تحلیلی بر نقش مدیریت محلی با تأکید بر شوراها در استحکام نظام جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 دانشجوی دکتری اندیشة سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، البرز، ایران

چکیده

جمهوری اسلامی ایران، برخاسته از متن مردم و مبتنی بر گفتمان دینی و الهی، تا کنون توانسته است با ایجاد و تقویت نهادها و ساختارهای متناسب با نظام سیاسی خویش الگویی منحصربه‌فرد به منظور ادارة امور مردم در ابعاد مختلف ارائه کند. بر این اساس توجه به آرمان‌ها در قالب ساختارها و نهادها و رویکردها نقشی بی‌بدیل در استحکام ساخت درونی نظام دارد. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و پیمایشی، شوراها به مثابة یک نهاد برآمده از رأی مردم و الگوی پارلمان محلی به عنوان متغیر مستقل و «استحکام ساخت درونی» به عنوان متغیر وابسته تعریف و ضمن شناسایی ابعاد و پیشینة شوراها جایگاه شورا در اندیشة اسلامی تبیین شده است. بر اساس نتایج حاصله می‌توان گفت شوراها از طریق چهار بعد مهم و تأثیرگذارـ یعنی مشارکت، توزیع، نفوذ، هویت‌ـ در قدرت و استحکام ساخت درونی با ایفای نقش بی‌بدیل در چهار محورِ تحکیم و تقویت انسجام ساخت درونی از طریق هویت‌بخشی به نقش افراد، تقویت نفوذ نظام اسلامی در سطوح مختلف مردم و جامعه، تحقق مشارکت حداکثری و نقش مردم در حاکمیت، و توزیع عادلانة منابع بر اساس داشته و خواسته‌های بومی و ملی تأثیرگذارند و شوراها از میان این محورها بر تحقق مشارکت حداکثری و نقش مردم در حاکمیت نسبت به سایر محورها اثرگذاری بیشتری داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن مجید.
اشتریان، کیومرث؛ حسن کریمی‌فرد (1395). «نقد و بررسی عملکرد شوراهای اسلامی شهر در ایران»، دولت‌پژوهی، 2(7)، صص 95 ـ 132.
امام خامنه‌ای (1380). بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با جوانان استان اصفهان‌.
ــــــــــــــ (1380). بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام.
ــــــــــــــ (1384). بیانات مقام معظم رهبری در صحن جامع رضوی.
ــــــــــــــ (1388). بیانات مقام معظم رهبری در صحن جامع رضوی.
ــــــــــــــ (1392). برگرفته از بیانات رهبری در دیدار شرکت‌کنندگان در هفتمین همایش ملی نخبگان جوان.
امام خمینی (ره) (1358). صحیفة نور، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آیتی، عبدالمحمد (مترجم) (1379). نهج‌ البلاغه (مجموعة خطبه‌ها، نامه‌ها، و کلمات قصار امام علی(ع))، گردآورنده: سید شریف رضی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی و بنیاد نهج‌ البلاغه.
باقرزاده، محمدرضا (1386). «عدالت اجتماعی و راهکارهای تحقق آن»، کیهان، سه‌شنبه، 13 آذر 1386، صفحة «معارف».
برقی، حمید؛ یوسف قنبری؛ محمد سعیدی (1392). «بررسی عملکرد شوراهای اسلامی روستا و میزان مشارکت مردم در توسعة روستایی (مطالعة موردی: دهستان حسین‌آباد شهرستان نجف‌آباد)»، اقتصاد، فضا، و توسعة روستایی، 2(2)، صص 119 ـ 138.
پای، لوسین دبلیو.؛ لئونارد بایندر؛ جیمزاس، کلمن ؛ وربا، سیدنی؛ مایرون ، واینر، (1380). بحرانها و توالی‌ها در توسعة سیاسی، مترجم: غلام‌رضا خواجه‌سروی، پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
پایگاه انتخابات (1392). «نقش و جایگاه مردم در نظام سیاسی اسلام»، برگرفته از: http://www.irentekhabat.com
پورعزت، علی‌اصغر (1383). «شهر عدل و دولت هوشمند»، پیام مدیریت، ش 11 و 12، صص 143 ـ 160.
تصویب‌نامة هیئت وزیران (1398). آیین‌نامة اجرایی شورای برنامه‌ریزی و توسعة استان.
دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای (1390). «مروری بر نگاه رهبر انقلاب به قومیت‌های ایرانی، هویت قومی جزئی از هویت ملی ما»، برگرفته از: http://farsi.khamenei.ir
سجادی، عبدالقیوم (1381). «جهانی شدن و جنبش اسلام‌گرایی»، دین‌پژوهان، ش 11، صص 16 ـ 24.
رضوانی، محمدرضا؛ علی احمدی (1388). «شوراهای اسلامی روستایی، مشارکت مردمی و توسعة روستایی (مطالعة موردی: دهستان حکیم‌آباد، شهرستان زرندیه، استان مرکزی)»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 1(4)، صص 35 ـ 49.
شورای نگهبان (1386). «مشارکت حداکثری در نظام جمهوری اسلامی ایران»، نوشتة مهدی رضایی بجستانی، برگرفته از: http://www.shora-gc.ir
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1381). حقوق اداری، تهران، سمت.
غلام‌جمشیدی، محمدصادق (1388). جایگاه شورا در معارف اسلامی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، قدرت، هویت، مترجم: حسن چاوشیان، تهران، طرح نو، ج 2.
کرامت، فرهاد؛ حسین علی‌پور (1399). «مؤلفه‌های مشروعیت سیاسی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، سیاست متعالیه، 8 (28)، صص 224 ـ 244.
مجمع تشخیص مصلحت نظام (1379). «سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در بخش مشارکت اجتماعی»، مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام، برگرفته از: http://maslahat.ir
نظم‌فر، حسین؛ فاطمه محمدی؛ محبوبه یزدان‌پناه (1397). «تبیین نقش شوراهای اسلامی و میزان مشارکت مردم در توسعة روستایی (مطالعة موردی: دهستان‌های بخش کلباد شهرستان گلوگاه)»، پژوهش برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 8 (2)، صص 25 ـ 38.
References
The Holy Quran. (in Arabi)
Ashtarian, K. & Karimifard, H. (2016). “A Critique of the Performance of Islamic City Councils in Iran”, Government Research Quarterly, 2 (7), pp. 95-132. (in Persian)
Ayati, A. M. (2000). Translation of Nahj al-Balaghah (collection of sermons, letters and short words of Imam Ali (as)), compiled by Seyyed Sharif Razi, Islamic Culture Publishing Office and Nahj al-Balagha Foundation. (in Persian)
Bagherzadeh, M.R. (2007). “Social Justice and Strategies for Its Realization”, Kayhan Newspaper, Tuesday, December 4, 2007, “Education” Page. (in Persian)
Barqi, H., Ghanbari, Y., & Saeedi, M. (2013). “A Study of the Performance of Islamic Village Councils and People's Participation in Rural Development (Case Study: Hosseinabad Rural, Najafabad)”, Quarterly Journal of Space Economics and Rural Development, 2 (2), pp. 119-138. (in Persian)
Castells, M. (2001). Information Age: Economy, Society and Culture, Power, Identity, Translated by Hassan Chavoshian, Tehran, New Design Publications, Vol. 2. (in Persian)
Election Base (2013). The role and position of the people in the political system of Islam, Retrieved from http://www.irentekhabat.com. (in Persian)
Enactment of the Cabinet of Ministers (2019). Executive Regulations of the Planning and Development Council of the province. (in Persian)
Expediency Discernment Council (2000). The general policies of the Islamic Republic of Iran in the field of social participation, approvals of the Expediency Discernment Council. taken from http://maslahat.ir. (in Persian).
Gholam-Jamshidi, M.S. (2009). The position of the council in Islamic education, Tehran, International Publishing Company. (in Persian)
Guardian Council (2007). Maximum Participation in the System of the Islamic Republic of Iran, by Mehdi Rezaei Bejestani, Retrieved from http://www.shora-gc.ir. (in Persian)
Imam Khamenei (2001). Statements of the Supreme Leader of the Revolution in the meeting of the youth of Isfahan province. (in Persian)
--------------------- (2001). Statements of the Supreme Leader of the Revolution in the meeting of the agents of the system. (in Persian)
--------------------- (2005). Statements of the Supreme Leader in the Razavi Comprehensive Court. (in Persian)
--------------------- (2009). Statements of the Supreme Leader in the Razavi Comprehensive Court. (in Persian)
--------------------- (2013). Taken from the statements of the leadership in the meeting of the participants in the 7th National Conference of Young Elites. (in Persian)
Imam Khomeini(RA) (1979). Sahifa Noor, Ministry of Culture and Islamic Guidance Publications. (in Persian)
John-Mary, K. (2003). “Local Governance Capacity Building for Full Range Participation: Concepts, Frameworks, and Experiences in African Countries”, In 4th Global Forum on Reinventing Government, Marrakech, Morocco (pp. 10-13).
Keramat, F. & Alipour, H. (2020). “Components of political legitimacy from the perspective of the Constitution of the Islamic Republic of Iran”, Transcendental Politics Quarterly, 8 (28), pp. 224-244. (in Persian)
Nazmafar, H., Mohammadi, F., & Yazdanpanah, M. (2015). “Explaining the role of Islamic councils and the level of people's participation in rural development (Case study: Kalbad district of Gulugah city)”, Spatial Planning Research Quarterly (Geography), 8 (2), pp. 25-38. (in Persian)
Office for the Preservation and Publication of the Works of Ayatollah Khamenei (2011). A Review of the Leader of the Revolution's View of Iranian Ethnicities Ethnic Identity, Part of our national identity, Taken from http://farsi.khamenei.ir. (in Persian)
Pay, Lucien W., Binder, Leonard., Coleman, James., Lapalumbara., Verba, Sydney and Weiner, Myron (2001). Crises and Sequences in Political Development, translated by Gholamreza Khajeh-Sarvi, Institute for Strategic Studies Publications. (in Persian)
Pourezat, A.A. (2004). “City of Justice and Smart Government”, Management Message Quarterly, Nos. 11 and 12, pp. 143-160. (in Persian)
Rezvani, M.R. & Ahmadi, A. (2009). “Rural Islamic Councils, People's Participation and Rural Development (Case Study: Hakimebad District, Zarandieh County, Markazi Province)”, Quarterly Journal of New Attitudes in Human Geography, 1 (4), pp. 35-49. (in Persian)
Sajjadi, A-Q. (2002). “Globalization and the Islamist movement”, Journal of Religious Scholars, Issue 11, pp. 16-24. (in Persian)
Sterba, J. P. (1999). Justice, Alternative Political Perspectives, Wads Worth.
Tabatabai Motameni, M. (2002). Administrative Law, Tehran, Samat Publishing. (in Persian)