برنامه‌ریزی توسعۀ محیطی دهستان شاندیز براساس فرایند تحلیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ محیط‌زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دانشجوی دکتری، برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

توجه به برنامه‌ریزی محیط‌زیستی برای بهره‌برداری پایدار از منابع سرزمین و پیشگیری از مسائل محیط‌زیستی، یکی از موضوعات جدیدی است که در سال‌های اخیر کانون توجه محققان و مدیران قرار گرفته است. هرقدر این برنامه‌ریزی مبتنی بر واقعیات عینی و توان‌های بالقوه باشد، حصول به اهداف از پیش تعیین‌شده، امکان‌پذیرتر می‌شود. از طرفی، ابزارهای برنامه‌ریزی محیط‌زیست برای دستیابی به شهرها و محلات پایدارتر به‌سوی تهیۀ طرح‌ها در مقیاس محلی گرایش یافته‌اند. در این مقاله، برنامه‌ریزی توسعه در مقیاس محلی در دهستان شاندیز واقع در شهرستان طرقبه- شاندیز بررسی شده است. برنامه‌ریزی با روش فرایند سه‌مرحله‌ای برنامه‌ریزی محیط‌زیست و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شده است. مرحلۀ اول شامل شناخت قابلیت‌ها و توان‌های محدودۀ مطالعه از طریق مطالعه وضع موجود تحقق یافته است. در مرحلۀ دوم مسائل، امکانات و محدودیت‌های مربوط به هریک از بخش‌ها دسته‌بندی و اولویت‌بندی شده است. مرحلۀ سوم شامل ترسیم چشم‌انداز، تدوین اهداف کلی و تعیین مقاصد عملیاتی است. سپس با توجه به اولویت عوامل بررسی‌شده، راه‌حل‌های مکان‌دار در واحدهای محیط‌زیستی پیشنهاد شده است. درنهایت، طرح‌ها و برنامه‌های توسعۀ کالبدی- فضایی برای هدایت تغییرات و تحولات منطقه متناسب با قابلیت‌ها و تنگناهای محیط‌زیست طبیعی و انسان‌ساخت ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. اشکوری، سیدحسن (1388). اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای (چاپ پنجم)، تهران: پیام.
  2. آریانژاد، محمد (1389). راهنمای شهرستان طرقبۀ شاندیز، مشهد: خانۀ پژوهش.
  3. آل شیخ، علی‌اصغر (1388). برنامه‌ریزی محیط‌زیست با روش فرایند برنامه‌ریزی و GIS (مطالعۀ موردی: دهستان کهک)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 11(1)، 83-73.
  4. بهنیافر، ابوالفضل و قنبرزاده، هادی (1387). بررسی تغییرات نرخ آب براثر خشک‌سالی در دهستان شاندیز طی دورۀ 85-1375، فصلنامۀ فضای جغرافیایی، (21)، 66-45.
  5. پورتال فرمانداری شاندیز، بازیابی در سال1390.
  6. جعفری، حمیدرضا و کریمی، سعید (1384). مکان‌یابی عرصه‌های مناسب احداث صنعت در استان قم با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، محیط‌شناسی، 31 (37)، 52-45.
  7. سازمان نقشه‌برداری، تهران، بازیابی و بهره‌گیری در سال 1393.
  8. سالنامۀ آماری (1395)، جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (تا سطح آبادی)، مرکز آمار ایران.
  9. شایان، حمید و مودودی ارخودی، مهدی (1391). تغییرات کارکردی مؤثر بر جمعیت‌پذیری بخش شاندیز مشهد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 44 (79)، 190-173.

10. طیب‌زاده مقدم، نگار؛ روزبهانی، لیلا و فریادی، شهرزاد (1393). برنامه‌ریزی محیط‌زیست در مقیاس لندسکیپ محلی (مطالعۀ موردی: دهستان فردو)، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 16 (4)، 145-125.

11. فریادی، شهرزاد (1392)، درسنامۀ کارشناسی ارشد کارگاه برنامه‌ریزی منطقه‌ای 2، دانشکدۀ محیط‌زیست، دانشگاه تهران.

12. نجفی‌زاده، سعیده و یاوری، احمدرضا (1384)، ارزیابی توان زیست‌محیطی پارک ملی خبر به‌منظور زون‌بندی و برنامه‌ریزی آن به کمک سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، محیط‌شناسی، 31 (38)، 58-47.

13. هاشمی، نسیم؛ جهانی­شکیب، فاطمه؛ و فریادی، شهرزاد (1393). تحلیل منطقه‌ای و سطح‌بندی فضایی سکونتگاه‌های دهستان شاندیز براساس مجموعه عوامل نظم‌دهندۀ طبیعی و انسان‌ساخت، سومین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران.

14. Alberti, M. (2008). Advances in urban ecology: integrating humans and ecological processes in urban ecosystems, New York: Springer.

15. Beatley, T. (1995). Planning and sustainability: The elements of a new (improved?) paradigm, Journal of Planning Literature, 9(4), 383-395

16. Ghassami, F. Yousefi E. Babazadeh Lahi Z. Faryadi Sh. (2017). Regional Plan in Bahnamirrural District through Environmental Planning Process, Open Journal of Ecology. 7(11), 605-619.

17. Halla, F. Majani B. (1999). The Environmental Planning and Management Process and the Conflict over Outputs in Dar-Es-Salaam, Habitat International. 23 (3), 339-350.

18. Nedovic-Budic, Z., Feeney, M. E. F., Rajabifard, A., & Williamson, I. (2004). Are SDIs serving the needs of local planning? Case study of Victoria, Australia and Illinois, USA. Computers, Environment and Urban Systems, 28(4), 329-351.

19. Sedogo, L. G., & Groten, S. M. (2002). Integration of local participatory and regional planning: A GIS data aggregation procedure, GeoJournal, 56(2), 69-82.