گونه‌شناسی و اولویت‌بندی توانمندی‌های سرزمینی برای توسعه گردشگری در مناطق روستایی استان خوزستان

عبیات, مرتضی; برقی, حمید; قنبری, یوسف

doi:10.22059/jtcp.2025.391277.670499

گونه‌شناسی و اولویت‌بندی توانمندی‌های سرزمینی برای توسعه گردشگری در مناطق روستایی استان خوزستان

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² استاد، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³ دانشیار، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22059/jtcp.2025.391277.670499

چکیده

گردشگری روستایی به عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردهای توسعه پایدار، نقشی کلیدی در ارتقای وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مناطق روستایی ایفا می‌کند. استان خوزستان با دارا بودن توانمندی‌های متنوع سرزمینی، ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری روستایی دارد. با این حال، بهره‌برداری بهینه از این توانمندی‌ها مستلزم شناخت و اولویت‌بندی مناسب آنها است. از این رو، مطالعه حاضر به گونه‌شناسی و اولویت‌بندی توانمندی‌های سرزمینی برای توسعه گردشگری در مناطق روستایی استان خوزستان پرداخته است. به اقتضای هدف تحقیق، از طریق نمونه‌گیری هدفمند یک مجموعه ۳۵ نفره مرکب از کارشناسان هفت سازمان استان برای پاسخ‌گویی به سوالات پرسشنامه مدنظر قرار گرفت. به‌منظور شناسایی انواع توانمندی‌های سرزمینی مورد نیاز برای توسعه گردشگری روستایی استان، ابتدا پایگاه داده جغرافیایی مبتنی بر اطلاعات آماری حاصل از سرشماری‌ها، آمارنامه‌ها و طرح‌های استانی ایجاد گردید. سپس، داده‌های گردآوری‌شده براساس فرآیند شاخص‌سازی طبقه‌بندی شدند. نتیجه پیاده‌سازی این روش، استخراج ۲۸۰ متغیر در قالب ۱۴ شاخص معرف توانمندی‌های سرزمینی بوده است. به‌منظور اولویت‌بندی این شاخص‌ها، نتایج ضرایب نهایی حاصل از میانگین امتیازات روش‌های وزن‌دهی تصمیم‌گیری چندشاخصه نشان داد که توانمندی‌های طبیعی، کشاورزی و صنایع دستی با دریافت امتیازات بین ۰.۲۶ تا ۰.۲۴، بیش‌ترین ضرایب را به دست آوردند. همچنین، نتایج اجرای تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه و روش تجمیع برای سطح‌بندی شهرستان‌های استان براساس توانمندی‌های سرزمینی مرتبط با توسعه گردشگری روستایی نشان داد که دزفول، اهواز و اندیمشک با دریافت امتیازات بین ۰.۰۰ تا ۲.۰۰، بهترین رتبه‌ها را کسب کردند. افزون بر این، تحلیل نتایج نقشه نهایی توانمندی‌های سرزمینی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نشان داد که سهم طبقات زیاد، متوسط و کم از استان به ترتیب ۳۳.۳ درصد یا ده شهرستان، ۲۳.۳ درصد یا هفت شهرستان و ۴۳.۳ درصد یا سیزده شهرستان است. این بدان معناست که نزدیک به نیمی از استان در وضعیت نامطلوب به لحاظ برخورداری از این نوع توانمندی‌ها قرار دارد.

کلیدواژه‌ها