تحلیل بر هم‌کنش‌های ساختار فضایی آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار شهرسازی مؤسسة آموزش عالی رسام، کرج، ایران

چکیده

برای هر پدیدة اجتماعی در عرصة شهری می‏توان مصداق‏ها و برون‌دادهای فضایی نشان داد که این امر بیانگر رفتار فضایی پدیده‏های اجتماعی است. در بررسی چنین پدیده‏هایی، به جهت همبستگی و اثر هم‏افزایی آن‌ها، می‏توان الگویی از برهم‌کنش را ملاحظه کرد. در این نوشتار سعی شد مختصری از توزیع فضایی متغیرهای آسیب‏هایی مانند بی‌کاری، اعتیاد، و ... در قالب تحلیل آمار فضایی ارائه شود. روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی بود و در دسته‏بندی تحقیقات کاربردی قرار می‏گیرد. از منظر شیوة گردآوری اطلاعات می‏توان مبنا را روش اسنادی تعیین کرد. به منظور تحلیل و ترسیم یافته‏ها سعی شد از آزمون‏های آمار فضایی در بستر Arc GIS استفاده شود. با توجه به ساختار فضایی طبقة اجتماعی و نیز الگوی فضایی پراکنش پهنة ثروتمند و فقیرنشین در شهر تهران، می‏توان گفت فقر و تفرق از محرک‏های تمرکز انواع آسیب‏های اجتماعی در محلات فقیرنشین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امیری، مجتبی؛ سید موسی پورموسوی؛ منصوره صادقی (1392). «مطالعة آسیب‏های اجتماعی ناشی از حاشیه‌نشینی در منطقة 19 شهرداری تهران از دیدگاه مدیران شهری»، اقتصاد و مدیریت شهری، د 2، ش 5، صص 119 ـ 137.
حاتمی‏نژاد، حسین؛ احمد پوراحمد؛ حسین منصوریان؛ عباس رجایی (1392). «تحلیل مکانی شاخص‏های کیفیت زندگی در شهر تهران»، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، د 45، ش 4، صص 29 ـ 56.
دانایی‌فرد، حسن؛ سید مهدی الوانی؛ عادل آذر (1383). روش‏شناسی پژوهش‏های کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، صفار.
رضوانی، محمدرضا؛ حسین منصوریان؛ مهرداد محمودیان زمانه؛ راضیه حیدریان محمدآبادی (1392). «تحلیل مکانی بی‌کاری در نواحی شهری و روستایی ایران با رویکرد تحلیل اکتشافی داده‏های مکانی»، برنامه‏ریزی کالبدی‌ـ فضایی، س 1، ش 3، صص 38 ـ 45.
ریاضی، ابوالحسن (1392). «شهر، پدیده‏ای میان‌رشته‏ای»، مطالعات میا‌ن‌رشته‌ای در علوم انسانی، د 6، ش 1، صص 101 ـ 115.
ریترز، جورج (1374). بنیان‏های جامعه‌شناختی، خاستگاه‏های ایده‏های اساسی در جامعه‏شناسی، مترجم: تقی آزادارمکی، سیمرغ.
عباس‏زادگان، مصطفی؛ صفورا مختارزاده؛ رسول بیدرام (1391). «تحلیل ارتباط میان ساختار فضایی و توسعه‌یافتگی محلات شهری به روش چیدمان فضا (مطالعة موردی: شهر مشهد)»، مطالعات و پژوهش‏های شهری و منطقه‌ای، س 4، ش 14، صص 43-62.
علی‌اکبری، اسماعیل (1383). «توسعۀ شهری و آسیب‏شناسی اجتماعی در ایران»، پژوهش‏های جغرافیایی، ش 48، صص 49 ـ 69.
علی‌اکبری، اسماعیل؛ شهرام درخشان (1393). «تحلیل الگوهای فضایی آسیب‏های اجتماعی در محیط‏های شهری (مطالعة موردی: منطقة 5 کلان‌شهر تهران)»، پژوهش‏های جغرافیای برنامه‏ریزی شهری، د 2، ش 1، صص 49 ـ 72.
غروی نخجوانی، سید احمد (1381). «بحران بی‌کاری در اقتصاد ایران»، پژوهشنامة اقتصادی، ش 6، صص 171 ـ 184.
فرجی سبک‌بار، حسن‌علی؛ منصور رضاعلی؛ محمد صادقی؛ مهرانگیز رضایی (1394). «تحلیل اکتشافی داده‏های فضایی ازدواج در نواحی روستایی ایران»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، د 47، ش 2، صص 351 ـ 366.
کلانتری، خلیل (1380). برنامه‏ریزی و توسعة منطقه‏ای، تهران، خوش‌بین.
هاروی، دیوید (1376). عدالت اجتماعی و شهر، مترجم: فرخ حسامیان، انتشارات شرکت پردازش و برنامه‏ریزی شهر تهران.
References
Abbaszadegan, M., Mokhtarzadeh S., & Bidram, R. (2012). “A study of the relation between the spatial structure of the city and the quality of urban development using Space Syntax A case study of Mashhad”, Urban-Regional Studies and Research Journal, 4th Year, No. 14. (in Persian)
Ali-Akbari, S. (2005). “Urban development and social pathology of Iran”, Geographical Research Quarterly, Vol. 36, Issue 1, Serial Number 80 . (in Persian)
Ali-Akbari, S. & Derakhshan, Sh. (2014). “Analysis on Spatial Patterns of Social Harms in Urban Environments (Case Study: Tehran Metropolis)”, Geographical urban planning research, Vol. 2, Issue 1, pp. 49-72. (in Persian)
Amiri, M., Pourmousavi, S.M., & Sadeghi, M. (2014). “An Investigation into Social Harms Originating in Squatter Settlement in the District 19 of Tehran Municipality from Urban Managers Perspective”, Journal of Urban Economic and Management, Vol. 2, Issue 5, pp. 119-137. (in Persian)
Anselin, L., Sridharan, S., & Gholston, S. (2007). “Using exploratory spatial data analysis to leverage social indicator databases: the discovery of interesting patterns”, Social Indicators Research, 82, pp. 287–309. DOI: 10.1007/ Si 1205-006-9034-x
Bertalanffy, L. (1968). General Systems Theory New York: George Braziller.
Dhaliwal, G.S., Sangha, G.S., & Ralhan, P.K. (2000). Fundamentals of Environmental Science, New Delhi, Kalyani Publisher.
Dikshit, R.D. (1982). Political geography a contemporary perspective, New Delhi, McGraw–Hill publishing company.
Faraji Sabokbar, H.A., RezAali, M., Sadeqhi, M., & Rezaei, M. (2015). “The Exploratory Analysis of Spatial Data of Marriage in Rural Areas of Iran”, Human Geography Research Quarterly, Vol. 47, Issue 2, pp. 351-366. (in Persian)
Gerda, R., Wekerle, & Whitzman, C. (1998). Safe Cities, Guidelines for Planning, Design, and Management, NewYork.
Gheravi Nakhjavani, S.A. (2002). “Unemployment crisis in Iran Economy”, Journal of Economic Research, Vol. 2, Issue 6, Serial Number 3, pp. 171-184. (in Persian)
Guillain, R., Le Gallo, J., & Boiteux-Orain, C. (2006). “Changes in spatial and sectoral patterns of employment in Ile-de-France, 1978–1997”, Urban Studies, 43 (11), pp. 1–24. doi:10.1080/00420980600945203
Harvey, D. (1973). Social Justice and the City, University of Georgia Press, Translated in Persian by Hesamin. (in Persian).
Hataminezhad, H., Poorahmad, A., Mansourian, H., & Rajaei, S.A. (2014). “Spatial Analysis of Quality of Life Indicators in Tehran City”, Human Geography Research Quarterly, Vol. 45, Issue 4, pp. 29-56. (in Persian)
Johnston, R. (1991). Geography and Geographer: Anglo–American Huaman Geography, Fourth Edition, London, Edward Arnold.
Kalantari, Kh. (2001). Planning and regional development, Khoshbin Press. (in Persian)
Kamran, H., Badie, M., & Hosseini, N. (2018). “Study of the City in Geopolitics and Political Geography with Emphasis on Gutman & Cox Theory”, Quarterly Journal of the Geographical Society, No. 56. [in Persian]
Le Gallo, J. & Ertur, C. (2003). “Exploratory spatial data analysis of the distribution of regional per capita GDP in Europe, 1980–1995”, Journal of Regional Science, 82: pp. 175-201. DOI: 10.1111/j.0022-4146.2003.00316.x
Perobelli, F.S., Almeida, E.S., Alvim, M.A.S.A., & Ferreira, P.G.C. (2007). “Produtividade do setor agrícola brasileiro (1991-2003): uma análise especial”, Revista Nova Economia, 17 (1), pp. 65–91.
Rezvani, M., Mansourian, H., Mahmoudian Zamaneh., M., & Heydarian Mohammadabadi, R. (2013). “Spatial analysis of unemployment in Urban and Rural Areas in Iran With exploratory Spatial Data Analysis Approach”, Spatial and Physical Planning, Vol. 1, Issue 3, pp. 37-48. (in Persian)
Riazi, S.A. (2014). “City as an Interdisciplinary Phenomenon”, Interdisciplinary Studies in the Humanities, Vol. 6, Issue 1,pp. 101-115. (in Persian)
Ritzer, G. (1994). Sociological Beginnings: On the Origins Of Key Ideas in Sociology, McGraw-Hill, translated by Taghi Azad-Armaki, Simorgh press. (in Persian)