌داند اما تأکید دارد از پیش‌داوری راجع به این موضوع باید پرهیز شود.
رمضانعلی قائمی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مبدأ و مقصد تله‌کابین کبودوال کاملاً مشخص است و موافقت‌های اولیه پس از انجام بازدیدهای میدانی محیط‌زیست، میراث فرهنگی و منابع طبیعی انجام‌شده است.
اجرای تله کابین در زون اصلی مسیر نیست
وی با این توضیح که مسیر اجرای تله‌کابین و جنگل‌های هیرکانی وسیع است، افزود: باید نقشه‌ها با هم منطبق شوند و ببینیم تله‌کابین در محدوده زون اصلی یا ضربه‌گیر است؛ اگر در زون اصلی باشد اجرای تله‌کابین در آن میسر نیست اما اگر در زون ضربه‌گیر باشد اجرای بعضی از فعالیت‌های انسانی اجازه داده شده است
وی با تأکید بر اینکه نباید شتاب‌زده عمل کنیم، ادامه داد: نقشه‌ها در سازمان‌های متولی که موافقت خود را با اجرای تله‌کابین اعلام کرده‌اند، موجود است؛ مسئولان سازمان جنگل‌ها، محیط‌زیست و میراث فرهنگی حدود جنگل‌های هیرکانی و محل اجرای تله‌کابین را می‌دانند و خود این سازمان‌ها باید مداخله کنند و جواب قانع‌کننده‌ای ارائه دهند که اجرای تله‌کابین میسر است یا نه.
وی تأکید کرد: باید از پیش‌داوری‌های شتاب‌زده در این خصوص بپرهیزیم چراکه پروژه تله‌کابین کبودوال توسط همین دستگاه‌های متولی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی تأییدشده و همین مدیران مسئول بوده و هستند.
هرچند مدیر پایگاه جهانی جنگل‌های هیرکانی بر اعلام نظر صریح دستگاه‌های متولی اصرار دارد اما با گذشت حدود سه هفته از اما و اگرها در خصوص شائبه خروج کبودوال از لیست یونسکو به دلیل اصرار بر اجرای طرح تله‌کابین در جنگل‌های هیرکانی مدیران بالادستی میراث فرهنگی، محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها اظهارنظر شفافی دراین‌باره نداشته‌اند و تنها فرزانه صادق مالواجرد، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در گفتگو با رسانه‌ها اعلام کرده است که اگر تله‌کابین بخواهد ضرر و زیان و آسیبی به جنگل‌های ثبت‌شده هیرکانی با قدمت چند میلیون سال داشته باشد قطعاً در برابر آن موضع خواهیم گرفت.
منبع خبر: اسکان نیوز، کد خبر 4776935