تعیین عوامل بومی مؤثر در دستیابی به شهراکولوژیک ( مطالعة موردی: شهردُرچه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 استادیار، مرکزتحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 دانشیار، مرکز تحقیقات گردشکری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

توسعة پایدار در طول زمان و به‌تدریج رویکردهای متنوع را با اهداف متنوع مطرح ساخت؛ از جملة این رویکردها که موضوع محیط زیست در آن پررنگ‌تر و دارای تأکید بر روابط توسعة شهر و بستر طبیعت است شهراکولوژیک است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل بومی مؤثر در دستیابی به شهراکولوژیک در جهت توسعة پایدار در شهر درچه بود. این پژوهش از لحاظ پارادایمی جزء پژوهش‌های ترکیبی (کیفی و کمّی) به شمار می‌رود، از لحاظ هدف کاربردی است، و از لحاظ ماهیت توصیفی‌ـ تحلیلی و اکتشافی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی از طریق دو ابزار مصاحبه با متخصصان با روش دلفی و پرسشنامه بود. در روش کیفی (مصاحبة دلفی) با 30 نفر از کارشناسان و خبرگان مصاحبه انجام شد و در روش کمّی جامعة آماری پژوهش شهروندان بالای 15 سال شهر درچه بودند که در سال 1395 تعداد آن‌ها 37367 نفر بوده است که از این تعداد 375 نفر با روش خوشه‌ای انتخاب شدند. روایی پرسشنامه به صورت صوری از دیدگاه متخصصان برنامه‌ریزی شهری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج پژوهش در دو روش (کیفی و کمّی) نشان داد ابعاد زیست‌محیطی و اقتصادی با میانگین 23/4 و 11/4 و ضریب رگرسون (Beta) 345/0 و 349/0 به بهترین وجه دستیابی به شهراکولوژیک را تبیین می‌کنند و بین محلات مختلف شهر از لحاظ شاخص‌های شهراکولوژیک همگونی نسبی وجود دارد و می‌توان با یک مدل مشخص به توسعة شهراکولوژیک دست یافت. همچنین، بر اساس همبستگی پیرسون، شهروندانی که سطح سواد بالاتری داشته‌اند با ضریب 585/0 میزان آمادگی بیشتری برای اجرای پروژة شهراکولوژیک از خود نشان داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، فضل‌اله؛ خدیجه نصیریانی؛ پروانه اباذری (1387). «تکنیک دلفی: ابزاری در تحقیق»، آموزش در علوم پزشکی، ص 175 ـ 185.
براتی، ابراهیم (1387). درچه، نگین زاینده‌رود، اصفهان، کنکاش.
پورخباز، حمیدرضا؛ صمانه کمانی؛ سعیده جوانمردی؛ شهرام یوسفی خانقاه (1396). «مدل‌سازی اکولوژیک توسعة شهری با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری تعاملی AHP و Fuzzy AHP باکلی (مطالعة موردی: حاشیة شهر کرج)»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، د 21، ش 1، ص 133 ـ 165.
تقوایی، مسعود؛ عفت صبوحی (1396). «پهنه‌بندی و مکان‌یابی نیروگاه‌های خورشیدی در استان اصفهان»، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، ش 28، ص 61 ـ 82.
حاجیانی، ابراهیم (1391). مبانی، اصول، و روش‌های آینده‌پژوهی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق.
حاتمی‌نژاد، حسین؛ محمود شورجه (1393). شهر و نظریه‌های انتقادی: با تأکید بر آراء و آثار دیوید هاروی، تهران، پرهام.
جمعه‌پور، محمود؛ سیده شبناز اتحاد؛ فرشاد نوریان (1399). «تبیین اصول، ابعاد، و مؤلفه‌های رویکرد شهراکولوژیک (مطالعة موردی: شهر بجنورد)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، د 8، ش 2، ص 391 ـ 413.
رهنمایی، محمدتقی؛ پروانه شاه‌حسینی (1392). فرایند برنامه‌ریزی شهری در ایران، تهران، سمت.
سجادزاده، حسن؛ محمد معتقد (1399). «تحلیل عوامل مؤثر در کیفیت منظر پیاده‌راه‌های شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعة موردی: پیاده‌راه بوعلی شهر همدان)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، ش 3، ص 577 ـ 596.
شریفیان بارفروش، سیده شفق؛ سید مجید مفیدی شمیرانی (1393). «معیارهای شاکلة بوم‌شهر از دیدگاه نظریه‌پردازان»، باغ نظر، ش 31، ص 99 ـ 107.
صابری، حمید؛ الهه طاهری میرقائد (1398). «امکان‌سنجی توسعة فضاهای سبز عمودی (بام سبز) به منظور دستیابی به شهراکولوژیک (مورد مطالعاتی: منطقة 5 شهر اصفهان)»، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ش 35، ص 285 ـ 298.
طبیبیان، منوچهر؛ یاسمین افشار؛ مجتبی شهابی شهیری (1394). «ارزیابی تطبیقی جایگاه زیست‌محیطی شهر تهران با 23 شهر آسیایی بر مبنای شاخص‌های رویکرد شهر سبز»، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ش 15، ص 329 ـ 343.
علی‌دوستی، سیروس (1385). «روش دلفی: مبانی، مراحل، و نمونه‌هایی از کاربرد»، مدیریت و توسعه، ش 31، ص 8 ـ 23.
فنی، زهره؛ محمدامین هونکزهی؛ منیژه قهروای (1397). «ارزیابی راهبردی محیطی در توسعة شهری (مطالعة موردی: شهر زاهدان)»، علوم محیطی، د 16، ش 1، ص 173 ـ 190.
فرجی، امین؛ فریبا صحنه (1399). «ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین در استان گلستان به منظور توسعة کاربری‌های کشاورزی با رویکرد آمایش سرزمین»، آمایش سرزمین، د 12، ش 2، ص 253 ـ 274.
کوخایی، طاهره؛ محمدرضا مثنوی (1393). «طراحی محیطی زیرساخت‌های اکولوژیکی منظر شهری با استفاده از اصل پیوستگی با انشعابات (AWOP) به منظور افزایش کیفیت زندگی شهری (مطالعة موردی: منطقة 2 شهر تهران)»، محیط‌شناسی، ص 559 ـ 572.
مهدی‌زاده، جواد (1397). برنامه‌ریزی راهبردی توسعة شهری (تجربیات اخیر جهان و جایگاه آن در ایران)، چ 5، تهران، آرمان‌شهر.
مرصوصی، نفیسه؛ رباب حسین‌زاده؛ اسماعیل صفرعلی‌زاده (1394). «ارزیابی پتانسیل‌های مناطق شهری جهت توسعة الگوی بوم‌شهر (نمونة مورد مطالعه: مناطق شهر اصفهان)»، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، ش 21، ص 157 ـ 174.
References
Ahmadi, F., Nasiriani, K., & Abazari, P. (2008). “Delphi technique: a tool in research”, Iranian Journal of Medical Education, Vol. 8, No. 1, pp. 175-185. (in Persian)
Alidosti, S. (2006). “Delphi Method: fundamentals, steps and examples of application, scientific quarterly”, Management and Development Promotion, Vol. 31, pp. 8-23. (in Persian)
Barati, E. (2008). Dorcheh Negin Zayandehrood, Isfahan, Kankash Publishers. (in Persian)
Bibri, S. E. & Krogstie, J. (2020). “Smart Eco-City Strategies and Solutions for Sustainability: The Cases of Royal Seaport, Stockholm, and Western Harbor, Malmö, Sweden”, Urban Science, Vol. 4, No.1, pp. 11-42.
Bookchen, N. (1982). The Ecology of Freedom: The Emergence and Dissolution of Hierarchy, Palo Alo, Chshire Books.
Caprotti, F. (2014). Eco-cities and the transition to low carbon economies, Springer. http// DOI: 10.1057/9781137298768.
Crombie, D. (1992). Regeneration–Toronto's Waterfront and the Sustainable City–Final Report Royal Commission on the Future of the Toronto Waterfront, Toronto and Ottawa.‏
Chen, Y., Zhu, M., Lu, J., Zhou, Q., & Ma, W. (2020). “Evaluation of ecological city and analysis of obstacle factors under the background of high-quality development: Taking cities in the Yellow River Basin as examples”, Ecological Indicators, Vol. 118,  . https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2020.106771.
Deng, W., Cheshmehzangi, A., Ma, Y., & Peng, Z. (2021). “Promoting sustainability through governance of eco-city indicators: a multi-spatial perspective”, International Journal of Low-Carbon Technologies, Vol. 16, No. 1, pp. 61-72.‏
Downton, P. F. (2008). Ecopolis: Architecture and cities for a changing climate, Springer Science & Business Media, Vol. 1.
Devuyst, D., Hens, L., De Lannoy, W., & de Lannoy, W. (Eds.). (2001). How green is the city?: sustainability assessment and the management of urban environments, Columbia University Press.‏
Eryildiz, S. & Xhexhi̇, K. (2012). “Eco cities under construction”, Gazi University Journal of Science, Vol. 25, No.1, pp. 257-261.‏
Fani, Z., Hoonkzehi, M. A., & Qahravai, M. (2019). “Strategic environmental assessment in urban development (Case Study of Zahedan)”, Journal of Environmental Sciences, Vol. 16, No. 1, pp. 173-190. (in Persian)
Faraji, A. & Sahneh, F. (2020). “The ecologic capability evaluation of Golestan Province lands through a land use approach to develop agricultural uses”, Town and Country Planning, Vol. 12, No. 2, pp. 253-274.‏ (in Persian)
Gaffron, P., Huismans, G., Skala, F., Messerschmidt, R., Verdaguer, C., & Koren, C. (2005). Ecocity, Book I, Facultas Verlags-und Buchhandels AG.
Gunawansa, A. (2011). “Contractual and Policy Challenges to Developing Ecocities” ,Sustainable Development”, Vol. 19, No. 6, pp. 382-390.
Hatiminejad, H. & Shurjeh, M. (2015). City and critical theories: emphasizing the opinions and works of David Harvey, Tehran, Parham Publishers. (in Persian)
‏‏Hald, M. (2009). “Sustainable urban development and the Chinese eco-city: Concepts, strategies, policies and assessments”, Master's thesis.‏
Hes, D. & Bush, J. (Eds.). (2018). Enabling Eco-Cities: Defining, Planning, and Creating a Thriving Future, Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-7320-5
Hajiani, E. (2012). Principles, principles and methods of futures research, Tehran, Imam Sadegh University Press. (in Persian)
Jabareen, Y. R. (2006). “Sustainable urban forms: their typologies, models, and concepts”, Journal of Planning Education and Research, Vol. 26, pp. 38–52.
Jiang, B. (2019). Hope for Chinese ecocities, Doctoral dissertation, University of British Columbia.
Joss, S., Cowley, R., & Tomozeiu, D. (2013). “Towards the ‘ubiquitous eco-city’: an analysis of the internationalisation of eco-city policy and practice”, Urban Research and Practice, Vol. 6, No. 1, pp. 54-74.
Jumepour, M., Etihad, S. S., & Noorian, F. (2020). “Explaining the principles, dimensions and components of the ecological city approach (case study: Bojnourd city)”, Geographical Urban Planning Research (GUPR), Vol. 8, No. 2, pp. 391-413. (in Persian)
Kibert, C. J. (2016). Sustainable construction: green building design and delivery, John Wiley & Sons.
Kenworthy, J. R. (2006). “The eco-city: ten key transport and planning dimensions for sustainable city development”, Environment and urbanization, Vol. 18, No. 1, pp. 67-85.‏
Kokhaei, T. & Masnavi, M. R. (2014). “Environmental design of urban landscape ecological infrastructure using the principle of connection with branches (AWOP) to improve the quality of urban life (Case Study: District Two of Tehran)”, Journal of Ecology, pp. 559-572. (in Persian)
Li, Y., Cao, Z., Long, H., Liu, Y., & Li, W. (2017). “Dynamic analysis of ecological environment combined with land cover and NDVI changes and implications for sustainable urban–rural development: The case of Mu Us Sandy Land, China”, Journal of Cleaner Production, Vol. 142, pp. 697-715.‏
Liu, H., Zhou, G., Wennersten, R., & Frostell, B. (2014). “Analysis of sustainable urban development approaches in China”, Habitat international, Vol. 41, pp. 24-32.
Liu, Z., Zhou, Q., Tian, Z., He, B. J., & Jin, G. (2019). “A comprehensive analysis on definitions, development, and policies of nearly zero energy buildings in China”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol. 114,  .‏
‏Ma, C., Deng, J., Zhao, X., & Zhang, Y. (2018). “Theory and practice of ecological city construction”, In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, Vol. 186, No. 3,  .
Ma, L. (2018). “Eco-city Objectives: A Framework for Formulation and Examination Based on the Planning Perspective”, Advances in Social Science, Education and Humanities Research, Vol. 176, pp. 1024-1211.
Marsousi, N., Hossein-Zadeh, R., & Safar-Ali-Zadeh, E. (2015). “Evaluating the potentials of urban areas for the development of the ecosystem model of the studied sample: Isfahan city areas”, Journal of Urban Research and Planning, No. 21, pp. 157-174. (in Persian)
Mehdizadeh, J. (2019). Strategic Planning for Urban Development (Recent World Experiences and Its Place in Iran), Fifth Edition, Tehran, Armanshahr Publications. (in Persian)
Premalatha, M., Tauseef, S. M., Abbasi, T., & Abbasi, S. A. (2013). “The promise and the performance of the world's first two zero carbon eco-cities”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol. 25, pp. 660-669.
Pourkhbaz, H. R., Kamani, S., Juanmardi, S., & Yousefi Khaneghah, Sh. (2017). “Ecological modeling of urban development using AHP and Fuzzy AHP buckley interactive decision making models (Case Study: Karaj Suburbs)”, Journal of Spatial Planning and Management, Vol. 21, No. 1, pp. 133-165. (in Persian)
Rahnamaei, M.T. & Shah-Hosseini, P. (2013). The process of urban planning in Iran, Samt. (in Persian)
Register, R. (1987). Ecocity Berkeley: building cities for a healthy future, North Atlantic Books.‏
---------. (2006). Ecocities: Rebuilding Cities in Balance with Nature, Cabriola Island, BC: New Society Publishers.
Roseland, M. (2012). Toward sustainable communities: Solutions for citizens and their governments, New Society Publishers.
Sajjadzadeh, H. & Believer, M. (2021). “Analysis of effective factors in the quality of urban sidewalks from the perspective of citizens (Case study: Bu Ali sidewalk in Hamadan)”, Journal of Urban Planning Geography Research, No. 3, pp. 577-596. (in Persian)
Sharifian Barforosh, S. Sh. & Mofidi Shemirani, S. M. (2014). “Criteria of urban ecosystem from the point of view of theorists”, Bagh-e Nazar Magazine, No. 31, pp. 99-107. (in Persian)
Saberi, H. & Taheri Mirqaed, E. (2020). “Feasibility study of development of vertical green spaces (green roof) in order to achieve an ecological city, Case Study: Isfahan Region 5”, Armanshahr Journal of Architecture and Urban Planning, No. 35, pp. 285-298. (in Persian)
Sarkar, A. N. (2016). “Eco-Innovations in Designing Ecocity, Ecotown and Aerotropolis”, Journal of Architectural Engineering Technology, Vol. 30, pp. ‏1-15.
Steinberg, F. & Lindfield, M. (2012). Spatial development and technologies for Green cities, Green Cities.‏
Steinberg, F. (2018). Eco-City tools a collection of primary tools, EC Link Publishers.
Song, Y. (2011). “Ecological city and urban sustainable development”, Procedia Engineering, Vol. 21, pp. 142-146.
Tang, Z. (2011). Eco-city and green community: The evolution of planning theory and practice, Nova Science Publishers.
Taqvaee, M. & Saboohi, E. (2017). “Zoning and location of solar power plants in Esfahan Province”, Journal of Urban Research and Planning, No. 28, pp. 61-82. (in Persian)
Tabibian, M., Afshar, Y., & Shahabi Shahiri, M. (2015). “Comparative assessment of the environmental status of Tehran with 23 Asian cities based on the indicators of green city approach”, Armanshahr Journal of Architecture and Urban Planning, No. 15, pp. 329-343. (in Persian)
‏‏White, R. R. (2002). Building the ecological city, Woodhead Publishing.
---------. (2004). Financial incentives for behavioral change in the ecological city, Ekistics Publishers.
Yu, B. (2021). “Ecological effects of new-type urbanization in China”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol. 135,  ‏
Zhou, N. & Williams, C. (2013). An international review of eco-city theory, indicators, and case studies,‏ Lawrence Berkeley National Laboratory.