تدوین سناریوهای اندرکنش جغرافیایی در زیرساخت‏های حیاتی حین مخاطرات شهری در اهواز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر، سیستم‌های زیرساختی، به دلیل افزایش بلایای طبیعی یا انسان‌ساز و به دلیل وابستگی‌های داخلی و خارجی بین اجزای سیستم، غالباً دچار اختلال شده‌اند. وابستگی‌های متقابل زیرساختی ممکن است آسیب‌پذیری بیشتری ایجاد کند و باعث خرابی‌های آبشاری شود. هدف کلی پژوهش حاضر تدوین سناریوهای اندرکنش جغرافیایی زیرساخت‌های حیاتی حین مخاطرات شهری در اهواز بود. این پژوهش به لحاظ هدف توسعه‏ای‌ـ کاربردی و از نظر روش‏شناسی توصیفی‌ـ تحلیلی مبتنی بر مطالعات و بررسی‏های میدانی‌ـ اسنادی است. شاخص‏های پژوهش بر اساس تلفیق نتایج آرای خبرگان و سوابق موجود استخراج و ارتباط‌سنجی شد. برای سناریونگاری بعد از شناسایی متغیرها، ابتدا عوامل کلیدی مؤثر بر موضوع مشخص و سپس برای هر یک از متغیرها وضعیت‌های مختلفی تعریف شد. شناسایی نیروهای پیشران و مؤثر در اندرکنش زیرساخت‏های شهر اهواز با استفاده از مدل‌هایی نظیر «تحلیل اثرهای متقاطع» و نرم‌افزار «میک‌مک» انجام شد. جهت شناسایی و تحلیل و گزینش سناریوهای منتخب از تحلیل بالانس اثرهای متقابل در نرم‏افزار سناریوویزارد استفاده شد. بررسی صفحۀ سناریو در نرم‏افزار سناریوویزارد نیز نشان می‏دهد از مجموع 80 وضعیت موجود پیشران‏های اندرکنش مکانی زیرساخت‏های حیاتی تعداد 26 حالت (5/32 درصد) وضعیت مطلوب، تعداد 29 حالت (25/36 درصد) وضعیت ایستا، تعداد 25 حالت (25/31 درصد) وضعیت بحرانی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امان‏پور، سعید؛ علی‌رضا پرویزیان (1399). «مکان‌یابی ‏پناهگاه‏‏های چندمنظورۀ شهری مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل (مطالعۀ موردی: منطقۀ 1 کلان‌شهر اهواز)»، آمایش سرزمین، 12(2)، ص 385 ـ 406.   10.22059/jtcp.2020.305735.670133
عبدالهی، مجید؛ بشیر حسینی؛ بهمن احمدی‌توانا (1393). «ارائة مدل تحلیل اندرکنشی در مدیریت ریسک شهری جهت ارزیابی میزان حساسیت زیرساخت‏ها و پهنه‏های شهری»، دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران و HSE در شریان‌های حیاتی، صنایع، و مدیریت شهری، تهران. https://civilica.com/doc/362974
محمدی ده‌چشمه، مصطفی؛ هادی علی‌زاده؛ داود عباسی گوجانی (1398). «تحلیل فضایی شاخص‌های تبیین‌کنندۀ تاب‌آوری در زیرساخت شریانی حمل‌ونقل (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر اهواز)»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(2)، ص 375 ـ 391. doi: 10.22059/jurbangeo.2019.273727.1042
نکوئی، محمدعلی؛ ساره رودباری؛ روح‌الله طاهرخانی (1395). «چارچوب تحلیل آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها با استفاده از شبکة گراف»، هشتمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران، تهران. https://civilica.com/doc/560042
نورالهی، حانیه؛ عاطفه سلیمانی؛ اکرم برزگر؛ علی علی‌دوستی (1392). «ارزیابی میزان حساسیت دارایی‌ها و پهنه‌های شهری با استفاده از تحلیل اندرکنشی با رویکرد برنامه‌ریزی شهری»، مدیریت بحران، 2(2)، ص 33 ـ 41.
References
Abdulahi, M., Hosseini, B., & Tawana-Ahmadi, B. (2013). “Presenting an interactive analysis model in urban risk management to assess the sensitivity of infrastructure and urban areas”, the second national conference on crisis management and HSE in vital arteries, industries and urban management, Tehran. https://civilica.com/doc/362974. (in Persian)
Amanpour, S. & Parvizian, A. (2020). “Locating Multi-Purpose Urban Shelters Based on the Principles of Passive Defense (The Case Study of the District One of Ahvaz Metropolis)”, Town and Country Planning, 12(2), pp. 385-406. doi: 10.22059/jtcp.2020.305735.670133. (in Persian)
Aradau, C. (2010). “Security That Matters: Critical Infrastructure and Objects of Protection”, Security Dialogue, 41(5), pp. 491–514. doi:10.1177/0967010610382687
Cantelmi, R., Di Gravio, G., & Patriarca, R. (2021). “Reviewing qualitative research approaches in the context of critical infrastructure resilience”, Environ Syst Decis 41, pp. 341–376. https://doi.org/10.1007/s10669-020-09795-8
Chen, C., Reniers, G., & Khakzad, N. (2019). Integrating safety and security resources to protect chemical industrial parks from man-made domino effects: A dynamic graph approach, Reliability Engineering & System Safety.
Enrico, C., Massimiliano De, A., Ottaviob, G., & Paolo, T. (2011). “Risk analysis of underground infrastructures in urban areas”, Reliability Engineering & System Safety, Vol. 96, Issue 1, pp. 139-148.
Haggag, M., Ezzeldin, M., El-Dakhakhni, W., & Hassini, E. (2020). “Resilient cities critical infrastructure interdependence: a meta-research”, Sustainable and Resilient Infrastructure, pp. 1–22. doi:10.1080/23789689.2020.1795571
Magoua, J. J., Wang, F., & Li, N. (2022). “High level architecture-based framework for modeling interdependent critical infrastructure systems”, Simulation Modelling Practice and Theory, 118, pp. 102-129.
Mohammadi Dehcheshmeh, M., Alizadeh, H., & Abasi Gojani, D. (2019). “The Spatial Analysis of the Indicators Explaining Resilience in the Transportation Infrastructure (Case Study: Ahwaz Metropolis, Iran)”, Geographical Urban Planning Research (GUPR), 7(2), pp. 375-391. doi: 10.22059/jurbangeo.2019.273727.1042. (in Persian)
Mohammadi Dehcheshmeh, M. & Ghaedi, S. (2020). “Climate Change and Ecological Migration: A Study of Villages in the Province of Khuzestan, Iran”, Environmental Research, Engineering and Management, 76(1), pp. 6-19.
Nakoi, M.A., Rudbari, S., & Taherkhani, R. (2015). “Infrastructure vulnerability analysis framework using graph network”, 8th International Comprehensive Crisis Management Conference, Tehran. https://civilica.com/doc/560042 (in Persian)
Nourollahi, H., Soleimani, A., Barzegar, A., & Alidusti, A. (2014). “Critical assement of assests and areas in the city using interdependency analysis – An urbun planning approach”, Emergency Management, 2(2), pp. 33-41.
Nuha, E., Ch, E., & Virginia, M. (2018). “Building Urban Resilience for Disaster Risk Management and Disaster Risk Reduction”, Procedia Engineering, 212(2018), pp. 575-582.
Robert, B. & Morabito, L. (2010). “An approach to identifying geographic interdependencies among critical infrastructures”, International Journal of Critical Infrastructures, 6(1), pp. 17–30. doi:10.1504/ijcis.2010.029574.
Singh, A. N., Gupta, M.P., & Ojha, A. (2014). “Identifying critical infrastructure sectors and their dependencies: An Indian scenario”, International Journal of Critical Infrastructure Protection, 7(2), pp. 71–85. doi:10.1016/j.ijcip.2014.04.003.
Sun, W., Bocchini, P., & Davison, B. D. (2022). “Overview of Interdependency Models of Critical Infrastructure for Resilience Assessment”, Natural Hazards Review, 23(1), pp. 21-38.
Wang, L., Xue, X., Wang, Z., & Zhang, L. (2018). “A Unified Assessment Approach for Urban Infrastructure Sustainability and Resilience”, Advances in Civil Engineering, pp. 1–19.
Xiao, Y., Zhao, X., Wu, Y., Chen, Z., Gong, H., Zhu, L., & Liu, Y. (2022). “Seismic resilience assessment of urban interdependent lifeline networks”, Reliability Engineering & System Safety, 218, pp. 108-116.
Yang, Z., Clemente, M. F., Laffréchine, K., Heinzlef, C., Serre, D., & Barroca, B. (2022). “Resilience of Social-Infrastructural Systems: Functional Interdependencies Analysis”, Sustainability, 14(2), pp. 606-616.
Zimmerman, R., Zhu, Q., & Dimitri, C. (2016). “Promoting resilience for food, energy, and water interdependencies”, Journal of Environmental Studies and Sciences, 6(1), pp. 50–61. doi:10.1007/s13412-016-0362-0