پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شهر کرمان بر اساس اصول پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مربی، دانشکدة عمران، دانشگاه صنعتی سیرجان، ایران

چکیده

ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها در جنگ‌ها و بحران‌ها و تدوین راهکارهای مناسب برای کاهش خسارت‌ها ضروری است. از این رو، این پژوهش در پی آن است که آسیب‌پذیری شهر کرمان را از دیدگاه پدافند غیرعامل و با تأکید بر تأسیسات حیاتی و تهدیدپذیر شهری، همچنین، سه شاخص تراکم جمعیتی، کیفیت ابنیه و نسبت فضاهای پر به خالی ارزیابی و پهنه‌بندی کند.  برای رسیدن به این هدف روش دلفی و فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) به‌کار گرفته شده است و با بهره‌گیری از نرم‌افزار ArcGis  و تحلیل‌های آن، نقشه‌های آسیب‌پذیری تهیه شده است. در نهایت، با ترکیب دو نقشة پهنه‌بندی آسیب‌پذیری به‌دست‌آمده از کاربری‌های مهم و حیاتی شهر و شاخص‌های جمعیتی و کالبدی، نقشة نهایی پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شهر کرمان حاصل می‌شود. با توجه به این نقشه، سطحی وسیع از مناطق مرکزی شهر در معرض آسیب‌پذیری بالا و متوسط است. آسیب‌پذیرترین منطقة شهر منطقه 3 است که عمده‌ترین کاربری‌های حیاتی هم در آنجا قرار گرفته است و منطقة 4 امن‌ترین منطقة شهر به دلیل داشتن تراکم جمعیتی کمتر و کیفیت بالاتر ابنیه است.

کلیدواژه‌ها


 
 
1. پریزادی، طاهر؛ حسینی امینی، حسن؛ شهریاری، مهدی (1389). «بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی». فصل‌نامة مدیریت شهری، شمارة 26، صفحات202-191.
2. تقوایی، مسعود؛ خمسلویی، علی (1391). «مدیریت و برنامه‌ریزی بحران در فضاهای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل و مدل SWOT (مطالعة موردی مسیرهای راهپیمایی شهر اصفهان)». مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال دوم، شمارة ششم، صفحات 73-57.
3. حبیبی، کیومرث (1387). «تعیین عوامل ساختمانی مؤثر در آسیب‌پذیری بافت کهن شهری زنجان با استفاده از GIS و FUZZY LOGIC». نشریة هنرهای زیبا، شمارة 33، صفحات 36-27.
4. حسینی امینی، حسن (1391). «تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار بر اساس اصول پدافند غیرعامل». دوفصل‌نامة مدیریت بحران، سال اول، شمارة اول، صفحات 21-2.
5. حسین‌زاده دلیر، کریم؛ ملکی، کیومرث؛ شفاعتی، آرزو؛ حیدری‌فر، محمد (1391). «پدافند غیرعامل و توسعة پایدار شهری با تأکید بر کاربری‌های تهدیدپذیر کلانشهر تبریز از منظر جنگ». فصل‌نامة جغرافیا و پایداری محیط، شمارة 5، صفحات 24-1.
6. خاکپور، براتعلی؛ وفایی، مهدی؛ صمدی، رضا (1392). «نقش پدافند غیرعامل در مکان‌یابی مطلوب کاربری‌ها». فصل‌نامة جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شمارة ششم، صفحات 30-17.
7. خدایی، هانیه (1386). «مشکلات و چالش‌های مدیریت بحران و راهکارهای آن». مجلة دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران. شمارة 16، صفحات 29-12.
8. خمر، غلامعلی؛ صالح گوهری، حسام‌الدین (1392). «برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل و مکان‌یابی پناهگاه‌های شهری با استفاده از منطق فازی». فصل‌نامة جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شمارة هفتم، صفحات 21-34.
9. زارع‌پور، مهدی؛ جعفری، صدیقه؛ بنایی، سجاد (1390). امنیت سامانه‌های متحرک. چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
10. صارمی، حمیدرضا؛ حسینی امینی، حسن (1390). «حفاظت از تأسیسات و تجهیزات شهری با استفادة بهینه از محیط طبیعی درون‌شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونة موردی شهر بروجرد)». فصل‌نامة مطالعات مدیریت شهری، شمارة 6، صفحات 67-52.
11. صیامی، قدیر؛ لطیفی، غلامرضا؛ تقی‌نژاد، کاظم؛ زاهدی کلاکی، ابراهیم (1392). «آسیب‌شناسی پدافندی ساختار شهری با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و GIS (مطالعة موردی گرگان)». مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شمارة دهم، صفحات 42-21.
12. عزیزی، محمدمهدی؛ برنافر، مهدی (1391). ارزیابی آسیب‌پذیری شهری ناشی از حملات هوایی. پایان‌­نامة کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تهران.
13. علیدوستی، سیروس (1384). طراحی و تبیین مدل عوامل کلیدی مؤثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در اداره‌های کل سازمان‌های دولتی استان‌های صنعتی ایران. رسالة دکتری تخصصی مدیریت، دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران.
14. قدسی‌پور، سیدحسن (1391). مباحثی در تصمیم‌گیری چندمعیاره. چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
15. کامران، حسن؛ حسینی امینی، حسن (1391). «کاربرد پدافند غیرعامل در ژئوپلتیک و برنامه‌ریزی شهری (شهرستان شهریار)». فصل‌نامة جغرافیا، سال دهم، شمارة 35، صفحات 27-1.
16. کامران، حسن؛ حسینی امینی، حسن (1391). «تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار بر اساس اصول پدافند غیرعامل». فصل‌نامة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال سوم، شمارة 47، صفحات 176-163.
17. کامران، حسن؛ مرادی، مرتضی؛ حسینی امینی، حسن (1391). «ارزیابی بافت قدیم شهرها مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل». فصل‌نامة مطالعات مدیریت شهری، سال چهارم، شمارة 12، صفحات 13-1.
18. مطالعات طرح تفضیلی کرمان (1390). مشاور شهر و اندیشه مانا.
19. Branscomb, L. (2006). “Sustainable cities: Safety and security”. Journal of Technology in Society, 28(5), 2-6.
20. Coaffee, J (2009). Terrorism, Risk and Global city. Second Press, Birmingham University Press, Birmingham.
21. Col John, Warde (2002). A study of Clausewitz Concept of the Military Center of Gravity.
22. Cova, T. (1999). GIS in Emergency Management, Geographic Information Systems: Principle Techniques. John Wiley & Sons Press.
23. Cuhls, K. (2002). Delphi method. Fraunhofer Institute for system and Innovation Research. Munich Personal Repec Archive.
24. Fischer, H.; Scharnberger, K.; Geiger, C. (1996). “Reducing seismic vulnerability in low to moderate risk areas”. Disaster prevention and management, 5(4), MCB University.
25. Hartman, T. (2007). “The Delphi method for graduate research”. Journal of Information Technology Education, 6, 18-24.
26. Paton, D.; Fohnston, D. (2001). “Disaster and communities: vulnerability, resilience and preparedness”. Disaster, prevention and Management, 10(4), MCB University.
27. Recchia, F. (2005). “Immigration, politics and violence in urban France:between fiction and facts”. Journal of Enviromental crisis, 12(9), 20-42.
28. Schmidtlein, M.; Shafer, J.; Berry, M.; Cutter, S. (2011). “Modeled earthquake losses and social vulnerability in Charleston”. Journal of Applied Geography, 31, 269-281.
29. Zhou, W. (2011). “Emergency Management of Urban Major Hazards Based on Information Synergy”. Journal of Procedia engineering, 15(2), 1-11.