تحلیل فضایی الگوی تجمع و پراکنش فعالیت در شبکه شهری استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

شناخت کارکرد و الگوی فعالیت شبکه شهری در پهنه های منطقه ای در راستای شناسایی صحیح پتانسیل­ها و دارایی­ها به هدایت مؤثر برنامه ریزی فضایی برای رسیدن به رقابت پذیری خلاقانه و همچنین تعادل فضایی در سطح منطقه ای می انجامد. پژوهش حاضر با رویکردی کاربردی و توسعه­ای و با روش توصیفی-تحلیلی تلاش کرده است تا به تحلیل فضایی الگوی تجمع و پراکنش فعالیت در شبکه شهری استان خوزستان بپردازد. در این راستا، آمار فعالیت و اشتغال 78 نقطه شهری استان بر اساس داده­های مرکز آمار ایران و طرح آمایش منطقه ای استان خوزستان مورد استناد قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از تحلیل خودهمبستگی فضایی و تابع z-score  و همچنین تابع k رپیلی نشان داد که فعالیت های مرتبط با بخش کشاورزی دارای الگوی پراکنش خوشه ای در شبکه شهری استان می باشند. در مقابل اما، فعالیت های بخش صنعت و خدمات در استان از یک الگوی پراکنده پیروی می کنند. تحلیل فضایی خودهمبستگی فضایی فعالیت ها در شبکه شهری استان نشان داد که به علت نزدیکی شهرها به هم و آمار نزدیک اشتغال در هریک از بخش های کشاورزی، صنعتی و خدماتی برای  انها، بخش­های شمالی استان و بخش جنوبی استان(به طور مشخص بندر امام و بندر ماهشهر) بیشترین پهنه های مربوط به لکه های داغ خود همبستگی فضایی را از منظر فعالیتی از خود نشان می­دهند. این در حالی است که کارکرد خدماتی در شبکه شهری استان علارغم داشتن شاغلان قابل توجه بیشترین لکه سرد و پراکندگی را به خصوص در پهنه های مرکزی استان به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Afaqpour, A., Dadashpour, H., Badr, S. (1400). Comparative comparison of functional ranking of Iranian metropolises based on qualitative and relational data, Human Geography Research, No. 53, 697-715.
Bezazzadeh, M., Dadashpour, H., Motuf, Sh. (2013). Review and analysis of key factors affecting regional development with a regional foresight approach, case study: West Azarbaijan Province, Iran. Spatial Planning, 4(2), 79-104.
Dadashpour, H., Afaqpour, A., Mamdohi, A. (2013). Spatial organization in the urban system of Iran using the analysis of air flow of people. Human Geography Research Journal, 41 (1), 125-150.
Dadashpur, H., Afaqpur, A. (2015). New epistemological and theoretical rationality governing the spatial organization of urban systems. Quarterly Journal of Interdisciplinary Studies in Humanities, 8(2), 1-28.
Haqqani, S, Lotfi, S, B. Anamoradnejad, R. (2019). Investigating the spatial structure of central Mazandaran urban area with emphasis on social network. Geography and Urban Space Development, 7(1), 55-77
Humafar, M, Pourjafar, M. (2016). Measuring the degree of realization of multicenter spatial arrangement in metropolitan areas (case study: Tehran metropolitan area). Regional Planning Scientific Quarterly, 7(28), 95-106.
Javanshiri, M., Namdarzadeh, M., Nabiuni, S. (1400). Identification and analysis of key drivers affecting the realization of land improvement projects (case study: Razavi Khorasan Province). Geographical Studies of Dry Areas,2(43), 62-87.
Malekzadeh, N., Dadashpour, H., Rafiyan, M. (1400). Meta-study of studies related to urban and regional spatial structure in Iran in the period of 1380-1398, Journal of Architecture and Urban Planning of Iran, 12(21), 37-57.
Mushfaghi V., Rafiyan M. (2015). Measuring the functional polycentricity index of the urban network (case example: the urban network of Mazandaran province). Space planning and design, 20 (1): 207-234.
Mushfaqi, V., Jafari, Y., Alizadeh, H. (2018). Morphological analysis of urban network with a balancing approach to space (case study: urban network of Hormozgan province). Amayesh Sarzamin, 11(2), 311-336.
Saidi, A. (2012). Basic concepts in physical-spatial planning (second part). Physical Development Planning, 1(3), 11-24.
Sheikh Azami, A. (2013). The role of urban network in regional development: a case study of Mazandaran province. Urban structure and function studies,
 2(8), 35-61.
Albrechts, L., & Lievois, G. (2004). The Flemish diamond: urban network in the making? European Planning Studies, 12(3), 351-370.
Albrechts, L., & Lievois, G. (2004). The Flemish diamond: urban network in the making?. European Planning Studies, 12(3), 351-370.
Alizadeh, H., & Sharifi, A. (2020). Assessing resilience of urban critical infrastructure networks: A case study of Ahvaz, Iran. Sustainability, 12(9),3691.
 Amanpour, S., Safaipour, M., Maleki, S., and Alizadeh, H. (2018). Explanation of structural challenges in the strategic planning of the urban development of Isfahan metropolis. Scientific Journal, Amayesh Sarzamin, 11(1), 29-56.
Burger, M. J., Meijers, E. J., & Van Oort, F. G. (2014). The development and functioning of regional urban systems. Regional Studies,48 (12),1921-1925.
Burger, M. J., Van Der Knaap, B., & Wall, R. S. (2014). Polycentricity and the multiplexity of urban networks. European Planning Studies,22 (4), 816-840.
Camagni, R. (2017). From city hierarchy to city network: reflections about an emerging paradigm. Seminal Studies in Regional and Urban Economics: Contributions from an Impressive Mind, 183-202.
Camagni, R., & Capello, R. (2004). The city network paradigm: Theory and empirical evidence. Contributions to Economic Analysis, 266, 495-529.
Governa, F., & Salone, C. (2005). Italy and European spatial policies: polycentrism, urban networks and local innovation practices. European Planning Studies, 13(2), 265-283.
Haupt, W., Chelleri, L., van Herk, S., & Zevenbergen, C. (2020). City-to-city learning within climate city networks: Definition, significance, and challenges from a global perspective. International Journal of Urban Sustainable Development, 12(2), 143-159.
Krätke, S. (2014). Global pharmaceutical and biotechnology firms’ linkages in the world city network. Urban Studies, 51(6), 1196-1213.
Mayer, I. S., Carton, L., de Jong, M., Leijten, M., & Dammers, E. (2004). Gaming the future of an urban network. Futures, 36(3), 311-333.
Meijers, E. (2006). The notion of complementarity in urban networks: definition, value, measurement and development. In 10th UNECE Conference on Urban and Regional Research, May (pp. 22-23).
Meijers, E. (2008). Stein's' Regional City'concept revisited: Critical mass and complementarity in contemporary urban networks. The Town Planning Review,485-506.
Ramezani, M., Haddad, J., & Geroliminis, N. (2015). Dynamics of heterogeneity in urban networks: aggregated traffic modeling and hierarchical control. Transportation Research Part B: Methodological, 74, 1-19.
Taylor, P. J., & Derudder, B. (2004). World city network: a global urban analysis. Psychology Press.
Zhang, W., Derudder, B., Wang, J., & Witlox, F. (2020). An analysis of the determinants of the multiplex urban networks in the Yangtze River Delta. Tijdschrift voor economische en sociale geografie111(2), 117-133.
Zhen, F., Qin, X., Ye, X., Sun, H., & Luosang, Z. (2019). Analyzing urban development patterns based on the flow analysis method. Cities, 86, 178-197.