ارزیابی طرح‌های جابه‌جایی روستایی از نظر مکان‌یابی (مورد مطالعه: روستاهای لرینی علیا و سفلی و فرخ‌آباد- استان ایلام)**

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار، دانشگاه اصفهان، ایران

2 . دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

بعد از اتخاذ تصمیم دربارة جابه‌جایی یک روستا، تعیین محل جدید، یکی از اصلی‌ترین مراحل فرایند جابه‌جایی است، زیرا نتایج این تصمیم در طولانی‌مدت ظاهر می‌شود و آثار زیادی در جنبه‌های مختلف دارد و تجربه نیز نشان داده است سهل­انگاری در مکان­گزینی سکونت‌گاه جدید بارها موجب ضعف یا شکست برنامه­های جابه‌جایی شده است. هدف از این پژوهش که از نوع توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز آن به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است، ارزیابی طرح‌های جابه‌جایی روستاهای لرینی علیا و سفلی و فرخ‌آباد در استان ایلام از نظر مکان‌یابی با روش مک‌هارگ است. نتایج این تحقیق نشان داد از نظر اکثر معیارهای مورد بررسی، روستاهای مورد مطالعه در شرایط مناسب و نیمه‌مناسب قرار دارند و فقط روستاهای لرینی علیا و سفلی از نظر شیب و روستای فرخ‌آباد از نظر قرارگرفتن در اراضی کشاورزی در شرایط نامناسب قرار دارند. لذا از آنجا که مکان‌یابی یک سکونت‌گاه در مکانی که همة استانداردها را دارد، در بعضی مناطق بسیار مشکل و حتی غیرممکن است، مکان‌یابی روستاهای مورد مطالعه از نظر معیارهای مورد نظر مناسب بوده است.

کلیدواژه‌ها


 آیسان، یاسمن؛ دیوس، یان (1385). معماری و برنامه‌ریزی بازسازی، ترجمۀ علیرضا فلاحی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم.
ادارۀ کل حفاظت از محیط زیست استان ایلام (1393). اطلاعات مناطق حفاظت‌شدة شهرستان‌های سیروان و دهلران. واحد آمار و اطلاعات.
ادارۀ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام (1393). أخذ اطلاعات پوشش گیاهی سایت روستای لرینی. واحد آمار و اطلاعات.
 پورجعفر، محمدرضا؛ منتظرالحجه، مهدی؛ رنجبر، احسان؛ کبیری، رضا (1391). «بررسی روند توسعة فیزیکی شهر جدید سهند و تعیین محدوده‌های مناسب به منظور توسعة آتی آن». فصل‌نامة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شمارة سیزدهم، اصفهان، صفحات94-81.
 جلالیان، حمید؛ سلیمانگلی، رضا؛ طورانی، علی (1392). «بازخوانی تجربیات برنامه‌ریزی سکونت‌گاه‌های روستایی در معرض خطر، با نگاهی به طرج جابه‌جایی روستای صفی‌آباد مینودشت،». مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، شمارة 4، مشهد، صفحات211-179.
 جوزی، سیدعلی؛ مرشدی، جعفر؛ حسینی، سیده زینب (1391). «شناسایی و تعیین شاخص‌های زیست‌محیطی در مکان‌یابی کاربری توسعة شهری، مطالعة موردی، شهر یاسوج». اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت‌گردی ایران زمین. همدان، صفحات8-1.
حبیب، فرح؛ گرکانی، سیدامیرحسین؛ مختاباد امرئی، سیدمصطفی و رحیم‌بخش، فاطمه (1389). «تحلیل استحالة نشانه‌های سکونت‌گاهی روستایی«باباپشمان استان لرستان» پس از جابه‌جایی با تأکید بر نشانه‌های مسکن روستایی». فصل‌نامة مدیریت شهری، شمارة 25، صفحات202- 187.
دشتی، سولماز؛ منوری، سیدمسعود؛ سبزقبایی، غلامرضا (1387). «راهکارهای دستیابی به توسعة پایدار روستایی با استفاده از ارزیابی توان محیط زیست حوضة آبخیز زاخرد». فصل‌نامة علوم محیطی، سال ششم، شمارة دوم، صفحات86-77
رضوانی، محمدرضا؛ کوکبی، لیلا؛ منصوریان، حسین (1392).«تأثیر اسکان مجدد بر کیفیت زندگی روستاهای آسیب‌دیده از سوانح طبیعی (مطالعة موردی: شهرک رنجیران و شهرک ایثار- استان فارس)». فصل‌نامة مسکن و محیط روستا، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شمارة 144، صفحات106-87.
سعیدی، عباس (1387). «برخی معیارهای مکان‌یابی سکونت‌گاه‌های روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی». فصل‌نامة مسکن و محیط روستا، شمارة 124، صفحات11- 2.
سعیدی، عباس؛ حسینی حاصل، صدیقه (1388). شالودة مکان‌یابی و استقرار روستاهای جدید. تهران، انتشارات شهیدی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، معاونت عمران روستایی، چاپ دوم.
شرکت آب و فاضلاب روستایی استان ایلام (1393). أخذ اطلاعات مربوط به آبرسانی به روستاهای لرینی و فرخ‌آباد. واحدهای فنی و آمار و اطلاعات.
شرکت مهندسین مشاور زمین ساخت ایرانیان (1390). طرح مکان‌یابی بهینة روستای فرخ‌آباد شهرستان دهلران. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان ایلام.
شرکت مهندسین مشاور کریاس بنا (1382). طرح آماده‌سازی اراضی روستای اسلامیه. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان ایلام.
شریفی‎پور، رزیتا؛ احمدیان، رضا؛ دانه‎کار، افشین (1389). «تعیین و اولویت‌بندی معیارهای مکان‌یابی شهر جدید پارس با استفاده از ارزیابی چندمعیارة مکانی و کاربرد تحلیل سلسله‌مراتبی». فصل‌نامة آمایش سرزمین، سال دوم، شمارة دوم، صفحات65-51.
کریمی، حاجی (1393). مصاحبة حضوری با دکتر حاجی کریمی دانشیار دانشگاه ایلام.
گرکانی، سیدامیرحسین (1390). ارزیابی بازسازی سکونت‌گاه‌های روستایی پس از جابه‌جایی به منظور ارائة مدل مکانی فضایی، رسالة دکتری رشتة معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
محمدی استادکلایه، امین؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ رضوانی، محمدرضا؛ قدیری معصوم، مجتبی (1391). «ارزیابی اثرات الگوهای راهبرد اسکان مجدد پس از بلایای طبیعی بر کیفیت زندگی روستایی (مطالعة موردی: روستاهای جابه‌جاشده شرق استان گلستان)». فصل‌نامة جغرافیا و مخاطرات محیطی، شمارة چهارم، صفحات50-37.
مخدوم، مجید (1392). شالوده آمایش سرزمین. چاپ چهاردهم،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
مرکز آمار ایران (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور.
منوری، سیدمسعود؛ طبیبیان، سحر (1385). «تعیین عوامل زیست محیطی در مکان‌یابی شهرهای جدید در ایران». فصل‌نامة علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورة هشتم، شمارة 3، صفحات9-1.
 
 Aysan, Y.; Oliver (1987). Housing and Cultural after Earthquake: A guide For Future Policy Making on Housing in Seismic Area. London,Oxford.
 Gordon. A.; Simondson, D.; White, M.; Bekessy, S (2009). "Integrating conservation planning and landuse planning in urban landscapes". Landscape and Urban Planning, 183–194
 Iones, P. (2005). Issues from Village Relocation, NAFRI.
.Mortazavi S. M. H (2006). “Everlasting Exodus: Rural Relocation Studied, Soffeh”. Spring- Summer, 15 (42), 112- 127.
 Olawepo. R.A. (2008). “Resettlement and Dynamic of Rural change in Jebba Lake Basin- Nigeria“. Journal of Social Science, 16(2).