سنجش کیفیت محیط زیست شهری با به‌کارگیری مدل شاخص ترکیبی (مورد مطالعه: کلان‌شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشکدۀ محیط زیست و انرژی، دانشگاه علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

نگرانی‌هایی از مناسب‌نبودن کیفیت محیط زیست اغلب شهرهای ایران وجود دارد. در این پژوهش شاخص‌های بهینة محیط زیست شهری در کلان‌شهر تهران شناسایی، و ضریب اهمیت هر یک از عوامل کمّی‌سازی‌شده و تأثیر مهم‌ترین معیارهای منتخب در ارزشیابی کیفیت محیط زیست شهری مطالعه شده است. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی و مدل‌سازی است. شاخص‌ها و پارامترهای مهم با به‌کارگیری روش AHP گروهی و نرم‌افزار EC شناسایی و اولویت‌بندی شد. سپس، با توجه به معیارهای بومی‌شده و شرایط کلان‌شهر تهران، مدلی ترسیم شد که بر اساس آن، ارزیابی کمی و کیفی محیط زیست شهری کلان‌شهر تهران با ‌فن تحلیل عاملی در نرم‌افزار SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد مناطق شهری 2، 1 و 3 با امتیازهای 86/3، 80/3 و 65/3، بالاترین رتبه‌ها و مناطق 10، 17 و 9 با امتیاز‌های 09/0، 04/0 و 01/0 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده‌اند. با توجه به نتایج، مناطق تهران از نظر شرایط زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شرایط ناهمگون و ناموزونی قرار دارند.
 

کلیدواژه‌ها


 

1.طبیبیان، منوچهر؛ فریادی، شهرزاد(1380). «ارزیابی کیفیت محیط زیست شهر تهران». محیط‌شناسی، دورة 27، شمارة 28، صفحات 11-1.
2.شریفیان‌پور، نسیم؛ فریادی، شهرزاد(1393). «امکان‌سنجی شاخص‌های کیفی در اصفهان».محیط‌شناسی، دورة 40، صفحات 23-13.
3.منصورفر، کریم (1385). روش‌های پیشرفتة آماری. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
4.Aminzadeh, B.& Khansefid, M. (2010). “Improving the natural and built ecological systems in an urban environment”. International Journal of Environmental Research, 4(2), 361-372.
5.Bartelmus, P. (2008). Indicators of sustainable development. Encyclopedia of Earth (EOE).
6.Boone, C.; Modarres, A. (2006). City and environment. Temple University Press.
7. Button, K. (2002). “City management and urban environmental indicators“. Ecological Economics Journal, 40(2), 217-233.
8. Einsedel, N. (2010). Rapid Urban Environmental Assessment, the Urban Management Programmed Approach European Commission.
9.ESTAT.(2001). Environmental Sustainability  Indicators In Urban Area , An Italia Experience ,National Statistical Institute of Italy.
10. Gigliardi, Francisco & et al, (2007). “Evaluation of sustainability of a city through Fuzzy Logic“. Energy, 32, 795-802.
11. Li, F.; Iiu, X.; Hu, D.; Wang, R.; Yang, W.; Li, D.; Zhao, D. (2009). “Measurement indicators and evaluation approach for assessing urban sustainable development: A case study for china, s Jining city”. Landscape and Urban Planning, (90), 134-142.
12. Leitmann, Josef )1994(. Rapid urban environmental assessment. World Bank Publication.
13.MHRC (2007). Mercer human resource consulting, quality of living global city rankings mercer survey.
14. OECD (2004). Key environmental indicators, OECD environment directorate Paris, France.
 15. Saaty, T. L. (2008). “Decision making with the analytic hierarchy process”. Services Sciences, 1(1), 83-98.
16. Seifollahi, M.; Faryadi, Sh. (2011). “Evaluating the quality of tehran's urban environment based on sustainable indicators“. International Journal of Environmental Research, 5(2), 545-554.            
17. UN Habitat (2009). Planning sustainable cities. global report on human settlements.
18. Westfall, M.; De Villa, V. (2001). Urban indicators for managing cities. Manila, Asian Development Bank.
19. Yung-Jaan, Lee (2007). “Sustainability index for Taipei”. Environmental Impact Assessment Review, 27(6), 505–521.
20. UN. (2003). Cities and sustainable development lessons and experiences from Asia and the pacific. United Nations New York.
21. Yang, Zh; Su, M.; Chen, B. (2008). “Change of urban ecosystem development – A case study of Beijing, China. Pericardia Environmental Science, 2, 681-688.