تاثیر صنایع نفت بر آلودگی هوا و مکان یابی بهینۀ آن با رویکرد زیست محیطی در کلان شهر اهواز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

آلودگی هوا، یکی از مشکلات مهم شهرهای صنعتی است. وجود کارخانجات بزرگ صنعتی، تأسیسات اداری و صنعتی، شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت ملی حفاری ایران، لوله سازی، و... اهواز را به یکی از مراکز مهم صنعتی و آلودۀ ایران تبدیل کرده است. تماس با میکروارگانیسم های هوای آزاد با دامنۀ وسیعی از آثار مضر بر سلامتی باعث می شود. این پژوهش با هدف تاثیر صنایع نفت بر آلودگی هوا و مکان‌یابی بهینۀ آن با رویکرد زیست‌محیطی در کلان‌شهر اهواز صورت گرفت. در این تحقیق برای بررسی پراکنش آلاینده هایSOx ،NOx ، CO از نرم افزار SCREEN3 استفاده و داده ها مورد بررسی شد. در این پژوهش با توجه به نظر کارشناسان، معیارهای اصلی شامل اقلیم، عوامل طبیعی، عوامل زیست محیطی، عوامل اقتصادی و اجتماعی مشخص شد. پس از محاسبۀ وزن‌ها بر اساس مدل AHP و تهیۀ لایه‌های اطلاعاتی، از قابلیت های نرم افزار GIS به منظور تلفیق و هم پوشانی نقشه ها استفاده شد، و در نهایت نقشۀ مکان‌یابی بهینۀ صنایع نفت با رویکرد زیست محیطی در کلان‌شهر اهواز تهیۀ شد. طبق نتایج به دست آمده باید حداقل تا فاصلۀ 5000 متری که مقدار غلظت قابل توجه است هیچ‌گونه فعالیتی مبنی بر سکونت وجود نداشته باشد. یعنی در این فاصله موجودات زنده و غیرزنده بیشترین آسیب را خواهند دید. مناطق کاملاً مناسب برای استقرار مکان‌های بهینۀ صنایع نفت در قسمت غرب، جنوب، جنوب غربی و قسمت هایی از شرق و شمال منطقه مورد مطالعه قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احدنژاد، محسن؛ علی زلفی؛ محمدجواد نوروزی (1392). «تحلیلی بر مکان‌یابی اراضی به منظور استقرار صنایع با استفاده از روش‌های AHP و VIKOR (نمونة موردی: بخش مرکزی منطقة آزاد ارس)»، آمایش محیط، ش 24، صص 63 ـ 82.
برنا، ر. (1396). «مکان یابی صنایع با استفاده از AHP در محیط ساج مطالعه موردی: استان خوزستان»، اطلاعات جغرافیایی، د 26، ش 103، 161_175.
پولاددژ، م. (1373). اصول و مبانی آمایش سرزمین در بخش صنعت، شرکت شهرک‌های صنعتی ایران.
حسینی، س. س.؛ ز. نادرخانی؛ ب. ا. یزدان‌بخش (1396). «ارزیابی پایداری زیست‌محیطی شهر اهواز با تأکید بر آلودگی هوا (با استفاده از روش FPPSI)»، محیط زیست طبیعی، د 70، ش 2، صص 309 ـ 317.
حیدرپورچنار، ک.؛ ت. نصرآبادی؛ ن. حیدرنژاد؛ ح. هویدی. (1392). «بررسی انتشار آلاینده‌های شاخص ناشی از دودکش‌های پالایشگاه نفت و ارزیابی ریسک سلامت پرسنل در مواجهه با آن (مطالعة موردی: پالایشگاه نفت شهید تندگویان تهران)»، سومین همایش ملی سلامت، محیط زیست، و توسعة پایدار.
زنگانه، ا.؛ م. سلیمانی (1384). «مکان‌یابی شهر صنعتی و اثرات زیست‌محیطی آن بر شهر اراک»، پژوهش‌های جغرافیایی، ش 51، صص 33 ـ 49.
فیروزی، م.ع. (1395). «ارزیابی شاخص‌های پایداری زیست‌محیطی با تأکید بر آلودگی هوا و آلاینده‌های صنعتی»، پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، س 8، ش 1، پیاپی 15.
کرباسی، عبدالرضا؛ فریده عتابی؛ ناهید اسلامی علیشاه (1387). «بررسی میزان پراکنش اکسیدهای ازت و گوگرد از چهار نیروگاه کشور»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 10,2، صص 23 ـ 33.
کشمیری، س.؛ ص. پردل؛ ع.ر. رئیسی؛ ا. نبی‌پور؛ ح. دارابی؛ س. جمالی (1397). «بررسی آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از صنایع گاز و پتروشیمی و اثرات آن بر سلامت ساکنین منطقة عسلویه، پایتخت انرژی ایران (یک مطالعة مروری)»، طب جنوب، ۲۱ (۲)، صص ۱۶۲ ـ ۱۸۵.
گلستانی، شهرام؛ سعید صدرزادة مقدم؛ صفیه عظیم‌زاده (1391). «مطالعة مکان‌یابی استقرار یک پالایشگاه نفت با استفاده از سامانة اطلاعات جغرافیایی و مدل‌های لاجیت و پرابیت»، اقتصاد محیط زیست و انرژی، س 1، ش 3، صص 67 ـ 88.
References
Bertolini, M. (2006). Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract, 17 January.
Bowen, W. M. (1990). “Subjective judgments and data environment analysis in site selection”, Computer, Environment and Urban Systems, 14, pp. 133-144.
Cimren, E., Çatay, B., & Budak, E. (2007). “Development of a machine tool selection system using AHP”, International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 35, pp. 363–376.
Ferna´ndez, R. (2009). “Descriptive Model and Evaluation System to Locate Sustainable Industrial Areas”, Journal of Cleaner Production, 17, pp. 87–100.
Malczewski, J. (2000). “On the Use of Weighted Linear Combination Method in GIS: Common and Best Practice Approaches”, Transactions in GIS, 4(1), pp. 5-22.
Malczewski, J. (2006). “GIS-based multicriteria decision analysis: a survey of the literature”, International Journal of Geographical Information Science, 20(7), pp. 703–726.
Moreno, J. (2005). “A spreadsheet module for consistent consensus building in AHP- group decision making”, Group Decision and Negotiation, 14, pp. 89–108.
Mrsa, Z. & Carija, Z. (2003). “Maximum Air Pollution Simulation Using Genetic Algoritm”, 4th international congress of creation society of mechanics, pp. 18-20.
Otaru, A., Odigure, J., Okafor, J., & Abdulkareem, A. (2015).” Model prediction of particulate dispersion from a Cement Mill Stack: Case study of a Cement Plant in Nigeria”, Journal of Environmental Science, Toxicology and Food Technology, 2(3), pp. 97-110.
Ruiz, M.C. (2007). “The Development of a New Methodology Based on GIS and Fuzzy Logic to Locate Sustainable Industrial Areas”, Paper presented at the Geographic Information Science. (in Persian)
Saaty, T. L. (1980). The Analytical Hierarchy Process, McGraw Hill, New York.
Saaty, T.L. (2000). Fundamentals of decision making and priority theory, 2nd Ed., PA: RWS Pub., Pittsburgh.
Sun, G., Li, Z., Bi, X., Chen, Y., Lu, S., & Yuan, X. (2013). “Distribution, sources and health risk assessment of mercury in kindergarten dust”, Atmospheric Environment, 73, pp. 169-176.
Wang, Y.Q., Zhang, X.Y., Arimoto, R., Cao, J.J., & Shen, Z.X. (2014). “Characteristics of carbonate content and carbon and oxygen isotopic composition of northern China soil and dust aerosol and its application to tracing dust sources”, Atmospheric Environment, 39, pp. 2631-2642.