مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی زراعی و بایر به سطوح ساخته‌‌شده با به‌کارگیری مدل کلو- اس (CLUE-S) (مورد مطالعه: منطقة چهارده شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، ایران

2 . دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه هنر تهران، ایران

چکیده

گسترش بی­رویة شهرها از مهم­ترین مسائل برای مدیران و برنامه­ریزان شهرها در سطوح گوناگون است. از آن‌جا که امروزه بررسی روند تغییرات کاربری اراضی به کاربری شهری نقشی اساسی را در تصمیم‌گیری­ها و برنامه‌ریزی­های بلندمدت بازی می­کند، پیش‌بینی روند تغییرات کاربری اراضی و مدل‌سازی آن با روش­های دقیق جهت مدیریت و کنترل گسترش شهری بیش از پیش ضرورت می­یابد. در این میان یکی از روش‌های مدل­سازی تغییرات کاربری اراضی، مدل کلو- اس است. این مدل به دلیل ماهیت پویا، قابلیت تلفیق با ابزارهای دیگر، امکان اصلاح مدل و دردسترس‌بودن داده­های مورد نیاز، اخیراً در مطالعات شهری به‌کار گرفته شده است. هدف از این مقاله در وهلة اول، تبیین میزان و نحوة تبدیل کاربری­های زراعی و بایر موجود در منطقة 14 شهر اصفهان به سطوح ساخته­شده، و در وهلة بعدی مدل­سازی الگوی آتی این تغییرات تا افق 1405 با به‌کارگیری مدل کلو- اس است. مقالة حاضر از نظر نوع، کاربردی است و مبانی نظری آن به شیوة اسنادی گردآوری شده است. جهت تحلیل موضوع روش‌های کمّی و مقایسه­ای به‌کار گرفته شده است. ابتدا عوامل تأثیرگذار در تغییرات کاربری اراضی تدوین شده است. سپس، به منظور تبیین روابط بین متغیر کاربری اراضی و عوامل مستقل مؤثر بر آن، روش تحلیلی، علّی ِرگرسیون لجستیک در محیط نرم‌‌افزار SPSS اجرا شده است.
نتایج نشان می‌دهد وقوع تغییرات کاربری در مکان‌هایی با بالاترین درجة مطلوبیت مکانی برای نوع خاصی از کاربری اراضی است که وضعیت آتی آن‌ها در قالب 2 سناریوی تغییرات کم و زیاد بیان شده است.
 

کلیدواژه‌ها


  • احدنژاد روشتی، محسن؛ حسینی، احمد (1390). «ارزیابی و پیش‌بینی تغییرات و پراکنش افقی شهرها با استفاده از تصاویر ماهواره­ای چندزمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونة موردی: شهر تبریز در مقطع زمانی 1363-1389)». پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال دوم، شمارة چهارم، صفحات 20-1.

    اصغری زمانی، اکبر؛ ملکی، سعید؛ موحد، علی (1389). «پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی شهر زنجان با استفاده از مدل CLUE-s». جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، سال هشتم، شمارة پانزده، صفحات 64-39.

    بابایی اقدم، فریدون؛ اسمعیلی عوری، اباذر؛ حیدری ساربان، وکیل (1390). «مدل­سازی الگوی فضایی کاربری اراضی شهر سرعین در افق 1400 با استفاده از مدل کلو- اس». فصل‌نامة تحقیقات جغرافیایی، سال بیست­و ششم، شمارة چهارم، صفحات 116-93.

    بابایی اقدم، فریدون؛ عظیمی، نورالدین؛ حسینی، ایرج (1390). «مدل‌سازی الگوی کاربری اراضی شهری با استفاده از مدل CLUE-s (مطالعة موردی: مشکین شهر)». چشم‌انداز جغرافیایی، سال ششم، شمارة چهاردهم، صفحات 18-1.

    ذاکر حقیقی، کیانوش؛ ماجدی، حمید؛ حبیب، فرح (1389). «تدوین شاخص‌های مؤثر بر گونه‌شناسی بافت شهری». هویت شهر، سال چهارم، شمارة هفتم، صفحات 112-105.

    فیضی­زاده، بختیار (1388). «کاربرد GIS و تصاویر ماهواره­ای +ETM لندست 7 در استخراج کاربری اراضی (مطالعة موردی: شهرستان ملکان)». دومین همایش ملی جغرافیایی. دانشگاه پیام نور ارومیه. مهرماه 1388.

    فیضی­زاده، بختیار؛ حاجی میررحیمی، محمود (1387). «آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش طبقه­بندی شیءگرا (مطالعة موردی: شهرک اندیشه)». نقشه­برداری، سال نوزدهم، شماره 99. صفحات؟؟

    قائد رحمتی، صفر؛ حیدری‌نژاد، نسیم (1388). «گسترش فیزیکی شهرها و ضرورت تعیین حریم امن شهری (نمونة موردی :شهر اصفهان)». جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شمارة اول، صفحات 31-21.

     

    • Almedia, Cladia; Monteiro, Antonio; Camara, Gilberto; Soares-Filho, Britaldo; Cerqueira, Gustavo; Penachin, Cassio; Batty, michael (2005). “GIS and remote sensing as tools for the simulation of urban land-use change. Remote Sensing, 26,(4), 759-774.

     

    • Cheng, Jianquan (2003). Modelling Spatial and Temporal Urban Growth. MSc Thesis, International institute for Geo- Information science and earth observation (ITC).
    • Deadman, Peter; Brown, Robert; Gimblett, H.Randy (1993). “Modelling rural residential settelment patterns with cellular automata”. Environment Management, 37 ( 2), 147-160.
    • He, Chunyang; Okada, Norio; Zhang, Qiaofeng; Shi, Peijun; Li, Jinggang (2008). “Modelling dynamic urban expansion processes incorporating a potential model with cellular automata”. Landscape and Urban Planning, 86,(1), 79-91.
    • Liu, Xiaoping; Li, Xia; Shi, Xun; Wu, Shaokun; Liu, Tao (2008). “Simulating complex urban development using kernel-based non-linear cellular automata”. Ecological Modeling, 211(1-2), 169-181.
    • Sante, Ines; Garcia, Andres; Miranda, David; Crecente, Rafael (2010). “Cellular Automata models for the simulation of real-world urban process: a review and analysis”. Landscape and Urban Planning, 96 (2), 108-122.
    • Verburge, Peter (2007). .The CLUE-S model, Tutorial CLUE-S (version 2.3) and Dyna- clue. (version 2), Wageningen University.
    • Verburge, P.; Vandesteeg, Jeannette; Schulp, Nynke (2005). Manual for the clue- Kenya application, Wageningen University.