ارزیابی کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعة پایدار (مورد مطالعه: پیرانشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 .دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 .دانشیار، دانشکدة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

موضوع زمین و چگونگی به‌کارگیری آن همواره موضوع و بستر اصلی برنامه‌ریزی شهری بوده است و ارزیابی و ساماندهی فضایی- مکانی کاربری­ها و عملکرد­های شهری، از مهم­ترین و تأثیرگذارترین محورهای توسعة پایدار شهری است. هدف این پژوهش ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعة پایدار در شهر پیرانشهر است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور سه شاخص ظرفیت، سازگاری و عدالت اجتماعی در راستای توسعة پایدار به‌کار گرفته شده است. در مرحلة اول ارزیابی کمی کاربری­های موجود و تحلیل شاخص ظرفیت، در مرحلۀ دوم، ارزیابی کیفی کاربری­ها از لحاظ سازگاری با به‌کارگیری ماتریس سازگاری و تحلیل شاخص عدالت اجتماعی با مدل نزدیکترین همسایه و مدل SWOT انجام گرفت. نتایج تحلیل کمی و کیفی، نشان می­دهد اغلب کاربری‌ها با کمبود مواجهند. این کمبود معادل 5/175 هکتار است. همچنین، بیشترین میزان ناسازگاری در کاربری کارگاهی و بعد از آن، اداری، مسکونی و آموزشی است. این وضعیت بیان‌کنندة بی‌تعادلی و ناهماهنگی بین کاربری­هاست که از عدم دقت نظر کافی برنامه‌ریزان شهری ناشی می­شود.

کلیدواژه‌ها


  1.  

    1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ کاظم، حبیب‌زاده لمسو (1389). «تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی اوستا - شهر گلوگاه بابل با استفاده از GIS». فصل‌نامة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارة 71، صفحات 18-1. 
    2. احدنژاد روشتی، محسن؛ حیدر صالحی میشانی، لیلا وثوقی‌راد، سیداحمد حسینی (1392). «نقش ارکان اصلی شهر ایرانی اسلامی در مکان‌گزینی مراکز اقامتی (موردشناسی: شهر زنجان)». جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، شمارة 7، صفحات 126-111.
    3. افتخاری، جواد (1380). برنامه‌ریزی و ساماندهی کاربری اراضی محلة قلهک. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت.
    4. امین‌زاده، بهناز (1379). «نقش زمین در توسعة پایدار شهری». مجموعه مقالات همایش زمین و توسعة شهری، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
    5. بوچانی، محمدحسین (1385). «بررسی عدم تعادل‌های فضایی - اجتماعی شهر ایلام از دیدگاه توسعة پایدار». مجلةشهرداریها، سال ششم، شمارة 73،
    6. حسین‌زاده دلیر، کریم (1377). «تکنیک و اصول برنامه‌ریزی شهری». جزوة درسی کارشناسی برنامه‌ریزی شهری.
    7. ذاکریان، ملیحه؛ میرنجف موسوی؛ باقری کشکولی، (1389). «تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعة پایدار». مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شمارة دوم، صفحات
    8. رضویان، محمدتقی (1381). برنامه‌ریزیکاربریاراضیشهری. تهران. انتشارات منشی.
    9. سیف‌الدینی، فرانک (1381). مبانی برنامه‌ریزی شهری. چاپ اول، انتشارات آییژف، تهران.
    10. علی‌اکبری، اسماعیل؛ عمادالدین، عذرا (1391). «ارزیابی کمی و کیفی کاربری‌های شهری با تأکید بر نظام توزیع و الگوی همجواری (مطالعة موردی: ناحیة یک شهر گرگان)». فصل‌نامة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارة 79، صفحات 172-157.
    11. مشیری، سید رحیم؛ رسول، ملکی نظام‌آباد (1390). «تحلیلی بر برنامه‌ریزی کاربری اراضی با تأکید بر توسعة پایدار شهری، نمونة موردی شهر میاندوآب». دانشنامة جغرافیا، پیاپی 82، صفحات87-73.
    12. ملکی، هادی (1390). تحلیل کاربری اراضی شهری با نگرشی بر توسعة پایدار شهری محلة شیان تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
    13. منشور آتن (1355). ترجمة محمدمنصور فلامکی، چهارمین کنگرة بین‌المللی معماری مدرن، دانشگاه تهران.
    14. مهدی‌زاده، جواد (1379). «برنامه‌ریزی کاربری زمین از دیدگاه توسعة پایدار». نشریة جستارهای برنامه‌ریزی و طراحی شهری،
    15. مهندسان مشاور پارس ویستا (1381). سرانة کاربری خدمات شهری. جلد اول، مطالعات نظری و تجارب جهانی، انتشارات سازمان شهرداری کشور.
    16. هاشم‌زاده همایونی، مهرداد (1379). «زمین شهری کالا یا ثروت همگانی (مقدمه‌ای بر توسعة پایدار شهری)». مجموعه مقالات همایش زمین و توسعة شهری، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، 8-6 آذرماه 1378، تهران.
    17. Chapian, F. Stuart (1965). Urban Land- Use Planning. Chicago, University of Illinois Press.
    18. Chapin, F. Stuart; Kaiser, Edward J. (1978). Urban land use planning. third edition, Illinois press.
    19. Drakakis- Smith, David (2000). ThirdWorld Cities. Second Edition, London, Routledge.
    20. Hosseinali, Farhad; Ali A. Alesheikh, Farshad Nourian (2013). “Agent-based modeling of urban land-use development, case study: Simulating future scenarios of Qazvin city“. Cities, 31, 105-113
    21. Kajanus, M. (2004). Strategy and Innovation Model for theEntrepreneurial Forest Owner. Academic Dissertation in Forest Planning, University of Joensuu.
    22. McDonald, M. H. B. (1993). The Marketing Planner. Oxford, Butter Worth Heinemann.
    23. Scolozzi, Rocco; Uta, Schirpke; Elisa, Morri; Dalia, Damato; Riccardo Santolini (2014). “Ecosystem services-based SWOT analysis of protected areas for conservation strategies”. Journal of Environmental Management, 146, 543-551.
    24. Turner, B. L; Meyer, W. B. (1994). Global land use and land-cover change: An overview. Cambridge University Press.