پهنه‌بندی تخریب اراضی محدودة شهر کرمان بر اثر توسعة شهری – صنعتی (بیابان‌زایی تکنوژنیکی) با به‌کارگیری GIS

کاظمی نیا, عبدالرضا; میمندی پاریزی, صدیقه

doi:10.22059/jtcp.2016.60198

پهنه‌بندی تخریب اراضی محدودة شهر کرمان بر اثر توسعة شهری – صنعتی (بیابان‌زایی تکنوژنیکی) با به‌کارگیری GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مربی، دانشکدة عمران، دانشگاه صنعتی سیرجان، سیرجان، ایران

10.22059/jtcp.2016.60198

چکیده

در دهه‌های اخیر حاکم‌شدن اقلیم خشک بر کشور ایران، موجب گسترش بیابانی‌شدن اراضی اطراف شهرها شده است. محدوده‌ای که برای این پژوهش انتخاب شده، اراضی اطراف شهر کرمان است. به‌منظور بررسی میزان بیابان‌زایی اطراف این شهر پس از تصحیح هندسی و رادیومتریک تصویر سنجندة ETM⁺₂₀₀₉ ماهوارة لندست و عکس‌های هوایی با مقیاس 1:5000 منطقه، نقشه‌های کاربری اراضی و پوشش گیاهی منطقه تهیه شد، و سپس، برای برآورد تعیین شدت بیابان‌زایی اراضی محدودة شهر کرمان، شاخص‌های مربوط به معیار توسعة شهری و صنعتی براساس مدل IMDPA، شامل تراکم راه‌ها و معادن، میزان تراکم فضای سبز، تبدیل اراضی مرتعی، و جنگلی و تبدیل اراضی باغی و زراعی به‌کار گرفته است. سپس، پارامترهای یادشده براساس میزان تأثیر آن‌ها در تخریب و بیابانی‌شدن اراضی منطقه امتیازدهی شد. در نهایت، در محیط نرم‌افزار GIS با به‌کارگیری توابع تحلیلی مورد نیاز براساس مدل IMDPA، اراضی منطقه از نظر شاخص بیابانی‌شدن پهنه‌بندی شد. نتایج نشان می‌دهد اراضی محدودة شهر کرمان در اثر بیابان‌زایی تکنوژنیکی به سه بخش بحرانی، متوسط و کم قابل طبقه‌بندی هستند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1. احمدی، حسن، نظری سامانی، علی‌اکبر، اختصاصی، محمدرضا، مقیمی‌نژاد، فیروزه و حسین‌آبادی، مصطفی) 1391(. بررسی تأثیر توسعة شهری و صنعتی (بیابان‌زایی تکنوژنتیکی) در بیابان‌زایی، فصل‌نامة پژوهش‌های فرسایش محیطی، شمارة 2، صفحات 77-63.
2. ذوالفقاری، فرهاد، شهریاری، علیرضا، فخیره، اکبر و راشکی، علیرضا، نوری، سهیلا و خسروی، حسن (1390). ارزیابی شدت بیابان‌زایی دشت سیستان با استفاده از مدل IMDPA. مجلۀپژوهشوسازندگی، شمارة 91، صفحات 68-50.
3. رهنمایی، محمدتقی، پوراحمد، احمد و اشرفی، یوسف (1390). ارزیابی قابلیت‌های توسعة شهری مراغه با استفاده از مدل ترکیبی SWOT- ANP.مجلةجغرافیاوتوسعه، شمارة 24، صفحات 100-77.
4. زهتابیان، غلامرضا و جعفری، رضا) 1382). تعیین شدت تخریب منابع آب در منطقة کاشان با استفاده از مدل بیابان‌زایی، فصل‌نامة محیط‌شناسی، شمارة 30، صفحات 30-19.
5. علوی‌پناه، سید کاظم (1382). کاربرد سنجش‌ازدور در علوم زمین (علوم خاک). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6. فرازمند، سارا، جعفری‌زاده، مسعود و فرجی، محمد (1389). بررسی اثر معیار تکنولوژی توسعة شهری در بیابان‌زایی با استفاده از مدل IMDPA . دومین همایش فرسایش بادی، دانشگاه یزد.
7. موسوی، سید محمد (1385). بیابان‌زدایی نیازمند عزم ملی. فصل‌نامة جنگل و مرتع، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، شمارة 70، صفحات 18-7.
8. هایوودکورنلیوس، کارور (1381). مقدمه‌ای بر سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی. ترجمة گیتی تجویدی، تهران: سازمان نقشه‌برداری کشور.
1. Babaev, A.G., Kharin, N.G, orlovsky ( 1999 ). Assessment and Mapping of Desertification processe, AMythological Guid, Eshghabad
2. Basso, F., Belloti, A., Faretta, S., Ferara, A., Manino, G., Pisanta, M., Quaranta, G. & Tabemer, M. (1999). The agri basin in: MEDALUS project- Mediterranean Desertification and land Use. Manual on key indicators of desertification and mapping Environmentally Sensitive areas to desertification.
3. Ben-Dor, E., Levin, N., Singer, A. Kamili, A., Braun, O. & Kidron G.J. (2005). Quantitative mapping of the soil rubification process on sand dune using an airborne hyperspectral sensor, Geoderma, In press, Corrected proof.
4. Cities Alliance: Cities without Slums (2006). Guide to City Development Strategies: Improving Urban Performance, Washington D.C, USA.
5. Depaola F.D., Ducci, C. & Giugni, D. (2009). Soil erosion and desertification: a combined approach using RUSLE and ESAS models in the Tusciano basin (Southern Italy). 654-684.
6. God, A. & Lofty, I. (2008). Use of remote sensing and GIS in mapping the environmental sensitivity areas for desertification of Egyptian territory. Earth Discuss, 3(1), 41- 85.
7. Howari, F.M., Baghdady, A. & Goodell, P.C. (2007). Mineralogical and gemorphological characterization of sand dunes in the eastern part of United Arab Emirates using orbital remote sensing integrated with field investigations. Geomorphology, 8(3), 67–81.
8. Karnieli, A. & Cierniewski, J. (2002). Virtual surface simulating the bidirectional reflectance of semi-arid soil. International Journal of remote sensing, 23(19), 4019-4038.
9. Kosmas, C., Kirkby, M. & Geeson, N. (1999). Key indicators of desertification and mapping environmentally sensitive areas to desertification European Commission, Energy, Environment and Sustainable Development, EUR 18882, 87 p
10. Kosmas, C., Ferrara, A., Briassouli, H. & Imeson, A. (2000). Methodology for mapping Environmentally Sensitive Areas (ESAs) to desertification. Agricultural University of Athens, Laboratory of Soils and Agricultural Chemistry.
11. Kundu, A. & Dutta, D. (2010). Monitoring desertification risk through climate change and human interference using Remote sensing and GIS techniques. Journal of Geometrics and Geosciences, 2(1), 21-33.
12. Lavado Conntador, J.F., Schnabel, S., Mezo Gutierrez, A.G. & Pulido, F.M. (2008). Mapping Sensitivity to land degradation Extremadura. SW Spain, 1(1), 25-41.
13. Ldisa G., Todorovic, M. & Trisorio-liuzzi, G. (2002). Characterization of Areas Sensitive to Desertification in Southern Italy, Proc. Of the 2nd Int. Conf. On New Trend in Water and Environmental Engineering for Safety solutions for Aquatic Enviro and Life: Ecocompatible nments, Capri, Italy, June 24-28.
14. Rafiei Emam, A., Fakhri, F. & Ahmadian, A. (2002). Desertification vulnerability in varamin plain. Faculty of natural resources, University of Tehran.
15. Richards, J.A. (2000). Remote sensing digital image analysis. 3th ed., Berlin: Springer-Verlag.
16. Zhu, D., Wang, T.W., Cai, C.F., Li, L. & Shi, Z.H. (2009). Large-scale assessment of soil erosion using a neuro-fuzzy model combined with GIS: A case study of Hubei Province, China. Land Degrade Develop, 20, 654–666.