ارزیابی آسیب پذیری زیرساخت های شهری کوهدشت با رویکرد پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 استادیار، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

وقوع حوادث طبیعی و انسانی تلفات سنگینی را در شهر­ها ایجاد می­کند. این مسئله توجه به ابعاد آسیب­پذیری شهر­ها و دستیابی به استانداردهای آسایش شهری از منظر پدافند غیرعامل را گریزناپذیر می‌کند. موقعیت ژئواستراتژیک استقرار در پهنة آسیب­پذیر زلزله با مخاطرة متوسط، خطرپذیری بالای سیل، همچنین، موقعیت استراتژیک شهر دفاعی در غرب کشور، پرداختن به مسئلة آسیب­پذیری در کوهدشت را اجتناب‌ناپذیر کرده است. این پژوهش از نظر روش توصیفی - تحلیلی و ماهیت آن نظری - کاربردی است. برای دستیابی به اهداف، کاربری­های حیاتی و حساس با توجه به منابع موجود دردسترس و مطالعات میدانی از طریق روش دلفی ونظرسنجی از 20 نفر استخراج و بانک داده­های مکانی تشکیل شد. همچنین، اصول همجواری در بین کاربری­ها مورد سنجش قرار گرفت با توجه به اثرگذاری متفاوت شاخص­ها، از مدل ترکیبیFAHP_GIS برای ارزش‌گذاری و تهیة مدل مکانی به‌کار گرفته شد و با نرم­افزار Arc GIS ابزار Spatial Analysis و از طریق توابع همپوشانی فازی (Fussy Overlay) رستر نهایی آسیب­پذیری زیرساخت­های شهری تهیه شد. یافته­ها نشان داد 68 درصد از زیرساخت­ها با رعایت همجواری 29/0- 55/0 و میزان آسیب­پذیری 45/0- 71/0 در پهنة آسیب‌پذیری زیادی قرار دارند

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. امینی ورکی، سعید، مدیری، مهدی، شمسایی زفرقندی، فتح‌الله و قنبری‌نسب، علی (1393). شناسایی دیدگاه­های حاکم بر آسیب­پذیری شهر­ها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفه­های تأثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو. فصل‌نامة مدیریت بحران، دورة 3، شمارة 4، صفحات 18-5.
  2. بمانیان، محمدرضا، رفیعیان، مجتبی، خالصی، محمدمهدی و بمانیان، رضا (1392). کاهش خطرپذیری شهر از بلایای طبیعی (زلزله) از طریق برنامه­ریزی کاربری زمین، مطالعة موردی: ناحیة 5 منطقة 3 تهران. فصل‌نامة مدیریت بحران، شمارة 2، صفحات 16-5.
  3. بهتاش، فرزاد، آقابابایی، محمدرضا و آقابابایی، محمدتقی (1390). مفاهیم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری با تأکید بر شهر تهران. مجلة دانش شهر، شمارة 37، صفحات 125-109.
  4. ﺑﻴﺎﺕ، ﺑﻬﺮﺍﻡ (1387). ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ. ﺭﺳﺎﻟة دکتری، رشتة جامعه‌شناسی، داﻧﺸﻜﺪة ﻋﻠﻮﻡ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ، ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ.
  5. پاریزی میمندی، صدیقه و کاظمی‌نیا، عبدالرضا (1393). پهنه‌بندی آسیب­پذیری شهر کرمان براساس اصول پدافند غیرعامل. مجلة آمایش سرزمین، دورة 7، شمارة 1، صفحات 144-119.
  6. حیدری‌نیا، سعید (1393). سنجش الزامات مکانی کاربری­های حیاتی و حساس از منظر پدافند غیرعامل مورد مطالعه شهر اهواز. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  7. خمر، غلامعلی، صالح گوهری، حسام‌الدین و حسینی، زهرا (1393). امکان‌سنجی مکان‌گزینی پناهگاه شهری با استفاده از مدل IO و روش AHP، مطالعة موردی محلات 13گانة منطقة یک شهر کرمان. فصل‌نامة مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال 2، شمارة 7، صفحات 54-29.
  8. خوشگویان‌فرد، علیرضا (1386). روش­شناسی کیو. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
  9. رهنمایی، محمدتقی و محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1388). تحلیلی بر ناپایداری اجتماعی در بوشهر ایران. مجلة اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره‌های 259 و 260، صفحات 284-297.
  10. زارع‌پور، مهدی، جعفری، صدیقه و بنابی، سجاد (1390). امنیت سامانه‌های متحرک. جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
  11. زنگی‌آبادی، علی و اسماعیلیان، زهرا (1391). تحلیل شاخص­های آسیب­پذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی، مطالعة موردی: مساکن شهر اصفهان. جغرافیا و مخاطرات محیطی، سال 1، شمارة 4، صفحات 129-113.
  12. سجادیان، ناهید، علیزاده، مهدی و پرویزیان، علیرضا (1394). سنجش استقرار بیمارستان­های کلان‌شهر اهواز مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل. مجلة آمایش جغرافیایی فضا، پذیرفته‌شده برای انتشار.
  13. شجاع عراقی، مهناز، توالیی، سیمین و ضیائیان، پرویز (1390). مکان‌یابی بهینة پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعة موردی: منطقة 6 شهرداری تهران. مجلة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه­ای، سال 3، شمارة 21، صفحات 61-32.
  14. شمس، مجید، معصوم‌پور سماکوش، جعفر، سعیدی، شهرام و شهبازی، حسین (1390). بررسی مدیریت بحران زلزله در بافت فرسودة کرمانشاه (مطالعة موردی: محلة فیض‌آباد). فصل‌نامة جغرافیایی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شمارة 13، دورة 4، صفحات 20-1.
  15. صارمی، حمیدرضا و حسینی امینی، حسن (1390). حفاظت از تأسیسات و تجهیزات شهری با استفادة بهینه از محیط طبیعی درون‌شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونة موردی شهر بروجرد). فصل­نامة مطالعات مدیریت شهری، شمارة 6، صفحات 67-52.
  16. صیامی، قدیر، لطیفی، غلامرضا، تقی‌نژاد، کاظم و زاهدی کلاکی، ابراهیم (1392). آسیب­شناسی پدافندی ساختار شهری با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و GIS (مطالعة موردی گرگان). مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال 3، شمارة دهم، صفحات 42-21.
  17. علیزاده، مهدی (1395). ارزیابی آسیب­پذیری زیرساخت­های شهری کوهدشت با رویکرد پدافند غیرعامل. پایان­نامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  18. فرجی سبکبار، حسنعلی، امیدی‎پور، مرتضی، مدیری، مهدی و بسطامی‌نیا، امیر (1393). ارائة مدل پهنه‌بندی آسیب­پذیری شهر اهواز با استفاده از مدل مرتب‌سازی گزینه­ها مبتنی بر پروفایل (SSP). فصل‌نامة مدیریت بحران، دورة 3، شمارة 2، صفحات 56-45.
  19. قائد رحمتی، صفر، خادم‌الحسینی، احمد و سیاوشی،طاهره (1392). تحلیل میزان ریسک‌پذیری سکونتگاه­های شهری لرستان از خطر زلزله. مجلة جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، دورة 3، شمارة 9، صفحات 14-1.
  20. قـــــــدیری، محمـــــــود و ­رکن‌الدین افتخـاری، عبدالرضا (1392). رابطة ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیب­پذیری در برابر خطر زلزله، مطالعة موردی: محلات کلانشهر تهران. جغرافیــــا و برنامــــه­ریــــزی محیطــــی، دورة 24، شـمارة 2، صفحات 174-153.
  21. قربانی، ‌فریده (1392). بررسی وضعیت ساختمان‌های فرهنگی - مذهبی شهر شیراز به‌منظور برنامه‌ریزی و مدیریت بحران شهری. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد.
  22. قنواتی، عزت‌الله، قلمی، شبنم و عبدلی، اصغر (1388). توانمندسازی مدیریت بحران شهری در جهت کاهش بلایای طبیعی (زلزله)؛ نمونة موردی شهر خرم‌آباد. فصل‌نامة جغرافیای طبیعی، دورة 1، شمارة ۴، صفحات 24-15.
  23. کامران، حسن و حسینی امینی، حسن (1393). تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار براساس اصول پدافند غیرعامل. فصل‌نامة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 3، شمارة 47، صفحات 176-163.
  24. محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1392). ایمنی و پدافند غیرعامل شهرd. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
  25. محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1393). سنجش نفوذپذیری بافت شهری کرج در برابر مخاطرات. فصل‌نامة برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورة 18، شمارة 3، صفحات 78-53.
  26. محمدی ده‌چشمه، مصطفی و حیدری­نیا، سعید (1394). مدل‌سازی مکانی همجواری کاربری­های ویژه از دیدگاه پدافند غیرعامل در کلان‌شهر اهواز. فصل‌نامة برنامه­ریزی و آمایش فضا، دورة 19، شمارة 2، صفحات 236-211.

 

  1. Alexander, D. (2007). Disaster management, from theory to implementation, Journal of Seismology and Earthquake Engineering, 9 (1-2), 49-59.
  2. Ayat Ullah, A. (2008). Defend cities against modern warfare agents. According to the principles of urban land use planning, site of the new Iranian civil defense.
  3. Coaffee, J. (2009). Terrorism, risk and global city. Birmingham: Birmingham University Press.
  4. Fesharaki, S. & Mahmoudzadeh, A. (2012). Description of passive defense. Isfahan: Science Publications Congratulations.
  5. Goehhering, A. (2009). Analytical methods to enhance passive urban design. 26th conference in passive and low energy architecture, Quebec City, Canada.
  6. Kiani, A. Fazelnia, G. Salari Sardari, F. (2011). Comparison of traditional and new approaches to urban management in Iran. Journal of Geography and Regional Planning, PNU, online publication.
  7. Lan, M. (2003). Reviewing the regional forest agreement experience: the wicked problem of common property forests. Presented at regional forest agreements and the public interest: A National Symposium, Australian National University, Canbera, Australia, and 16 July.
  8. Leritina, G. & Hauskenc, K. (2011). Preventive strike vs. false targets and protection in the fence strategy. Reliability Engineering and System Safety, 96(8), 912-924.
  9. Li, A., Nozick, L., Xu, N. & Davidson, R. (2012). Shelter location and transportation planning under hurricane conditions. School of Civil and Environmental Engineering, Cornell University, Transportation Research Part, 48, 715–729.
  10. Schmidtlein, M. (2011). Modeled earthquake losses and social vulnerability in Charleston, South Carolina. Applied Geography, 31, 269- 281.
  11. Tang, A. & Wen, A. (2009). An intelligent simulation system for earthquake disaster assessment. Computers & Geosciences, 35, 871– 879.
  12. UN, Habitat (2008). Enhancing urban safety security: Global report on human settlements.
  13. Wisner, B., Walker, P. & Beyond Kobe, A. (2005). Feinstein International Famine Center. Proactive Look at the World Conference on Disaster Reduction. 18-22 January Kobe, Japan. A report for the Swiss Department of Humanitarian Aid.
  14. International Famine Center. (2005). A report for the Swiss Department of Humanitarian Aid.
  15. Col, J. (2002) A study of Clausewitz Concept of the Military Center of Gravity. http://www.juris99.com/mil/wc4.htm.
مجله علمی
دوره 8، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1395
صفحه 133-154

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 اردیبهشت 1395
  • تاریخ بازنگری: 05 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 02 شهریور 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار