بهینه سازی مکانی با به‌کارگیری برنامه ریزی آرمانی، نظریة بازی‌ها و GIS

هستی, فرزام; سلمان ماهینی, عبدالرسول; جولایی, رامتین

doi:10.22059/jtcp.2016.60194

بهینه سازی مکانی با به‌کارگیری برنامه ریزی آرمانی، نظریة بازی‌ها و GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس‌ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکدة شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

² دانشیار، دانشکدة شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

³ استادیار، دانشکدة مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

10.22059/jtcp.2016.60194

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بیان راهکارهایی برای بهینه‌سازی کاربری‌ها در فرایند آمایش سرزمین با به‌کارگیری برنامه‌ریزی خطی چندهدفه و حل تعارضات ایجادشده در فرایند آمایش سرزمین با نظریة بازی‌ها، در شهرستان‌های گرگان و کردکوی انجام گرفت. برای 7 کاربری کلان منطقة مورد مطالعه، ارزیابی توان چندمتغیره انجام گرفت. سپس، فرایند MOLA، برای بهینه‌سازی اولیه اجرا شد. در بخش آمایش سرزمین ثانویه، بهینه‌سازی کاربری‌ها با روش برنامه‌ریزی خطی چندهدفه وارد فاز جدیدی از طریق توجه به نیازهای محیط‌زیستی و اقتصادی-اجتماعی شد. پارامترهای محیط‌زیستی نظیر کاهش رواناب، آلودگی غیرنقطه‌ای نیتروژن و فرسایش خاک به‌ترتیب، از مدل L-THIA و مدل RUSLE تهیه شدند. در ادامة کار، برای نهایی‌سازی مدل برنامه‌ریزی خطی چندهدفه، محدودیت‌های این مدل طراحی شد. به‌دلیل نیازهای متفاوت ذی‌نفعان محیط‌زیستی و اقتصادی- اجتماعی، دو گروه محدودیت طراحی شد که سبب ایجاد تعارض در ادامة روند اجرای آمایش سرزمین شد. در فاز سوم آمایش سرزمین نظریة بازی‌ها برای حل تعارض ایجادشده به‌کارگرفته شد. بازیکنان محیط‌زیستی و بازیکنان اقتصادی- اجتماعی در سه تکرار بازی کردند. در نهایت، بازیکنان محیط‌زیستی برنده، و آمایش سرزمین با محدودیت‌های محیط‌زیستی‌ها به کار خود ادامه داد. نتایج نشان‌دهندة تغییراتی در سطح کاربری‌ها است، به نحوی ‌که بین گروه‌های ذی‌نفع تعادل ایجاد شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اوجی، محمدرحیم، نیک‌کامی، داوود، مهدیان، محمدحسین و محمودی، شهلا (1392). کمینه‌سازی رواناب و رسوب‌دهی به کمک بهینه‌سازی کاربری اراضی (مطالعة موردی: حوزة آبخیز جاجرود). نشریة پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، دورة 20، شمارة 4، صفحات 199-183.
دیلم، مینا (1393). امکان‌سنجی کاربرد نظریة بازی‌ها در حل مسئلة تغییر کاربری اراضی آبخیز زیارت گرگان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
ذوقی، محمود، صفایی، امیر و ملکمحمدی، بهرام (1393). رهنمودهای تئوری بازی در تحلیل مناقشة تغییر کاربری اراضی (مطالعة موردی: اراضی محلة دارآباد تهران). پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، دورة 2، شمارة 3، صفحات 407-391.
سلمان‌ماهینی، عبدالرسول، سعدالدین، امیر، جولایی، رامتین، محبوبی، محمدرضا و خوشفر، غلامرضا (1394). طرح آمایش استان گلستان تحلیل اقتصادی. استانداری گلستان،
ایستمن، ج. رونالد (1390). سنجش‌ازدور و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی کاربردی با نرم‌افزار ایدریسی. ترجمة عبدالرسول سلمان‌ماهینی و حمیدرضا کامیاب، تهران: انتشارات مهر مهدیس.
عبدلی، قهرمان (1391). نظریة ‌بازی‌ها و کاربردهای آن (بازی‌های اطلاعات ناقص، تکاملی و همکارانه). تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.
Alexander, C. (1965). A city is not a tree. Architectural Forum, 122(1), 58–61.
Byrne, D. (2003). Complexity theory and planning theory: a necessary encounter. Planning Theory, 2(3), 171–178.
Cai, X., McKinney, D.C. & Lasdon, L. (2003). An integrated hydrologic-agronomic- economic model for river basin management. Journal of Water Resources Planning and Management, 129, 4-17.
De Roo, G. (2004). Coping with the growing complexity of our physical environment: the search for new planning tools in the Netherlands. In: Sorensen, S. Marcotullio, P.J. Grant, J. (Eds.), Towards Sustainable Cities; East Asian, North American and European Perspectives on Managing Urban Regions, Urban Planning and Environment, Ashgate, Aldershot, pp. 161–175.
Eldrandaly, Kh. )2010(. A GEP-based spatial decision support system for multisite land use allocation. Applied Soft Computing, 10, 694-702.

Karmperis, A.C., Aravossis, K., Tatsiopoulos, I.L. & Sotirchos, A. )2013(. Decision support models for solid waste management: Review and game-theoretic approaches. Waste Management, 33, 1290-1301.
Kerachian, R. Fallahnia, M. Bazargan-Lari, M.R. Mansoori, A. & SEDGHI, h. )2010(. A fuzzy game theoretic approach for groundwater resources management, application of Rubinstein Bargaining Theory. Journal of Resources Conservation and Recycling, 54, 673-682.
Lee, C.S. & Chang, S.P. )2005(. International fuzzy optimization for an economics an environmental balance in a river system. Jornal of Water Research, 39, 221-231.
Lee, C.S., Ynge, C.Y., Chang, S.P. & Lee. Y.C. )2010(. Sustainable watershed management by fuzzy game optimization International Environment Modeling and Software Society (iEMSs). International Congress on Environment Modeling and Software Modeling Environment's Sake, Fifth Biennial Meeting Ottawa, Canada David A. Swayne, Wanhong Yang, A. A. Voinov, A. Rizzoli, T. Filatova (EDs).
Lund, J.R. & Palmer, R.N. )1997(. Water resource system modeling for conflict resolution. Journal of Water Resources Update, 3(108), 70-82.
Mohammadi Limaei, S. )2010(. Mixed strategy game theory, application in forest industry. Journal of Forest Policy and Economics, 12, 527-531.
Ramakrishna, N. )2003(. Production system planning for natural resource conservation in a micro watershed. Electronic Green Journal, 18, 1-10.
Samsura, D., Ary A., Van der krabben, E. & Van Deemen, A.M.A. )2010(. A game theory approach to the analysis of land and propertydevelopment processes. Land Use Policy, 27, 564–578.
Shabani, M. )2010(. Effect of optimizing land use on eroion and benefit of watershed: the case study of Zakhard watershed in Fars province. Iran. J. Natur. Geog, 8, 83-98.
Wang, S.H., Huang, S.L. & Budd, W.W. )2012(. Integrated ecosystem model for simulating land use allocation. Ecological Modelling, 227, 46–55.
Wei, S., Yang, H., Abbaspour, K., Mousavi, J. & Gnauck, A. )2010(. Game theory based models to analyse water conflicts in the Middle Route of the Sourth-to-North Water Transfer Project in China. Journal of Water Research, 44, 2499-2516.