ارزیابی امکان آلودگی آب‏ه ای زیرزمینی جهت انتخاب مکان بهینۀ دفن پسماند در شهرستان کارون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‏ ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران

3 کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه ‏ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

4 کارشناس‌ارشد مهندسی منابع طبیعی‌ـ محیط زیست گرایش ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران (خوزستان)، اهواز، ایران

چکیده

رشد فزایندة جمعیت در کنار فعالیت‏های انسانی باعث افزایش تولید پسماند شده است. انتخاب مکان‏های نامناسب دفن پسماند امکان آلودگی آب‏های زیرزمینی را افزایش می‏دهد. هدف از این مطالعه پهنه‏بندی آسیب‏پذیری آب‏های زیرزمینی در شهرستان کارون در استان خوزستان جهت انتخاب مکان بهینة دفن پسماند بود؛ طوری که مکانی با کمترین آسیب‏پذیری آبخوان جهت دفن پسماند انتخاب شود. جهت پهنه‏بندی امکان آلودگی آبخوان از دو مدل سینتکسو گادس استفاده شد. پس از تهیة نقشه‏های آسیب‏پذیری دو مدل در نرم‏افزار GIS، میزان تناسب اراضی جهت دفن پسماند اولویت‏بندی شد. نتایج نشان داد در مدل سینتکس حدود 22/455 هکتار از منطقه در محدودة آسیب‏پذیری بدون خطر آلودگی، 84/780 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری خیلی کم، 31/3281 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری کم، 4/12582 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری کم تا متوسط، 9/11169 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری متوسط تا زیاد، 46/9449 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری زیاد، 15/5844 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری خیلی زیاد، و 72/495 هکتار در محدودة کاملاً مستعد برای آلودگی قرار دارد. همچنین در مدل گادس حدود 576/215 هکتار از منطقه در محدودة آسیب‏پذیری قابل اغماض، 544/560 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری کم، 08/5169 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری متوسط، 9/37471 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری زیاد، و 9/641 هکتار در محدودة آسیب‏پذیری خیلی زیاد قرار دارد. در هر دو مدل کمترین آسیب‏پذیری سطح کوچکی از منطقه را پوشش داده (03/1 درصد در مدل سینتکس و 49/0 درصد در مدل گادس) و این سطح به منزلة مکان بهینة دفن پسماند (اولویت 1) انتخاب می‏شود. سایر نواحی، به دلیل آسیب‏پذیری بیشتر آبخوان، در انتخاب مکان دفن پسماند در اولویت‏های بعدی قرار دارند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، منیژه (1396). «تعیین موقعیت بهینة دفن پسماندها در استان زنجان»، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، د 4، ش 2، صص 51 ـ 68.
برومندی، مهدی؛ ماشاالله خامه‏چیان؛ محمدرضا نیکودل (1393). «مکان‏یابی محل دفن پسماندهای خطرناک استان زنجان با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، د 16، ش 4، صص 97 ـ 109.
حسن‏زاده نفوتی، محمد؛ زهره ابراهیمی خوسفی؛ علی‌اکبر جمالی (1396). «مقایسة کارایی برخی مدل‏های ارزیابی آسیب‏پذیری آب‏های زیرزمینی به آلودگی در مناطق خشک (مطالعة موردی: دشت ابرکوه)»، مهندسی اکوسیستم بیابان، د 6، ش 14، صص 59 ـ 68.
خدایی، کمال؛ علی‌اکبر شهسواری؛ بهروز اعتباری (1385). «ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان دشت جوین به روش‏های DRASTIC و GODS»، زمین‌شناسی ایران، د 2، ش 4، صص 73 ـ 87.
رادمنش، فریدون؛ سمیرا صدری؛ علی شهبازی (1396). «ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان دشت جارمه توسط روش‏های دراستیک و سینتکس»، آب و توسعة پایدار، س 4، ش 2، صص 11 ـ 120.
رضایی، رضا؛ افشین ملکی؛ مهدی صفری؛ عبدالله قوامی (1389). «ارزیابی آلودگی شیمیایی منابع آب زیرزمینی مناطق پایین‌دست محل دفن زبالة شهر سنندج»، مجلة علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، د 15، ش 3، صص 89 ـ 98.
سلطانی، شهلا؛ اصغر اصغری‌مقدم؛ رحیم برزگر (1396). «ارزیابی آسیب‏پذیری آب زیرزمینی آبخوان دشت کردکندی‌ـ دوزدوزان با استفاده از مدل دراستیک واسنجی‌شده»، تحقیقات منابع آب ایران، د 13، ش 4، صص 89 ـ 99.
سلیمی، مریم؛ افشین ابراهیمی؛ افسانه سلیمی (1393). «ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان واقع در مکان جدید دفن پسماند شهری اصفهان بر اساس مدل دراستیک»، تحقیقات نظام سلامت، د 10، ش 2، صص 395 ـ 405.
عباس نوین‌پور، اسفندیار؛ سحر یعقوبی گردویشه؛ اصغر اصغری‌مقدم (1397). «تعیین آسیب‏پذیری آبخوان باراندوزچای دشت ارومیه با استفاده از ترکیب شاخص‏های DRASTIC، SI، SINTACS»، تحقیقات منابع آب ایران، د 14، ش 4، صص 206 ـ 218.
معاونت تحقیقات و فناوری (1388). «طرح جامع مطالعاتی مدیریت پسماندهای شهری منطقة 2 خوزستان»، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور، اهواز.
معروفی، صفر؛ سامره سلیمانی؛ محمدحسین قبادی؛ قاسم رحیمی؛ حسین معروفی (1391). «ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان دشت ملایر با استفاده از مدل‌های DRASTIC و SI و SINTACS»، پژوهش‏های حفاظت آب و خاک، د 19، ش 3، صص 141 ـ 166.
منوری، سید مسعود؛ قاسم‌علی عمرانی؛ فاطمه قنبری (1396). «بررسی آلودگی ناشی از شیرابه در محل دفن پسماندهای شهر رشت»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، د 18، ش 4، صص 137 ـ 144.
موسوی، سیده فاطمه؛ سید مسعود یعقوبی؛ منوچهر چیت‏سازان (1393). «ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان خویس با به‌کارگیری مدل دراستیک و سینتکس به منظور مدیریت کاربری اراضی»، آب و فاضلاب، د 27، ش 3، صص 88 ـ 92.
نخستین‌روحی، مهسا؛ محمدحسین رضایی‌مقدم؛ توحید رحیم‌پور (1397). «ارزیابی آسیب‏پذیری آب‏های زیرزمینی آبخوان دشت عجب‌شیر به منظور پیشگیری از خطرات آلودگی و اعمال مدیریت بهینه»، مخاطرات محیط طبیعی، د 8، ش 20، صص 53 ـ 66.
نیک‏نام، رامین؛ کورش محمدی؛ وحید جوهری‌مجد (1386). «ارزیابی آسیب‏پذیری سفرة آب زیرزمینی تهران‌ـ کرج با روش DRASTIC و منطق فازی»، تحقیقات منابع آب ایران، د 3، ش 2، صص 39 ـ 47.
وثوق، علی؛ اکبر باغوند؛ عبدالرضا کرباسی؛ سید مهران ابطحی (1388). «پهنه‏بندی پتانسیل آلودگی آبخوان‏ها به منظور تعیین مکان‏های دفن مواد زائد جامد شهری و ارزیابی مکان‏های فعلی (مطالعة موردی: آبخوان دشت مشهد)»، همایش ملی انسان، محیط زیست و توسعة پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان.
یزدانی، محدثه؛ سید مسعود منوری؛ قاسم‌علی عمرانی؛ محمود شریعت؛ سید محسن حسینی (1393). «ارزیابی تناسب محل‏های دفن پسماند شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: غرب استان مازندران)»، سنجش از دور و سامانة اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، د 6، ش 1، صص 31 ـ 46.
References
Ahmadi, M. (2017). “Determining the Best Place–Spatial Points for Waste Burial in Zanjan Province”, Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards, 4(2), pp. 51-68. (in Persian)
Al kuisi, M., El-Naqa, A., & Hmmouri, N. (2006). “Vulnerability Mapping of Shallow Groundwater Aquifer Using SINTACS Model in the Jordan Valley Area”, Jordan. Environmental Geology, 50, pp. 651–667.
Aller, L., Bennet, T., lEHER, J. H., Petty, R. J., & Hackett, G. (1987). “DRASTIC: A Standardized System for Evaluating Ground Water Pollution Potential Using Hydrogeologic Settings”, EPA, Report No. 600/2-87-035: p. 622.
Asghari Moghaddam, A., Soltani, S., & Kazemian, N. (2018). “Vulnerability Assessment of Kordkandi- Duzduzan Plain Groundwater Using Calibrated DRASTIC Model”, Iran Water Resources Research, 13(4), pp. 89-99. (in Persian)
Babiker, I.S., Mohamed, A.A.A., Hiyama, T., & Kato, K. (2005). “A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in Kakamigahara heights”, Gifu prefecture, central Japan. J. Science of the Total Environment, 345, pp. 127–140.
Boroumandi, M., Khamehchyian, M., & Nikoudel, M. R. (2015). “Hazardous Wastes Landfill Site Selection Using Analytical Hierarchy Process (AHP) in Zanjan Province”, Journal of Environmental Sciences and Technology, 16(4), pp. 97-109. (in Persian)
Civita, M. (1994). Le carte della vulnerabilita` degli acquiferi all’inquinamento. Teoria & practica (Aquifer vulnerability maps to pollution) (in Italian). Pitagora Ed, Bologna, 325 p.
Daly, D. & Drew, D. (1999). Irish Methodology for Karst aquifer protection. P 267-272, In: Beck, B.F., Pettit, A.J. and Herring, J.G. (eds.), Hydrogeology and Engineering Geology of Sinkholes and Karst, Rotterdam, Balkema.
El Naqa, A. (2004). “Aquifer Vulnerability Assessment Using the DRASTIC Model at Russeifa Landfill, Northeast Jordan”, Environmental Geology, 47(1), pp. 51-62.
Foster, S. (1987). “Fundamental Concepts in Aquifer Vulnerability, Pollution Risk and Protection Strategy. In: Van Duijvenbooden, W. and Van Waegeningh, H. G., Eds., Vulnerability of Soil and Groundwater to Pollutants”, Committee on Hydrological Research, The Hague, pp. 69-86.
Hamza, M.H., Added, A., Rodrıguez, R., Abdeljaoued, S., & Ben Mammou, A. (2007). “GIS-based DRASTIC vulnerability and net recharge reassessment inan aquifer of a semi-arid region (Metline-as Jebel-Raf Raf aquifer, Northern Tunisia)”, Journal of Environmental Management, 339, pp. 493-505.
Han, Z., Ma, H., Shi, G., He, L., Wei, L., & Shi, Q. (2016). “A Review of Groundwater Contamination near Municipal Solid Waste Landfill Sites in China”, Science of the Total Environment, Vol. 569-570, pp. 1255-1264.
Hassanzadeh Nafooti, M., Ebrahimi, Z., & Jamali, A. (2017). “Comparison of Methods of Evaluating Groundwater Vulnerability to Contamination in Arid Regions: A Case Study of Abarkooh Plain”, Desert Ecosystem Engineering Journal, 6(14), pp. 59-68.
Kakaei, K. & Riyahi Bakhtiari, A. (2016). “Risk Assessment of Ground Waters Pollution by Heavy Metals of Hamadan Landfill Leachate and appropriate cover Recommendation”, Iranian Journal of Research in Environmental Health, 2(3), pp. 221-227. (in Persian)
Kazakis, N. & Oudouris, K. (2011). “Comparison of Three Applied Methods of Groundwater Vulnerability Mapping: A Case Study from the Florina Basin”, Northern Greece, Proceedings of 9th International Hydrogeological Congress, Kalavrita, Greece, Advances in the Research of Aquatic Environment, Springer, pp. 359–367.
Khodaei, K., Shahsavari, A. A., & Etebari, B. (2006). “Evaluation of Aquifer Vulnerability of Jovein Plain Using DRASTIC and GODS Methods”, Iranian Journal of Geology, 2 (4), pp. 73-81.
Lee, S. (2003). “Evaluation of waste disposal site using the DRASTIC system in Southern Korea”, Environmental Geology, 44, pp. 654-664.
Monavari, M., Omrani, Gh., & Ghanbari, F. (2017). “Study of Landfill Leachate Pollution of Rasht City”, Journal of Environmental Science and Technology, 18(4), pp. 137-144. (in Persian)
Mousavi, F., Yaghoubi, M., & Chitsazan, M. (2016). “Land Use Management by Assessing Aquifer Vulnerability in Khovayes Plain Using the DRASTIC and SINTACS Models”, Journal of Water and Wastewater, 3(103), pp. 88-92. (in Persian)
Nakhaei, M., Amiri, V., Rezaei, K., & Moosaei, F. (2015). “An investigation of the potential environmental contamination from the leachate of Rasht waste disposal site in Iran”, Bulletin of engineering geology and the environment, 74(1), pp. 233-246.
Nakhostinrouhi, M., Rezaei Moghaddam, M. H., & Rahimpour, T. (2019). “Evaluating the Aquifer Vulnerability in Ajabshir Plain to Prevent Contamination Risks and Apply Optimal Management”, Journal of Natural environment hazards, 8(20), pp. 53-66. (in Persian)
Niknam, R., Mohammadi, K., & Johari Majd, V. (2007). “Groundwater Vulnerability Evaluation of Tehran-Karaj Aquifer Using DRASTIC Method and Fuzzy Logic”, Journal of Iran-Water Resources Research, 3(2), pp. 39-47. (in Persian)
Paez, G. (1990). “Evaluacion De La Vulnerabilidad A La Contaminacion De Las Agues Subterraneas En El Valle Del Cauca”, Informe Ejecutivo, Corporeginal Del Valle Del Cauca, Cauca, Colombia, 352(3), pp. 95-120.
Rangzan, K., Firuzabadi, P., Mirzaee, L., & Alijani, F. (2008). “Interpolation varamin plain aquifer vulnerability by the DRASTIC models, experimental evaluation of unsaturated region in GIS environment”, Iranian Geology Journal, 6, pp. 21-32. (in Persian)
Rezaie, R., Mlaleki, A., Safari, M., & Ghavami, A. (2010). “Assessment of Chemical Pollution of Groundwater Resources in Downstream Regions of Sanandaj Landfill”, Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences, 15(3), pp. 89-98. (in Persian)
Ribeiro, L. (2000). Desenvolvimento de um ı´ndice para avaliar a susceptibilidade, ERSHA-CVRM, 8p.
Rosen, R. (1994). “A Study of the DRASTIC Methodology with Emphasis on Swedish Condition”, Groundwater, 32(2), pp. 278-285.
Salimi, M., Ebrahimi, A., & Salimi, A. (2014). “Aquifer Vulnerability Assessment Using the DRASTIC Model at New Landfill Sitein Isfahan”, Scientific Research Journal of Health System, 10(2), pp. 395-405. (in Persian)
Simsek, C., Kincal, C., & Gunduz, O. (2005). “A Solid Waste Disposal Site Selection procedure Based on Groundwater Vulnerability Mapping”, Environmental Geology, 49(4), pp. 620-633.
The Vice-Chancellor for Research and Technology (2009). Comprehensive Study Plan of Municipal Waste Management in Region 2 of Khuzestan, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz. (in Persian)
Van Stemproot, D., Evert, L., & Wassenaar, L. (1993). “Aquifer vulnerability index: a GIS compatible method for groundwater vulnerability mapping”, Canadian Water Resources Journal, 18, pp. 25-37.
Vosough, A., Baghvand, A., Karbasi, A., & Abtahi, M. (2009). “Zoning of Aquifer Pollution Potential in Order to Determine Landfills for Municipal Solid Waste and Evaluate Current Locations, Case study: Mashhad Plain Aquifer”, National Conference on Human, Environment and Sustainable Development, Islamic Azad University of Hamedan, Hamedan. (in Persian)
Vrba, J. A. & Zaporozec, A. (1994). Guidebook on Mapping Groundwater Vulnerability. International Contribution for Hydrogeology. Hannover, Germany, 131 p.
Yaghoubi gardvisheh, S., Asgharimoghadam, A., & Abbasnovinpour, E. (2019). “Determining the Vulnerability of Barandouzchi Aquifer Plain, Urmia, Using the Combination of DRASTIC, SI, and SINSTAC Indices”, Iran Water Resources Research, 14(4), pp. 198-215. (in Persian)
Yazdani, M., Monavari, M., Omrani, G. A., Shariat, M., & Hosseini, M. (2015). “Assessment of Municipal Solid Waste Landfill Sites Using GIS (Case Study: West of Mazandaran Province)”, Journal of RS and GIS for Natural Resources, 1(18), pp. 31-46. (in Persian)