رتبه‏ بندی بهینة سایت‏های کاندید بیمارستان با استفاده از تلفیق روش‏های وزن‌دهی عینی و تصمیم‏گیری چندمعیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی‌ارشد، دانشکدة مهندسی نقشه‏برداری و اطلاعات مکانی، دانشکدگان فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، دانشکدة مهندسی نقشه‏برداری و اطلاعات مکانی، دانشکدگان فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

بیمارستان‏ها یکی از مراکز خدماتی مهم‌اند و انتخاب مکان بهینة بیمارستان به منظور توزیع فضایی مطلوب بیمارستان‏ها و دسترسی مطلوب شهروندان به آن‌ها بسیار مهم و پیچیده است. در تحقیق حاضر به منظور مکان‌یابی بهینة بیمارستان در منطقة 5 کلان‌شهر تهران از ترکیب سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش‏های وزن‌دهی عینی و تصمیم‏گیری چندمعیاره استفاده شد. در این تحقیق از سیستم اطلاعات جغرافیایی به منظور تجزیه‌وتحلیل و مدیریت معیارهای مکان‌یابی بهینة بیمارستان و از روش وزن‌دهی کریتیک به دلیل در نظر گرفتن همبستگی بین معیارها و از روش وزن‌دهی آنتروپش شانون به دلیل مدل‌سازی عدم قطعیت موجود در معیارها استفاده شد. روش تصمیم‏گیری چندمعیارة کوداس به دلیل جدید بودن و ارزیابی گزینه‏ها بر اساس دو معیار ارزیابی مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج روش وزن‌دهی کریتیک معیارهای فاصله از مراکز بهداشتی و درمانی و بر اساس نتایج روش وزن‌دهی آنتروپی شانون معیارهای فاصله از مناطق صنعتی مهم‌ترین معیار در مکان‌یابی بهینة بیمارستان بودند. نتایج رتبه‏بندی سایت‏های کاندید با استفاده از دو روش کریتیک‌ـ کوداس و آنتروپی شانون‌ـ کوداس تقریباً یکسان بود و هر دو روش سایت‏های واقع در نیمة غربی منطقة مورد مطالعه را که فاقد بیمارستان بودند به عنوان سایت‏های مناسب تشخیص دادند. نتایج تحقیق بیانگر صحت بالای ترکیب روش‏های وزن‌دهی عینی و تصمیم‏گیری چندمعیاره در مکان‌یابی بهینة بیمارستان بود. این روش‏ها می‏توانند جایگزین روش‏های وزن‌دهی موضوعی، همانند فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اصغری‏زاده، عزت‏الله؛ عبدالکریم محمدی بالانی (1396). تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه، چ 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
زندی، ایمان؛ پرهام پهلوانی (1400). «مدل‌سازی مکانی و اولویت‌بندی مناطق مستعد جهت احداث بیمارستان با استفاده از تحلیل‏های تصمیم‌گیری چندمعیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات مکانی (مطالعۀ موردی: منطقۀ 5 تهران)»، آمایش سرزمین، د 13، ش 1، صص 247 ـ 280.
علوی، سید علی؛ علی احمدآبادی؛ محمد مولائی قلیچی؛ ولی پاتو؛ کاظم برهانی (1392). «مکان گزینی مناسب بیمارستان های شهری با استفاده از تکنیک های تلفیقی مدل تحلیلی تصمیم‌گیری چند معیاره و تحلیل های فضایی سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه ۷ شهر تهران) »، بیمارستان، د ۱۲، ش 2، صص 9-18.
محمدی، کمال؛ علی‌اصغر آل‌شیخ؛ محمد طالعی (1398). «مکان‌یابی مراکز بیمارستانی با تلفیق روش‏های بهترین‌ـ بدترین دنپ، ویکور، و کوپراس (مطالعة موردی: منطقة 1 شهر تهران)»، نشریة مهندسی فناوری اطلاعات مکانی، د 7، ش 3، صص 17 ـ 43.
References
Adalı, E. A., & Tuş, A. (2021). Hospital site selection with distance-based multi-criteria decision-making methods. International Journal of Healthcare Management14(2), 534-544.
Alavi, S. A., Ahmadabadi, A., Molaei Qelichi, M., Pato, V., & Borhani, K. (2013). "Proper site selection of urban hospital using combined techniques of MCDM and Spatial analysis of GIS (Case study: region 7 in Tehran city)", Hospital, 12(2), pp. 9-18. (in Persion)
Asgharizadeh, E. & balani, A. M. (2018). Multiple attribute decision making techniques, Tehran, Uneversity of Tehran Press. (in Persian)
Chatterjee, D. (2014). "Can fuzzy extension of Delphi-analytical hierarchy process improve hospital site selection?", International Journal of Intercultural Information Management, 4(2-3), pp. 113-128.
Chatterjee, D., & Mukherjee, B. (2013). Potential hospital location selection using fuzzy-AHP: an empirical study in Rural India. International Journal of Innovative Technology and Research1(4), pp. 304-314.
Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). "Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method", Computers & Operations Research, 22(7), pp. 763-770.
Gul, M. & Guneri, A. F. (2021). "Hospital Location Selection: A Systematic Literature Review on Methodologies and Applications", Mathematical Problems in Engineering. vol. 2021, Article ID 6682958, 14 pages, 2021. https://doi.org/10.1155/2021/6682958
Karakuş, C. B., Demiroğlu, D., Çoban, A., & Ulutaş, A. (2020). "Evaluation of GIS-based multi-criteria decision-making methods for sanitary landfill site selection: the case of Sivas city, Turkey", Journal of Material Cycles and Waste Management, 22(1), pp. 254-2.
Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2016). "A new combinative distance-based assessment (CODAS) method for multi-criteria decision-making", Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 50(3), pp. 25-44.
Kumar, P., Singh, R. K., & Sinha, P. (2016). "Optimal site selection for a hospital using a fuzzy extended ELECTRE approach", Journal of Management Analytics, 3(2), pp. 115-135.
Lin, C.-T. & Tsai, M.-C. (2009). "Development of an expert selection system to choose ideal cities for medical service ventures", Expert Systems with Applications, 36(2), pp. 2266-2274.
Lin, C.-T., Wu, C.-R., & Chen, H.-C. (2006). "Selecting the Location of Hospitals in Taiwan to Ensure a Competitive Advantage via GRA", Journal of Grey System, 18(3), pp. 263-274.
Mohammadi, K., Alesheikh, A. A., & Taleai, M. (2019). "Locating Hospital Centers By an Integration of BWM، DANP، VIKOR and COPRAS Methods (Case Study: Region 1, City of Tehran)", Engineering Journal of Geospatial Information Technology, 7(3), pp. 1-20.
Moradian, M. J., Ardalan, A., Nejati, A., Boloorani, A. D., Akbarisari, A., & Rastegarfar, B. (2017). "Risk criteria in hospital site selection: a systematic review", PLoS currents, 9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5419719/
Pınar, M. & Antmen, Z. F. (2019). "A Healthcare Facility Location Selection Problem with Fuzzy TOPSIS Method for a Regional Hospital", Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 16, pp. 750-757.
Şahin, T., Ocak, S., & Top, M. (2019). "Analytic hierarchy process for hospital site selection", Health Policy and Technology, 8(1), pp. 42-50.
Senvar, O., Otay, I., & Bolturk, E. (2016). "Hospital site selection via hesitant fuzzy TOPSIS", IFAC-PapersOnLine, 49(12), pp. 1140-1145. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405896316309296
Shannon, C. E. (1948). "A mathematical theory of communication", The Bell system technical journal, 27(3), pp. 379-423.
Sharmin, N. & Neema, M. (2013). "A GIS-based multi-criteria analysis to site appropriate locations of hospitals in Dhaka City", Hospital, 3(4), pp. 8-12.
Sheikhian, H., Delavar, M. R., & Stein, A. (2017). "A GIS‐based multi‐criteria seismic vulnerability assessment using the integration of granular computing rule extraction and artificial neural networks", Transactions in GIS, 21(6), pp. 1237-1259.
Soltani, A., Inaloo, R. B., Rezaei, M., Shaer, F., & Riyabi, M. A. (2019). "Spatial analysis and urban land use planning emphasising hospital site selection: a case study of Isfahan city", Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 43(43), pp. 71-89.
Soltani, A. & Marandi, E. Z. (2011). "Hospital site selection using two-stage fuzzy multi-criteria decision making process", Journal of Urban and environmental engineering, 5(1), pp. 32-43.
Vahidnia, M. H., Alesheikh, A. A., & Alimohammadi, A. (2009). "Hospital site selection using fuzzy AHP and its derivatives", Journal of environmental management, 90(10), pp. 3048-3056.
Witlox, F., Antrop, M., Bogaert, P., De Maeyer, P., Derudder, B., Neutens, T., & Van de Weghe, N. (2009). "Introducing functional classification theory to land use planning by means of decision tables", Decision Support Systems, 46(4), pp. 875-881.
Wu, C.-R., Lin, C.-T., & Chen, H.-C. (2007). "Optimal selection of location for Taiwanese hospitals to ensure a competitive advantage by using the analytic hierarchy process and sensitivity analysis", Building and environment, 42(3), pp. 1431-1444.
Wu, J., Sun, J., Liang, L., & Zha, Y. (2011). "Determination of weights for ultimate cross efficiency using Shannon entropy", Expert Systems with Applications, 38(5), pp. 5162-5165.
Zandi, I. & Pahlavani, P. (2021). "Spatial Modeling and Prioritization of Potential Areas for Determining Location of Hospitals by a GIS-Based Multi-Criteria Decision Making Analyses: A Case Study of the 5th District of Tehran", Town and Country Planning, 13(1), pp. 247-280.
Zandi, I. & Delevar, M. R. (2021). Integration of GIS, Shannon Entropy and Multi-Criteria Decision Making for Hospital Site Selection, Presented at the 29th Annual GIS Research UK Conference (GISRUK), Cardiff, Wales, UK (Online): Zenodo. http://doi.org/10.5281/zenodo.4680857