شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی آمایش منطقه‌ای براساس آینده‌پژوهی در شهرستان گرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکدۀ شیلات و محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

2 استاد، دانشکدۀ شیلات و محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

3 دانشیار، دانشکدۀ شیلات و محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

4 استادیار، گروه مدیریت و اقتصاد، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

5 استاد، دانشکدۀ علوم زیستی، دانشگاه تاوسون، ایالت مریلند، ایالات‌متحدۀ آمریکا

چکیده

آینده­پژوهی در فرایند آمایش سرزمین، به تصمیم­گیران اجازه می­دهد در فرایند تصمیم­گیری در مسائلی با پیچیدگی­های زیاد و عدم قطعیت­های بالا، با تمرکز بر پیشران­های کلیدی به حل مسائل مبهم و دیریاب فایق آیند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشارکت مدیران استان گلستان و خبرگان دانشگاهی، مهم‌ترین پیشران­های تغییر در زمینۀ آمایش سرزمین شهرستان گرگان شناسایی شود تا بر پایۀ آن، مسیر درستی به سوی آیندۀ مطلوب ترسیم کرد. این پژوهش تحلیلی‌پیمایشی است و داده­های مورد نیاز با بررسی منابع علمی و اسناد توسعه و آمایش استان گلستان و همچنین از طریق مصاحبه و نشست­های تخصصی جمع­آوری و تجزیه و تحلیل شده است. با بررسی منابع علمی، 77 عامل مؤثر بر تغییر کاربری­های سرزمین فهرست شدند. از میان 77 عامل، تعداد 22 عامل نماینده طی نشست­ تخصصی انتخاب شدند. از دو گروه و در مجموع 70 نفر، شامل مدیران سازمان­های مرتبط با فرایند آمایش سرزمین در شهرستان گرگان و متخصصان دانشگاهی طی پرسش‌نامۀ حضوری و آنلاین درخواست شد مقایسۀ زوجی میان عوامل تأثیرگذار صورت پذیرد. با کاربرد تحلیل ساختاری و ماتریس اثرات متقاطع مهم‌ترین عوامل بررسی و سنجش شدند. نتایج نشان داد از میان 22 عامل، عوامل «سیاست­های دستوری»، «فناوری»، «خدمات دولتی در بخش‌های چهارگانه» و «زیرساخت­های حمل‌ونقل انرژی» پیشران­های کلیدی تغییر در اجرای آمایش شهرستان گرگان هستند. متغیر «سیاست­های دستوری» مورد توافق هر دو گروه متخصصان دانشگاهی و مدیران شهرستان است، در درجۀ اول اهمیت قرار دارد و می­تواند به‌عنوان پیشران کلیدی، بر سایر متغیرها اثرگذار باشد.


کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدپور، امیر و علوی، اسماعیل (1393). شناسایی و تحلیل مؤلفه­های مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان ساری)، مجلۀ پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، سال سوم، شمارۀ ۵، 121-109.
اسکندری، حمید (۱۳۹۰). آمایش سرزمین از منظر پدافند غیرعامل، جلد اول، بوستان حمید.
اسماعیل­زاده، حسن و اسماعیل­زاده، یعقوب (1396). شناسایی مؤلفه­های تأثیرگذار و تأثیرپذیر گردشگری پایدار در شهرهای ساحلی (مطالعۀ موردی: بندر انزلی)، فصلنامۀ علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، جلد ۱۷، شمارۀ60، 77-55.
امیدی شاه­آبادی، امید؛ بدری، سیدعلی؛ رضوانی، محمدرضا و زالی، نادر (۱۳۹۸). تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر شکل­دهی الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده­نگاری (مورد مطالعه: استان لرستان)، فصلنامۀ پژوهش­های روستایی، دورۀ ۱۰، شمارۀ ۱، ۱۱۳-۹۵.
امیرنژاد، حمید (1392). بررسی عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان جهت تغییر کاربری اراضی در استان مازندران، مجلۀ تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 5، شمارۀ 4، 106-87.
امیری، هدایت و نیلی­پور طباطبایی، سیداکبر (۱۳۹۸). شناسایی پیشران­های کلیدی مؤثر بر آیندۀ نفت خام در افق ۱۴۱۴ با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع، فصلنامۀ مدیریت کسب‌وکار، شمارۀ ۴۳، ۴۰۹-۳۸۴.
بزاززاده، مهدی؛ داداش­پور، هاشم و مطوف، شریف (1393). بررسی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعۀ منطقه­ای با رویکرد آینده­نگاری منطقه­ای (مطالعۀ موردی: استان آذربایجان غربی، ایران)، مجلۀ علمی-پژوهشی برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شمارۀ ۲،  104-79.
بهشتی، محمد باقر و زالی، نادر (1390). شناسایی عوامل کلیدی توسعۀ منطقه­ای با رویکرد برنامه‌‌ریزی بر پایۀ سناریو (مطالعۀ موردی: استان آذربایجان شرقی)، مدرس علوم انسانی، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ ۱۵، شمارۀ ۱، 63-41.
جمالی­پور، محسن؛ شاهپوری، احمدرضا و قربانی، محمد (1393). عوامل مؤثر بر شکل­گیری تغییر کاربری اراضی در استان مازندران (مطالعۀ موردی: شهرستان تنکابن)، نشریۀ اقتصاد و توسعۀ کشاورزی، جلد 29، شمارۀ ۲، 115-107.
دده­زاده سیلابی، پروین و احمدی­فرد، نرگس (۱۳۹۸). تعیین پیشران­های کلیدی مؤثر بر توسعۀ گردشگری با رویکرد آینده­پژوهی (مطالعۀ موردی: شهرستان­های استان مازندران)، جغرافیا و پایداری محیط، شمارۀ ۳۰، ۸۹-۷۳.
دورودیان، حمیدرضا و دورودیان، عاطفه (1396). پیامدهای اجتماعی و بوم­شناختی تغییر بی­رویۀ کاربری اراضی کشاورزی، نشریۀ علمی- ترویجی مدیریت اراضی، دورۀ ۵، شمارۀ ۲، 97-81.
رهنما، محمدرحیم؛ شاکرمی، کیان و عباسی، حامد (1397). شناسایی و تحلیل پیشران­های مؤثر بر توسعۀ منطقه­ای استان البرز با رویکرد سناریوی مبنا، آمایش سرزمین، دورۀ ۱۰، شمارۀ ۱، 166-139.
رهنما، محمدرحیم؛ شکوهی، محمداجزا و لطف­اللهی، سمانه (۱۳۹۸). تحلیل سناریوهای احیا منطقۀ شهری قلعۀ آبکوه در کلان‌شهر مشهد، فصلنامۀ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شمارۀ ۳۸، ۷۵-۶۵.
زالی، نادر و منصوری بیرجندی، سارا (۱۳۹۴). تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعۀ حمل‌ونقل پایدار در افق ۱۴۰۴ کلان­شهر تهران (روش تحلیل ساختاری)، برنامه­ریزی و آمایش فضا، دورۀ ۱۹، شمارۀ ۲، ۳۱-۱.
سجادی قیداری، حمدالله و صدرالسادات، آیه (1394). شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری کلان­شهر مشهد، پژوهش­های روستایی، دورۀ 6، شمارۀ ۴، 856-831.
سعدی، حشمت­الله و عواطفی اکمل، فرشته (1397). عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای شهرستان همدان، فصلنامۀ اقتصاد و توسعۀ روستایی، دورۀ ۷، شمارۀ ۲۴، 226-211.
سلمان­ماهینی، عبدالرسول (۱۳۹۱). شالودۀ حفاظت محیط­زیست. چاپ دوم، نشر دی­نگار.
صامیان، نرگس و خاکپور، صبریه (1396). آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی و عوامل مؤثر بر تخریب جنگل با استفاده از سنجش از دور، چهارمین کنفرانس بین­المللی برنامه­ریزی و مدیریت محیط زیست.
صدیقی، صابر؛ دربان آستانه، علیرضا و رضوانی، محمدرضا (1396). بررسی عوامل کالبدی و سیاسی‌حقوقی تغییرات کاربری اراضی در شهرستان محمودآباد،  فصلنامۀ علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا). دورۀ ۷، شمارۀ ۲، 58-39.
علی­اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد و جلال­آبادی، لیلا (۱۳۹۷). شناسایی پیشران­های مؤثر بر وضعیت آیندۀ گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده­پژوهی، فصلنامۀ علمی-پژوهشی گردشگری و توسعه، سال هفتم، شمارۀ ۱، ۱۵۶-۱۸۷.
علی­بیگی، جواد؛ جلالیان، حمید؛ عزیزپور، فرهاد و مهدی­زاده، حسین (1397). شناسایی عوامل کلیدی آینده­پژوهی اثرات اجرای طرح انتقال آب رودخانۀ سیروان (طرح سامانۀ گرمسیری) بر تحولات مکانی‌فضایی (مطالعۀ موردی: شهرستان مهران- استان ایلام)، تحقیقات منابع آب ایران، دورۀ ۱۴ شمارۀ ۳، 1۳۲-1۱۸.
عنابستانی، علی­اکبر و حسینی کهنوج، سیدرضا (۱۳۹۷). تحلیل پیشران­های کلیدی مؤثر بر اشتغال­زایی فعالیت­های کشت و صنعت در مناطق روستایی شهرستان جیرفت، فصلنامۀ اقتصاد و توسعۀ روستایی، دورۀ ۷، شمارۀ ۲۶، ۵۸-۳۷.
فرجی، امین؛ علیان، مهدی و فتحی، امیر (۱۳۹۷). آینده­نگری اثرات منطقه­ای خشک‌شدن دریاچۀ ارومیه با رویکرد سیاسی، جغرافیا و آمایش شهری، شمارۀ ۲۷، ۵۴-۳۷.
فرجی، امین؛ نعمت­پور، محمد و عشریه، امید (۱۳۹۶). تحلیل سیستمی اثرات مثبت و منفی توسعۀ گردشگری ایران با رویکرد آینده­پژوهی، دوفصلنامۀ مطالعات اجتماعی گردشگری، سال پنجم، شمارۀ ۹، ۱۵۱-۱۸۹. 
فرجی­راد، خدر؛ کاظمیان، غلام­رضا و رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا (1392). آسیب­شناسی سیاست­های توسعۀ منطقه­ای در ایران از دیدگاه رویکرد نهادی، فرایند مدیریت و توسعه، دورۀ ۲۶، شمارۀ ۲، ۵۸-۲۷.
کشوردوست، سمانه (1293). بررسی عوامل مؤثر بر اجرای برنامۀ پنجم توسعه در ایران در حوزۀ فرهنگ و بهداشت با تأکید بر نقش اجراپژوهشی در سیاست‌گذاری عمومی، فصلنامۀ سیاست، شمارۀ ۴۲، 4۷۸-۴۷۱.
گودرزی، غلامرضا؛ آذر، عادل؛ عزیزی، فیروزه و بابایی میبدی، حمید (1395). ارائۀ چارچوب پیشنهادی آینده­نگاری منطقه­ای به‌مثابه حوزۀ پژوهشی میان‌رشته­ای (مورد مطالعه: سند توسعۀ آمایش استان یزد)، فصلنامۀ علمی-پژوهشی مطالعات میان‌رشته­ای در علوم انسانی، دورۀ ۷، شمارۀ ۲، 1۵۵-1۳۳.
متوسلی، بهنام؛ قربانیان، علیرضا؛ نادریان­زاده، علیرضا و زارعشاهی، حسین (1395). بررسی عوامل و دلایل تغییر کاربری در طرح­های هادی روستاهای شهرستان تفت طی سال­های 1392-1389، مسکن و محیط روستا، شمارۀ 155، ۹۲-۷۷.
مخدوم، مجید (1385). شالودۀ آمایش سرزمین، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مزرعه فراهانی، امید؛ حسینی، سید محمود و چیذری، محمد (1394). مطالعۀ عوامل مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی ایران با تأکید بر نواحی ساحلی، سومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار.
مرکز آمار ایران :www.amar.org.ir
مطالعات برنامۀ آمایش استان گلستان (1394). سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان گلستان.
ملک­زاده، ندا؛ بزاززاده، مهدی و رفیعیان، مجتبی (۱۳۹۵). شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعۀ شهری با رویکرد آینده­نگاری (مطالعۀ موردی: کلان­شهر کرج)، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ فضای شهری، شمارۀ ۲، ۵۲-۳۵.
موسوی، میرنجف؛ قادری، رضا؛ تقیلو، علی‌اکبر و کهکی، فاطمه سادات (1397). تدوین سناریوهای تحقق­پذیری آمایش سرزمین (مطالعۀ موردی: استان خراسان رضوی)، آمایش سرزمین، دورۀ ۱۰، شمارۀ ۱، ۹۱-۶۵.
مولایی، احمدرضا؛ صنایعی، علی و انصاری، آذرنوش (۱۳۹۷). شناسایی و سنجش پیشران­های کلیدی مؤثر در تعیین حس مکان مقاصد گردشگری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان)، مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، دورۀ ۷، شمارۀ ۲۶، ۶۷-۵۲.
مهری، آزاده؛ سلمان­ماهینی، عبدالرسول؛ میکاییلی تبریزی، علیرضا؛ میرکریمی، سیدحامد و سعدالدین، امیر (۱۳۹۷). ارزیابی اثرات بوم‌شناختی تغییر کاربری سرزمین بر ساختار طبیعی حوضۀ رودخانۀ قره­سو، آمایش سرزمین. دورۀ ۱۰، شمارۀ ۱، ۱۱۶-۹۳.
میرزایی‌زاده، وحید و نیک­نژاد، مریم (1393). شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش پوشش جنگلی با استفاده از تصاویر ماهوارۀ لندست (مطالعۀ موردی: منطقۀ جنگلی بیوره- شهرستان ملکشاهی)، نشریۀ حفاظت و بهره­برداری از منابع طبیعی، دورۀ ۲، شمارۀ ۲، 108-91.
نصر، طاهره (۱۳۹۸). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلان‌شهر شیراز با رویکرد آینده­پژوهی، فصلنامۀ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، دورۀ ۱۰، شمارۀ ۳۷، ۶۶-۵۵.
هاشمی، سیدمصطفی (1395). چشم­اندازسازی آمایش سرزمین با نگاه آینده­پژوهی، همایش آمایش سرزمین، جایگاه خزر و چشم‌انداز توسعۀ گیلان.
References
Abuya, D., Oyugi, M. & Oyaro, E. (2019). Management of the Effects of Land Use Changes on Urban Infrastructure Capacity: A Case Study of Ruaka Town, Kiambu County, Kenya. American Journal of Geographic Information System, 8(4), 158–190.
Adegbile, A., Sarpong, D.  & Meissner, D. (2017). Strategic Foresight for Innovation Management: A Review and Research Agenda. International Journal of Innovation and Technology Management (IJITM), 14 (4), 1-34.
Ahmadpour A. & Alavi E. (2014). Identification and analysis of factors affecting agricultural land use change in rural area (Case study: Sari County). Journal of Research and Rural Planning, 3(5), 109-120. (in Persian)
Aliakbari, E. Pourahmad, A. & Jalalabadi, L. (2018). Identifying the Effective thrusters on the Future of Tourism Status of Kerman City with Futuristic Approach, Tourism and Development, 7(1), 156 – 178. (in Persian)
Alibeygi, J., Jalalian, H., Azizpour, F. &Mahdizadeh, H. (2018). Identifying The Key Factors of the Future Studies On effects of implementation of the Sirvan River Water Transformation (The Arid Areas Project) on the Locational-Spatial Changes (Case study: Mehran county- ilam province). Iran-Water Resources Research, 14(3), 92-101. (in Persian)
Alizadeh, R., Lund, P. D., Beynaghi, A., Abolghasemi, M. & Maknoon, R. (2016). An integrated scenario-based robust planning approach for foresight and strategic management with application to energy industry. Technological Forecasting & Social Change, 104, 162-171.
Allahyari, M. S., Poshtiban, A. & Koundinya, V. (2013). Effective factors on agricultural land use change in Guilan Province, Iran. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(11), 744-751.
Amer, M. Tugrul U.D. & Antonie J. (2013). A review of scenario planning. Futures (46), 23–40.
Amin Nayeri, B., Zali, N. & Motavaf, SH. (2017). Identifiation of regional development drivers by scenario Planning. Urabn Manage Energy Sustinability, 1(2), 90-103.
Amirnejad, H. (2014). Factors Affecting Farmers' Willingness to Changing Land Use in Mazandaran Province. Journal of Agricultural Economics Research, 5(20), 87-106. (in Persian)
Amiri, H. & Nilipour Tabatabai, S.A (2019). Identifying Key Factors Affecting the Future of Crude Oil in the 1414 perspective Using the Cross-Impact Analysis, Management System, 43, 384-409. (in Persian)
Anabestani, A.A. & Hosseini Kahnouj, S.R. (2018). Analysis of Key Derivers of Change in Agricultural and Industrial Employment in Rural Areas of Jiroft Township, Space Economy and Rural Development, 7(27), 37-58. (in Persian)
Ayoubi, S., Khormali, F. & Sahrawat, K. L. (2011). Assessing Impacts of Land Use Change on Soil Quality Indicators in a Loessial Soil in Golestan Province, Iran. journal of agricultural science and technology, 13, 727–742.
BazazZadeh, M., Dadashpoor, H. &Motavaf, S. (2014). Analysis the Key Factors Impacting on Regional Development using Regional Foresight approach, The Case Study of West Azerbaijan Province, Iran. Spatial Planning, 4(2), 79-104. (in Persian)
Beheshti, M., & Zali, N. (2011). Identification of key factors of regional development using scenario planning. Journal of Spatial Planning, 13(2), 79-104. (in Persian)
Chen, Q.  Chen, H. Wang, J. Zhao, Y. Chen, J. & Xu, C. (2019). Impacts of Climate Change and Land-Use Change on Hydrological Extremes in the Jinsha River Basin. Water, 11, 1-25.
Choi, B. C.K., Pang, T., Lin, V., Puska, P., Sherman, G., Goddard, M., Ackland, M. J., Sainsbury, P., Stachenko, S., Morrison, H. & Clottey, C. (2005). Can scientists and policy makers work together?  Epidemiol Community Health, 632-637.
Dadazade Silabi, P. &Ahmadifard, N. (2019). Determine the Key Factors of Tourism Development Based on Future Research Approach (Case Study: Mazandaran Province). Geography and Sustainability of Environment9(30), 73 – 89. (in Persian)
Doroudian, H.R. & Doroudian, A.  (2018). Social and Ecological Impacts of Agricultural Land Use Change. Journal of land management, 5(2), 81-97. (in Persian)
Eskandari, H. (2010). Land Use Planning from Passive Defense view point, First edition, Bostane Hamid. (in Persian)
Esmaeilzadeh, H., & Esmaeilzadeh, Y., (2018). Recognizing effective and impressible factors on/from tourism sustainability in the coastal cities (The case study: Anzali Port). Geographic Space, 17(60), 55-77. (in Persian)
Faraji, A., Alian, M. & Fathi, A. (2018). Foresight to identify the impacts of Urmia Lake's Drying based on Political Approach, Geography and Territorial Spatial Planning, 27, 37-54. (in Persian)
Faraji Molaei, A. , Nematpour, M. & Ashrie, O. (2017).A Systematic Analysis of Positive and Negative Effects of IRAN Tourism Development Using a Future Study Approach.  Social Studies tourism, 5(1), 151-189. (in Persian) 
Farajollahi, A., Asgari, H. R., Ownagh, M, Mahboubi, M. R. & SalmanMahini, A. (2017). Socio-economic factors influencing land use changes in Maraveh Tappeh region, Iran, Ecopersia, 5(1), 1683-1697.
Farajirad K, Kazemian G, Rokneddin Eftekhari A. (2013). Pathology of Regional Development Policies in Iran: An Institutional Approach. Management and Development Process, 26 (2), 27-58. (in Persian)
Ghorbani, H., Hafezi Moghadas, N. & Kashi, H. (2015). Effects of Land Use on the Concentrations of Some Heavy Metals in Soils of Golestan Province, Iran. Journal of Agricultural Science and technology. 17, 1025–1040.
Godet, M. (1994). From anticipation to action, a handbook of strategic prospective. UNESCO publishing.
Godet, M. & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. UNESCO Publishing.
Golestan Land use planning official documents, (2015). Management and Planning Organization of Golestan Province, Iran, http://www.en.golestanmporg.ir/
Goudarzi, G., Azar, A., Azizi, F.& Babaei Meybodi, H. (2016). A Proposed Framework for Regional Foresight as an Interdisciplinary Research Field Case Study: Yazd Spatial Planning Document. Interdisciplinary Studies in The Humanities, 8(2), 133-155. (in Persian)
Hashemi, S.M. (2016). The prospective of land use planning based on  Futurology, Land use planning conference , Caspian status and development prospects of Gilan.
Kalali Moghaddam, Zh. (2015). An investigation of the factors affecting land use changing of agricultural lands (Case study: rural areas of Rasht Town- Iran). Journal of Research and Rural Planning. 4(1). 35-37.
Keshvardoost, S. (2017). Examination of the Factors Affecting the Implementation of Fifth Development Plan in Culture and Health Section in Iran Emphasized the Role of Implementation Research in Public Policy. Faculty of Law and Political Science, 47(2), 471-487. (in Persian)
King, A. (2016). Science, politics and policymaking. Science and Society, 17 (11), 1510-1512.
Khaledian, Y., Kiani, F. & Ebrahimi, S. (2012). The Effect of Land Use Change on Soil and Water Quality in. Journal of Mountain Science. 9, 798-816.
Kongoli, F. (2016). Role of science and technology in sustainable development. Sustainable Development, 1-14.
Jamalipour, M., Shahpouri, A.R. & Ghorbani, M., (2015) Factors Affecting the Formation of Change in Land Use in the Mazandaran Province: A Case Study of Tonekabon. Agricultural Economics & Development, 33 (3), 107-115. (in Persian)
Jiang, X., Wang, H., Guo, X. & Gong, X. (2019). Using the FAHP, ISM, and MICMAC Approaches to Study the Sustainability Influencing Factors of the Last Mile Delivery of Rural E-Commerce Logistics. Sustainability, 11, 1-18.
Joorabian Shooshtari, S., Shayesteh, K. Gholamalifard, M. Azari, M. Serrano-Notivoli, R. & López-Moreno, J.I. (2017). Impacts of future land cover and climate change on the water balance in northern Iran. Hydrological Sciences Journal, 62(16), 2655–2673.
Latifi, M. M., Ghalambor, M. A. & Azimi, S. H. R. (2012). Foresight and evaluating Iran's automotive industry development applying a scenario planning approach, Canadian Social Science, 8(1), 170-185.
Makhdom, M. (2006). Fundamental of Land use planning, Seventh edition, Tehran University. (in Persian)
Malekzade, N., Bazazzadeh, M. & Rafian, M (2016). Identification and Analyzing of Key Factors Affecting Urban Development based on Foresight Approach (Case Study: Karaj Metropolis). Geography and Urban Space, 2(2), 35-52. (in Persian)
Mazraeh Farahani, O., Hosseini, S.M. & Chizari, M. (2015). Study of Effective Factor on Iran’s Agricultural Land Use Change emphasized Coastal Areas, Second National Conference of Sustainable Agriculture and Natural Resources. (in Persian)
Medina, E., Arce, R. d. & Mahia, R. (2015). Barriers to the investment in the Concentrated Solar Power sector in Morocco: A foresight approach using the Cross Impact Analysis for a large number of events. Futures, 71, 36-56.
Mehri, A., Salmanmahiny, A. Mikaeili Tabrizi, A., Mirkarimi, S.H. & Sadoddin, A. (2018). Ecological impacts assessment of land use change on the natural structure of the Gharesoo Watershed. Town and Country Planning, 10(1), 93-116. (in Persian) 
Menconi, M. E., Grohmann, D. & Mancinelli, C. (2017). European farmers
and participatory rural appraisal: A systematic literature review on experiences to optimize ruraldevelopment.  Land Use Policy. 60, 1 -11.
Mirkatouli, J., Hosseini, A. & Neshat, A. (2015). Analysis of land use and land cover spatial pattern based on Markov chains modeling. City, Territory and Architecture, 2(4), 1-9.
Mirzaei Zadeh, V. & Niknejad, M. (2014).Identifying the effective factors on reducing the forest cover using Landsat images (case study: Bivareh forest– Malekshahi County). Conservation and Utilization of Natural Resources, 2(2), 91-108. (in Persian) 
Molaei Raddani1, A.R., Sanayei, A. & Ansari, A. (2018). Recognizing and Measurement of Effective Driver Key Factors on Tourism Destination’s Sense of Place - Case Study: The City of Isfahan. Tourism Planning and Development, 7(26), 52-67. (in Persian)
Motavaselie, B., Ghorbaniyan, A., Naderianzadeh, A. & Zaresahhie, H. (2016). The Alteration in Land Allocation Against Rural Guide Plans in Taft County (2010-2013). Housing And Rural Environment, 35(155), 77-92. (in Persian)
Mousavi, M.N.,Ghaderi, R., Taghilo, A.A. &Kahaki, F. (2018). Scenario Development in Realizability Territorial Spatial Arrangement (Case Study: Khorasan-e-Razavi). Town and Country Planning, 10(1), 65-91. (in Persian) 
Nasr, T. (2019). Identification of Key Factors Affecting on the Shiraz City Tourism with a Future Studies Approach. Management System, 10(37), 55-66. (in Persian)
Rahnama, M.R., Shakarami, K. & Abbasi, H. (2018). Identifying and Analyzing the Influence of Driving Forces on the Regional Development of Alborz Province with the Scenario-Based Planning Approach. Town and Country Planning, 10(1), 139-166. (in Persian)
Rahnama, M.R., shokouhi, M.A. & Lotfellahi, S. (2019). Analysis the Scenario of Regeneration in Abkouh castle of Mashhad. Journal of Management System, 10(38), 63-76. (in Persian)
Rosen, J. (2018). How your science can shape policy? Nature, 560, 671-673.
Saadi, H.A., & Vahdat Moadab, H. (2016). Investigating Impacts of Industrial Micro Plans on Rural Settlements Case Study: Shahnjryn Village in Razan County. Journal Space Economy & Rural Development, 4(14), 211-226. (in Persian)
Salmanmahiny, A. (2012). Fundamental of Environmental Protection, Second edition, DeyNegar
Samian, N. & Khakpour, S. (2017). Detecting Land Use Changes and Factors Affecting Deforestation based on Remote Sensing, Fourth International Conference on Environmental Planning & Management. (in Persian)
Samimi Sharami, R., Moshiri, S. R., Mahdavian, M. & Kardavani, P. (2014). Considering the effective factors on land use changes in the villages around Metropolises (Case study: City of Rasht, Khomam rural). Current World Environment. 9(2), 492-501.
Sedighi, S.,  Darban Astane, A. & Rezvani, M.R. (2017).   An Investigation of the physical and political Factors Affecting Land Use Changing of Mahmoudabad Town, Spatial Planning, 7(2), 39-58. (in Persian)
Sojadi qeidari, H. &sadrossadat, A. (2016). Analyzing factors affecting land use change at rural areas of Mashhad’s urban fringe. Journal Rural research, 6(4), 831-856. (in Persian)
Statistical Center of Iran, https://www.amar.org.ir
Stratigea, A. (2013). Participatory policy making in foresight studies at the regional level- a methodological approach. Regional science inquiry journal, 5(1), 145-161.
Stratigea, A., Giaoutzi, M. & Papadopoulou, Ch. (2010). Foresight analysis in AG2020: the case of Kastelli-Herakleion-Crete- A participatory methodological framework as a part of WP6 report titled: Foresight analysis on the regional basis-case studies. 1-151.
Taleshi, M., Afrakhteh, H. & Rahimipour Sheikhani Nejad, M.A. (2017). Analysis of the factors affecting changes in land cover patterns in rural districts in east of Guilan Province (Iran) for foresight. Review of Environment and Earth Sciences, 4(2), 51-65.
Vivanco-Aranda, M., Mojica, F. J. & Martinez-Cordero, F. J. (2011). Foresight analysis of tilapia supply chain (Sistema Producto) in four states in Mexico: Scenario and Strategies for 2018. Technological Forecasting & Social Change. 78, 481-497.
Xiong, Ch., Beckmann, V. & Tan, R. (2018). Effects of infrastructure on land use and land cover change (LUCC): the case of Hangzhou International Airport, China. Sustainability, 10, 1-18.
Zali N., & Mansouri Birjandi S. (2015). Identification of the Strategies of Vulnerable Regional Economic Development Based on the Assumption Based Planning (Abp) (Case Study: Province of Tehran). Spatial Planning, 19(2), 1-31. (in Persian)