امروزه، وجود نابرابری و گسست توسعة منطقهای دغدغة بسیاری از کشورهای درحالتوسعه، مانند ایران است. تمرکزگرایی، نابرابری در توزیع جمعیت، فعالیت و تغییرات ضریب برخورداری، از جمله عوامل و موانع برای رسیدن به توسعة منطقهای متوازن در کشور است. از این رو، بررسی و شناخت نواحی و شهرستانهای محروم برای تعیین اولویتهای برنامهریزی و ازبینبردن گسست توسعة منطقهای، اولینگام در فرایند تصمیمسازی بهمنظور محرومیتزدایی مناطق محروم است. لزوم رسیدن به توسعة منطقهای، وجود نگرش همهجانبة اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی، بر اساس شرایط محیطی و انسانی هر منطقه است. بهطور کلی، هدف این مطالعه شناسایی شهرستانهای محروم و تحلیل، بررسی و شناخت علل نابرابریهای (گسست) موجود در شهرستانهای استان مرکزی، بر اساس 14 شاخص اقتصادی، اجتماعی، درمانی و فرهنگی است. نوع پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعهای و روش بررسی، توصیفی - تحلیلی است. شیوة جمعآوری آمار و اطلاعات (1390) به صورت اسنادی - کتابخانهای است. در این مطالعه برای تحلیل و سطحبندی گزینهها روشهای تصمیمگیری چندمعیاره بهکار گرفته شده است. بر اساس نتایج مدلهایHURWITZ ،Maxi max ، Maxi min و ELECTRE، و نشاندادن آنها روی نقشههای GIS، شهرستانهای اراک و ساوه به عنوان شهرستانهای برخوردار و شهرستانهای شازند، دلیجان و خمین از لحاظ شاخصهای مورد مطالعه، به عنوان شهرستانهای نیمهبرخوردار و شهرستانهای تفرش، محلات، زرندیه، آشتیان، و کمیجان به عنوان شهرستانهای محروم شناسایی شدند. بهطور کلی، در استان مرکزی دو منطقة مجزای توسعه شکل گرفته است. یکی به مرکزیت اراک در قسمت جنوبی استان و دیگری در قسمت شمالی استان به مرکزیت ساوه که در حال رشد و توسعة شتابانند.
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ رجبی سنجردی، حسین (1390). نظریههای شهر و پیرامون. تهران، انتشارات سمت.
پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمتا...؛ زیاری، کرامتا...؛ سلیمانی، محمد؛ فرجی ملائی، امین (1392). «تبیین الگوی توسعة متعادل منطقهای با تأکید بر روابط شهر و روستا در منطقة قزوین». مجلة جغرافیا، دورة جدید، شمارة 39، صفحات 77-53.
توکلی، مرتضی؛ فاضلنیا، غریب؛ زارعی، یعقوب؛ نیکآریا، مهران (1390). «ارزیابی برخی شاخصهای نابرابری منطقهای در ایران». فصلنامة روستا و توسعه، سال 14، شمارة اول، صفحات 117-101.
حاتمینژاد، حسین؛ عمران، راستی (1388). «عدالت اجتماعی و عدالت فضایی (منطقهای) بررسی و مقایسة نظریات رالز و هاوری». مجلة اطلاعات سیاسی -اقتصادی، شمارة 270، صفحات 95-82.
حافظنیا، محمدرضا (1392). مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران، انتشارات سمت.
حقروستا، سمیه؛ زبردست، اسفندیار (1393). «تحلیل تطبیقی نابرابریهای منطقهای بین استانهای همجوار بررسی موردی: استانهای همدان و مرکزی». دوفصلنامة دانشگاه هنر، شمارة 15، صفحات 136-114.
رضوانی، محمدرضا (1383). مقدمهای بر برنامهریزی روستایی در ایران. تهران، انتشارات قومس.
سعیدی، عباس (1388). مبانی جغرافیای روستایی. تهران، انتشارات سمت.
زالی، نادر؛ پورمحمدی، محمدرضا (1388). «تحلیل نابرابریهای منطقهای و آیندهنگاری توسعه نمونة موردی: استان آذربایجانشرقی». جغرافیا و برنامهریزی دانشگاه تبریز، شمارۀ 32، صفحات 64-29.
زیاری، کرامتالله، سعیدی رضوانی، نوید؛ بقال صالحپور، لیلا (1389). «سنجش درجة توسعهیافتگی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی به روش HDI». مجلة علمی - پژوهشی فراسوی مدیریت، شمارة 12، صفحات 95-75.
سازمان مدیریت و برنامهریزی استان مرکزی، سالنامة آماری (1390).
شریفزادگان، محمدحسین (1394). «در جستوجوی توسعه منطقهای درونزا». ویژهنامة اقتصادی شرق، چاپ هنر سرزمین سبز، صفحات 25-22.
ضرابی، اصغر؛ صالحی، مریم (1392). «سنجش سطوح توسعهیافتگی شهرستانهای استان همدان با تأکید بر رویکرد منطقهای». فصلنامة برنامهریزی منطقهای، شمارة 11، صفحات 30-19.
فرجی ملائی، امین (1393). تبیین الگوی توسعه متعادل منطقهای، رسالة دکتری، رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران.
فرجیملائی، امین؛ عظیمی، آزاده؛ شماعی، علی (1390). «بررسی اثرات شهرشدن نقاط روستایی بر بهبود کیفیت زندگی ساکنین». فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، شمارة پنجم، صفحات 155-130.
قائدرحمتی، صفر؛ مستوفی الممالکی، رضا؛ براری، مهدی (1392). «تحلیل شاخصهای توسعة و سطحبندی دهستانهای استان یزد». فصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة 30، صفحات 86-71.
کلانتری، خلیل؛ عبدالهزاده، غلامحسین (1391). برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین. تهران، نتشارات فرهنگ صبا.
کلانتری، خلیل (1388). برنامهریزی و توسعة منطقهای (تئوریها و تکنیکها). تهران، انتشارات خوشبین.
مردوخی، بایزید (1394). «پدیدآورندگان توسعه: قهرمانها یا نظام تدبیر شایسته». ویژهنامة اقتصادی شرق، چاپ هنر سرزمین سبز، صفحات 10-8.
هادیزنوز، بهروز (1394). «رهیافتهای نظری برای توسعة ناموزون منطقهای در ایران». ویژهنامة اقتصادی شرق، چاپ هنر سرزمین سبز، صفحات 21-17.
هاروی، دیوید (1379). عدالت اجتماعی و شهر، ترجمة فرخ حسامیان، محمدرضا حائری و بهروز منادیزاده، تهران، شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.
Rodríguez-Pose, A.; Daniel, H. (2015). “Addressing poverty and inequality in the rural economy from a global perspective”. Applied Geography, 61, 11–23.
Lessmann, Ch. (2012). “Foreign direct investment and regional inequality: A panel data analysi“. China Economic Review, 24, 129–149.
Khairullov, D. (2015). “Challenges of sustainable development of regional economy in the conditions of russia's accession to the world trade organization“. Procedia Economics and Finance. 23, 303-308.
Nel, E. (2015). “Recent trends in regional and local demographic and economic inequality in New Zealand and associated regional development implications”. Local Economy, 30(1), 12–20.
Harvey, D. (1973). Social justice and the city. The University of Georgia Press.
Isaksen, A. (2006). Knowledge-intensive industries and regional development The case of the software industry in Norway. London and New York,Sage Publication.
phillips, J. (2011). “The conceptual development of a geocybernetic relationship between sustainable development and Environmental Impact Assessment”. Applied Geography, 31(3), 969-979.
30. Marie Hyde, K. (2006). Uncertainty analysis methods for multi-criteria decision analysis, sage publication. The University of Adelaide Australia.
Morgan, K.; Nauwelaers, C. (2005). “Regional innovation strategies the challenge for less- favoured regions”. London and New York, Sage Publication.
Rostow, W. W. (1971). The stages of economic growth. Cambridge, Cambridge Uviversity press.
Breau, S. (2015). “Rising inequality in Canada: A regional perspective”. Applied Geography, 61, 58-69.
Wang, Y. F.; chuanglin, X.; Chunliang, L. D. (2012). “A new approach to measurement of regional inequality in particular directions”. Chinese Geographical Science, 22(6), 705–717.
Wilson. J.; Tyedmers, P.; Pelot, R. (2006). “Contrasting and comparing sustainability indictors”. Journal Ecological Indictor, 3, Available online at: www. Elsevier.Com.
38. Wong, C. (2006). Indicators for urban and regional planing the interplay of policy and methods. London and New York, Sage Publication.
Dennis Wei, Y. H. (2015). “Spatiality of regional inequality”. Applied Geography, 61, 1-10.
Li, Y., Dennis; Wei, Y. H. (2010). “The spatial temporal hierarchy of regional inequality of China”. Applied Geography, 30(3), 303-316.
Fanni, Z.; Khakpour, B. A.; Heydari, A. (2014). “Evaluating the regional development of border cities by TOPSIS model (case study: Sistan and Baluchistan Province, Iran)”. Sustainable Cities and Society, 10, 80–86.
Zhanga, W.; Shuming, B. (2015). “Created unequal: China's regional pay inequality and its relationship with mega-trend urbanization”. Applied Geography, 61, 81–93.
35. Abdulrazak, S.; Fauziah Sh. (2014). “Sustainable development: a malaysian perspective”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 164(31), 237-241.