شناسایی و تحلیل متغیرهای راهبردی تأثیرگذار بر آیندة استان یزد با رویکرد تحلیل ساختاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مؤسسة تحقیقاتی جمعیت کشور، تهران، ایران

2 استاد دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امروزه مدیران هوشمند در عصر پر از تغییرات و بی‌ثباتی تلاش می‌کنند، با شناخت فرصت‌ها و چالش‌ها و متغیرهای اثرگذار بر آیندة سیستم تحت مدیریت خود، احتمال کسب موفقیت را افزایش دهند. مدیران استان یزد، در مقام یکی از استان‌های توسعه‌یافتة کشور، همواره در تلاش‌اند تا با برنامه‌ریزی راهبردی و شناخت ظرفیت‌های استان و مدیریت چالش‌های احتمالی پیش رو در جهت رشد و توسعة پایدار گام بردارند. پژوهش حاضر برای نیل به این مقصود و درک تصویری واضح‌تر از آیندة استان، با هدف شناسایی متغیرهای اثرگذار بر آیندة استان یزد، انجام گرفت و تلاش شد تا با تحلیل ساختاری به روش میک مک اثر متقابل این عوامل بر یک‌دیگر بررسی و در نهایت پیشران‌های کلیدی شکل‌دهی آیندة استان شناسایی شوند. متغیرهای مهم اثرگذار بر سیستم با روش مطالعة کتابخانه‌ای، پایش فضای مجازی، نظرسنجی از شهروندان، و کارگاه‌های آینده‏نگری شناسایی شدند. متغیرها با معیارهای اهمیت و عدم قطعیت اولویت‌بندی و مهم‌ترین آن‌ها وارد ماتریس آثار مستقیم و پس از تکمیل، با روش دلفی، وارد نرم‌افزار میک مک شدند. خروجی نرم‌افزار با نتایج روش دیمتل مقایسه و در نهایت متغیرهای عملکرد دستگاه‌ها، توسعة متوازن، اجرای برنامة آمایش، انواع گردشگری، و توجه به آب و محیط زیست به عنوان اثرگذارترین متغیرها در شکل‌دهی آیندة استان شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امیدی شاه‌آباد، ا.؛ بدری، ع.؛ رضوانی، م.؛ زالی، ن. (1398). «تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر شکل‌دهی الگوی آمایش فضاهای روستایی با رویکرد آینده‌نگاری (مورد مطالعه: استان لرستان).» پژوهش‏های روستایی، 10 (1)، صص 92 ـ 113.
ایزدفر، ن.؛ رضایی، م. (1399). «شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده‌پژوهی»، جغرافیا و آمایش شهری، س 10 (34)، صص 109 ـ 130.
بابایی میبدی، ح.؛ گودرزی، غ.؛ آذر، ع.؛ عزیزی، ف. (1399). «طراحی مدل آینده‌نگاری توسعة پایدار منطقه‌ای با رویکرد سناریوی مبنا و سیستم داینامیک»، مدیریت فردا، 19 (62)، صص 163 ـ 180.
بهزادی، ص.؛ رهنما، م.؛ جوان، ج.؛ عنابستانی، علی ا. (1397). «شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر توسعة گردشگری با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعة موردی: استان یزد).» مطالعات جغرافیای مناطق خشک، صص 37 ـ 52.
رهنما، م.؛ شاکرمی، ک.؛ عباسی، ح. (1397). «شناسایی و تحلیل پیشران‌های مؤثر بر توسعة منطقه‌ای استان البرز با رویکرد برنامه‌ریزی سناریومبنا»، آمایش سرزمین، 10، ش 1، صص 139 ـ 166.
زالی، ن. (1398). «آینده‌نگاری منطقه‌ای بازتعریف آینده‏پژوهانه از فرایند برنامه‏ریزی منطقه‏ای»، آینده‏پژوهی ایران، 4، ش 1، صص 263 ـ 288.
زالی، ن.؛ عطریان، ف. (1395). «تدوین سناریوهای توسعة گردشگری منطقه‌ای بر اساس اصول آینده‌پژوهی (مورد مطالعه: استان همدان)»، آمایش سرزمین، 8، ش 1، صص 107 ـ 131.
 
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد، (1396). گزیده شاخص های و نماگرهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان یزد-سال 1395، چاپ و نشر چرخاب، یزد
 
موسوی، م.؛ قادری، ر.؛ تقی‌لو، علی ا.؛ کهکی، ف. (1397). «تدوین سناریوهای تحقق‌پذیری آمایش سرزمین (مطالعة موردی: استان خراسان رضوی)»، آمایش سرزمین، د 10؛ ش 1، صص 65 ـ 91.
مولایی، م.؛ طالبیان، ح. (1395). «آینده‌پژوهی مسائل ایران با روش تحلیل ساختاری»، مجلس و راهبرد، ش 86، صص 5 ـ 32.
مؤیدفر، س.؛ صابری، م. (1399). «آینده‌پژوهی بافت تاریخی با رویکرد توسعة پایدار (مورد مطالعه: برزن شش‌بادگیری یزد)»، پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 8 (1)، صص 137 ـ 159.
References
Babaei Meibodi, H., Godarzi, G., Azar, A.,  &Azizi, F. (2018). “Modeling of Foresight for Sustainable Development Using Scenario Planning and System dynamics (case study: Yazd Province)”, Modiriat-e- Farda Journal, 62 (1), pp. 163-180. (in Persian)
Behzadi, S., Rahnama, M., Javan, J., & Anabestani, A. (2018). “Identifying key factors affecting tourism development with a foresight approach (Case Study: Yazd Province)”, Arid Regions Geographic Studies, 9 (33), pp. 37-52. (in Persian)
Cole, A. & Flenley, J. (2008). “Modelling human population change on Easter Island far-from-equilibrium”, Quaternary International, 184, pp. 150-165.
Fathi, M., Maleki, M., Koksal, C., Yuzbasioglu, N., & Ahmadi, V. (2019). “Future Study of spiritual tourism based on cross Impact Matrix and sof System Methodology”, International journal of Tourism and Spirituality, 3 (2), pp. 19-41.
Gabus, A. & Fontela, E. (1972). World Problems, An Invitation to Further Thought within The Framework of DEMATEL, eneva, Switzerland, Battelle Geneva Research Centre.
Gavigan, J. P., Scapolo, F., Keenan, M., & Miles, I. (2001). A practical guide to regional foresight, European commission research directorate general.
Gavigan, J. & Scapolo, F. (1999). “Matching methods to the mission: A comparison of national foresight excercise”, Foresight, 6 (1), pp. 495-517.
Georghiou, L. (2003). “Foresight: Concept and practice as a tool for decision making”, Technology Foresight Summit, Manchester: UNIDO.
Ghadimi, A; Nezmfar, H.; Zali, N; Masoumi, M. T. (2019). “An Analysis of Key Factors Influencing the Spatial Balanced Development of Cities with a Forecasting Approach Case Study: Guilan Province”. Quaterly of Geography (regional Planning), 10(4) , pp. 629-642. (in Persian)
Glenn, J. C. & Gordon, T. J. (2009). Futures Research Methodology — Version 3, 3rd edition, The Millennium Project.
Godet, M. (2001). Creating Futures Scenario Planning as a Strategic Management tool, Paris, Economica.
----------. (2006). Creating Futures Scenario Planning as a Strategic Management tool, 2nd edition, Paris, Economica.
Godet, M. & Durance, P. (2011). Strategic Foresight for corporate and regional development, UNESCO with support of Bureau of strategic planning.
Graham, J., Amos, B., & Plumptre, T. (2003). Principles for good governance in the 21st century, Policy Breif 15.
Inayatullah, S. (2007). “Alternative futures of occupational therapy and therapists”, Journal of futures studies, 4 (11), pp. 41-58. 
Izadfar, N. & Rezaei, M. (2020). “Assessment of effective factors on the future of Inefficient Urban Tissue (Case Study: Yazd)”, Geography and Urban planning, 10 (34), pp. 109-130. (in Persian)
Kaufmann, D. & Kraay, A. (2008). “Governance indicators: where are we, where should we be going?”, The World Bank Research Observer, 23 (1), pp. 1-30.
Ljubenovic, M. & Mitkovic, P. (2018). “Using Structural analysis to identify key factors in the future development of the city Nis”, Journal of urban planning development, 144 (3), pp. 1-14.
Management and Planning Organization of Yazd Province, (1396). Selection of economic, social and cultural indicators of Yazd province-2016, Charkhab Pub, Yazd
Mousavi, M., Ghaderi, R., Taghiloo, A., & Kahaki, F. (2018). “Scenario Development in Realizability Territorial Spatial Arrangement (Case Study: Khorasan-e-Razavi)”, Town and country planning, 10 (1), pp. 65-91. (in Persain)
Mowlaei, M. & Talebian, H. (2016). “Futures Studies of Iran’s Issues by Structural Analysis Method”, Majlis and Rahbord, 23, pp. 5-32. (in Persian(
Moayedfar, S. & Saberi M. (2020). “Forecasting in the historical Texture with a sustainable development approach (Case study: Shesh Badgir district in Yazd)”, Geographical Urban Planning Research, 8 (1), pp. 137-159. (in Persian)
Omidi Shahabad, O., Badri, S., Rezvani, M., & Zali, N. (2019). “Analysis of the Key factors affecting the formation of spatial planning patterns in rural areas based on the foresight approach: A case study of Lorestan”, Journal of Rural research, 10 (1), pp. 92-113. (in Persian)
Rahnama, M., Shakarami, K., & Abbasi, H. (2018). “Identifying and Analyzing the Influence of Driving Forces on the Regional Development of Alborz Province with the Scenario-Based Planning Approach”, Town and Country Planning, 10 (1), pp 139-166. (in Persian)
Toumache, R. & Rouaski, K. (2016). “Prospective analysis of the Algerian economic growth by 2025: Structural analysis”, The journal of applied business research, 32 (3), pp. 791-803.
Zahmatkesh, E; Ebrahimzade, I; Zali, N (2020). The Pathology of the regional planning system in the coastal province of north of the Iran, Quaterly of the New attitudes in Human geography, 12(2), pp. 1-16 (in Persian)
Zali, N. & Atrian, F. (2016). “Presentation of Tourism Regional Development scenarios Based on the Principles of Futures Studies (Case: Hamadan Province)”, Town and country planning, 8 (1), pp. 107-131. (in Persian)
Zali, N., Rabbani, T., & Vahidi Motti, V. (2015). “Application of prospective structural analysis for identification of strategic variables in the future development of Baneh city in Iran, European spatial research and policy, 22 (1), pp. 153-171. (in Persian)
Zali, N. (2019). “Regional foresight redefining regional planning process from the view of futures studies”, Journal of Iran Futures Studies, 4 (1), pp. 263-288. (in persian)