تحلیل اثر جریانات شبکه در تحولات کالبدی‌ـ فضایی پیوندهای روستایی‌ـ شهری (نمونة موردی: هنزا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

2 گروه گردشگری، دانشکدة گردشگری، مجتمع آموزش عالی بم، بم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات و داد‏ه‏های مورد نیاز از شیوه‏های اسنادی و میدانی استفاده شد. همچنین با توجه به هدف تحقیق، از بین خانوارهای روستاهای منتخب، 352 خانوار به عنوان نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین شدند. به طور خاص، در این پژوهش با بهره‏گیری از نرم‌افزارهای تحلیل فضایی Gephi‏ و GIS و روش تحلیل شبکه به تحلیل جریان‏ها و روابط عنوان‌شده در ناحیة مورد مطالعه پرداخته شد تا از این طریق امکان شکل‏گیری شبکة منطقه‏ای مبتنی بر پیوندها و توسعۀ یکپارچۀ روستایی‌ـ شهری بررسی شود. نتایج نشان‌دهندة آن است که همبستگی مستقیم بین جریان‏ها و سطح توسعه‌یافتگی سکونتگاه‌های روستایی جهت شکل‏گیری شبکۀ منطقه‏ای وجود دارد. جریانات فضایی، به‌ویژه جریان اقتصادی و جمعیت، زمینة تعاملات روستایی‌ـ شهری را در ناحیة مورد مطالعه فراهم کرده است و در سلسله مراتب شبکه‏ای سطح اول روستاهای پیرامون در دریافت خدمات تابع کانون شهری هنزا با بالاترین امتیاز در خدمات‌دهی هستند. در واقع، فقدان برنامه‏ریزی توسعة فضایی برای نظم‏دهی به چگونگی روابط و پیوندها و به دنبال آن کم‌توجهی به نقش روستاهای پیرامونی هنزا موجب شده نتوانیم جریانات و عوامل شکل‏دهنده و تأثیر‏گذار بر این پیوندها را طوری هدایت کنیم که زمینه‏ساز توسعه در کل منطقه باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آزادهدایت، ح.؛ پورطاهری، م.؛ رکن‏الدین افتخاری، ع. و رضوانی، م. (1394). شناسایی و تحلیل نقش تعاملات روستایی‌ـ شهری در توسعة روستایی (مطالعة موردی:‌ استان کرکوک عراق). پژوهشهای روستایی، 6(3)، 635 ـ 654.
اجاق، عقیل؛ رحمانی فضلی، عبدالرضا و منشی‌زاده، رحمت‌الله (1400). نقش پیوندهای روستایی‌ـ شهری در تحولات اقتصادی و کاهش فقر نواحی روستایی ایران (مطالعة موردی: ناحیة سنقر). پژوهش‌های دانش زمین، 12(1)، 186 ـ 201.
بهرامی، رحمت (1400). تأثیرات پیوندهای روستاـ شهری با تأکید بر تحولات اقتصادی در نواحی پیراشهری سنندج. توسعة فضاهای پیراشهری، 3(1)، 131 ـ 144.
ثامنی, امیر و زبردست، اسفندیار (1402). آسیب‌شناسی تحقق‌پذیر آمایش سرزمین در ایران (نمونة موردی: دور چهارم مطالعات آمایش سرزمین). مجلس و راهبرد، 30(115)، 127 ـ 162.
جوانبخت قهفرخی، زهره؛ سعیدی، عباس؛ عزیزپور، فرهاد و توکلی‌نیا، جمیله (1398). تحلیلی بر جریان‌های فضایی و شبکة منطقه‏ای در نواحی مرزی (مطالعة موردی: نواحی مرزی استان گلستان). آمایش جغرافیایی فضا، سال 9، 203 ـ 226.
جوانشیری, مهدی, عنابستانی, علی اکبر, & سجاسی قیداری, حمدالله. (1398). بررسی عوامل مؤثر بر تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه‌های روستایی مجموعه شهری مشهد. جغرافیا و توسعه فضای شهری, 6(2), 17-47.
داداش‌پور، هاشم و آفاق‌پور، آتوسا (1395). عقلانیت معرفتی و نظری نوین حاکم بر سازمان فضایی سیستم‌های شهری. مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، دورة 8، شمارة 2، پیاپی 30، 1 ـ 28.
رضوانی، محمدرضا؛ گلی، علی و اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1386). نقش و عملکرد شهرهای کوچک در توسعة روستایی با استفاده از روش تحلیل شبکه (مورد: دهستان رونیز شهرستان استهبان). پژوهشهای جغرافیایی، 39(9)، 45 ـ 58.
سعیدی، عباس (1391). مفاهیم بنیادین در برنامه‌ریزی کالبدی‌ـ فضایی )بخش نخست(. برنامهریزی توسعه کالبدی، سال اول، شمارة اول، 9 ـ 26.
عرب، فاطمه؛ ضامنی، فرشیده و عنایتی، ترانه (1400). تأثیر آمایش سرزمین بر عدالت آموزشی با رویکرد آموزش عالی سلامت. تعالی بالینی، ۱۱ (۳)، ۲۲ ـ ۳۰.
فیروزنیا، قدیر؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و تیموریان، رؤیا (1401). ارائة مدل حکمروایی یکپارچة روستایی‌ـ شهری (مطالعة موردی: شهرستان‌های حوزة شمالی استان ایلام). شهر پایدار، 5(4)، 107 ـ 124.
قاسمی سیانی، محمد؛ افراخته، حسن؛ عزیزپور، فرهاد و ریاحی، وحید (1398). تحلیلی بر یکپارچگی فضایی نواحی روستایی مبتنی بر تحلیل شبکه‌ای جریان‌های فضایی (موردشناسی: بخش بن‌رود و جلگة شهرستان اصفهان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 9(31)، 35 ـ 52.
محمدی، سعدی؛ مرادی، اسکندر و حسینی، شرمین (1399). شناسایی و تحلیل اثرات خزش شهری بر وضعیت توسعة نواحی روستایی پیرامون (مورد: روستاهای شهر مریوان). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 20، شمارة 56، 56 ـ 74.
Abrham, J. (2011). Rural development and regional disparities of the new EU Member States. Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 57(6), 288–296.
Akkoyunlu, S. (2015). The Potential of Rural-Urban Linkages for Sustainable Development and Trade. International Journal of Sustainable Development & World Policy, Vol. 4, No. 2, 20-28.
Ann, T. W., Wu, Y., Zheng, B., Zhang, X., & Shen, L. (2014). Identifying risk factors of urban-rural conflict in urbanization: A case of China. Habitat International, 44, 177–185.
Arab F, Zameni F, Enayati T.(2021), The effect of land management on educational justice with higher health education approach; 11 (3) :22-30. (in Persian)
Azad Hedayat, H., Pourtahari, M., Roknedin Eftekhari, A., & Rezvani, M. R. (2015). Analysis of the Rural Development System Using the Integrated Regional Network Pattern (Case Study: Iraq, Kirkuk Province). Journal of Rural Research, 6(3), 635-654. doi: 10.22059/jrur.2015.56063. (in Persian)
Baffoe, G., Zhou, X., Moinuddin, M., Somanje, AN., Kuriyama, A., Mohan, G., Saito. O., & Takeuchi, K. (2021). Urban-rural linkages: effective solutions for achieving sustainable development in Ghana from an SDG interlinkage perspective. Sustain Sci, 16(4), 1341-1362. doi: 10.1007/s11625-021-00929-8.
Bahrami, R. (2021). Investigating the effects of rural-urban links with emphasis on economic developments in suburban areas of Sanandaj. Preipheral Urban Spaces Development, 3(1), 131-144. (in Persian)
Bailey, C., Jensen, L., & Ransom, E. (2014). Rural America in a Globalizing World. WestVirginia University Press.
Bennett, K. J., Yuen, M., & Blanco-Silva, F. (2018). Geographic differences in recovery after the great recession. Journal of Rural Studies, 59, 111–117.
Caffyn, A. & Dahlstr¨om, M. (2005). Urban–rural interdependencies: Joining up policy in practice. Regional Studies, 39(3), 283–296.
Dadashpoor, H. & Afaghpoor, A. (2016). The New Epistemic and Theoretical Rationality Governing the Spatial Organization of Urban Systems. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 8(2), 1-28. doi: 10.22035/isih.2016.214. (in Persian)
Davoudi, S. & Stead, D. (2002). Urban-rural relationships: An introduction and brief history. Built Environment, 28(4), 269–277.
Dong, G., Wang, J., Zhang, W., Liu, Z., Wang, K., & Cheng, W. (2023). Land Use Conflict Identification Coupled with Ecological Protection Priority in Jinan City, China. Int. J. Environ. Res. Public Health, 20, 4863. https: // doi.org/10.3390/ijerph20064863
Dong, X., Song, S., & Zhu, H. (2011). Industrial structure and economic fluctuation—evidence from China. The Social Science Journal, 48(3), 468–477.
Douglass, M. (1998). A "Regional Network Strategy for reciprocal Rural-urban Linkages". In: TWPR. 20(1), 1-33.
Durham, A.M. (2005). Social network analysis of women: An community in angla, ecuador, Master of Science in Forestry, Michigan Technological University.
Firooznia, Q., Roknoldin eftekhari, A., & Tymorian, R. (2023). An Integrated Rural-Urban governance model The case study of cities in the northern part of Ilam province. Sustainable city, 5(4), 107-124. doi: 10.22034/jsc.2022.312703.1562 (in Persian)
Forster, T. & Mattheisen, E. (2016). Territorial Food Systems: Protecting the Rural and Localizing Human Rights Accountability. In In Right to Food and Nutrition Watch (pp. 36–42).
Ghasemi Siyani, D., Afrakhteh, D., Aziz-Poor, D., & Riyahi, D. V. (2019). Rural Area Spatial Integration Based on Network Analysis of Spatial Flows (Case study: BonRud District and the Jolgeh (Isfahan city)). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 9(31), 35-52. doi: 10.22111/gaij.2019.4694. (in Persian)
Hadden Loh, T. (2020). The ‘rural-urban divide’ furthers myths about race and poverty—concealing effective policy solutions. Brookings. https: //www.brookings.edu/blog/the-avenue/2020/12/08/the-rural-urbandivide-furthers-myths-about-race-and-poverty-concealing-effective-policysolutions/.
He, Y., Zhou, G., Tang, C., Tan, X., Chen, Z., & Fan, S. (2017). Theory on the spatial organization of urban-rural integration in urban agglomeration areas. Geographical Research, 36(2), 241–252. (in Chinese)
Healey, P. (2000). The Revival of Strategic Spatial Planning, Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences.
Heley, J. & Jones, L. (2012). Relational rurals: Some thoughts on relating things and theory in rural studies. Journal of Rural Studies, 28(3), 208–217. https: //doi.org/10.1016/j.jrurstud.2012.01.011.
Herberholz, C. & Phuntsho, S. (2018). Social capital, outpatient care utilization and choice between different levels of health facilities in rural and urban areas of Bhutan. Social Science & Medicine, 211, 102–113.
Javanbakht, Z., Saeedi, A., Azizpour, F., & Tavakolinia, J. (2019). Analysis of regional network flows in rural settlements of border areas (Case Study: Borderlands Settlement of Golestan Province). Geographical Planning of Space, 9(33), 203-226. doi: 10.30488/gps.2019.91916. (in Persian)
Javanshiri, M., Anabestani, A., & Sojasi Gheidari, H. (2020). Investigating the Factors Affecting the Physical-spatial Changes in Rural Settlements of MashhadUrban Complex. Geography and Urban Space Development, 6(2), 17-47. doi: 10.22067/gusd.v6i2.75067. (in Persian)
Ji, X., Ren, J., & Ulgiati, S. (2019). Towards urban-rural sustainable cooperation: Models and policy implication. Journal of Cleaner Production, 213, 892–898.
Johnston, R. (1995). Geography and Geographers. Translation Abbas, S.. Journal of Geography and Education, Issue 39(10), 31-33.
Kammeier, D. H. (2003). Rural- urban and subregional linkages in the Mekong region. ADB. Bankok, 9-22. http: //www.adb.org/projects/37156-012/main.
Leibert, T., Montanari, G., & Wiest, K. (2015). Rural peripheralization—urban polarization? The significance of gendered mobility in Central Germany. In Understanding geographies of polarization and peripheralization, 115–134.
Lichter, D. T. & Brown, D. L. (2011). Rural America in an Urban Society: Changing Spatial and Social Boundaries. Annual Review of Sociology, 37(1), 565–592. https: //doi.org/10.1146/annurev-soc-081309-150208.
Liu, Y. & Li, Y. (2017). Revitalize the world’s countryside. Nature, 548(7667), 275–277.
Liu, Y. (2018). Research on the urban-rural integration and rural revitalization in the new era in China. Acta Geographica Sinica, 73(4), 637–650. (in Chinese)
Long, H. & Tu, S. (2018). Theoretical thinking of rural restructuring. Progress in Geography, 37(5), 581–590. (in Chinese)
Lysgård, H. K. (2019). The assemblage of culture-led policies in small towns and rural communities. Geoforum, 101, 10–17.
Ma, C., Jiang, Y., & Qi, K. (2021). Investigating the urban–rural integrated town development strategy on the basis of the study of rural forms in Nantong, China. Frontiers of Architectural Research, 10(1), 190–201.
Ma, L., Liu, S., Fang, F., Che, X., & Chen, M. (2020). Evaluation of urban-rural difference and integration based on quality of life. Sustainable Cities and Society, 54.
Massey, D. (1994). Space, Place, and Gender (NED-New edition). University of
Minnesota Press. https: //www.jstor.org/stable/10.5749/j.cttttw2z.
Mohammadi, S., Moradi, A., & Hosaini, S. (2020). Identifying and Analyzing the Effects of Urban Creep on the Situation Development of Rural Areas around (Case Study: Villages around of Marivan City). 20(56), 55-74. (in Persian)
Ojagh, A., Rahmani Fazli, A., & Monshizadeh, R. (2021). The role of rural-urban bonds in economic developments and poverty reduction in rural areas of Iran (case study: Songhor area). Researches in Earth Sciences, 12(1), 186-201. doi: 10.52547/esrj.12.1.186. (in Persian)
Potter, R. B. & Unwin, T. (1995). Urban-rural interaction: Physical form and political process in the third world. Cities, 12(1), 67–73.
Qu, Y., Wang, S., Tian, Y., Jiang, G., Zhou, T., & Meng, L. (2023). Territorial spatial planning for regional high-quality development—An analytical framework for the identification, mediation and transmission of potential land utilization conflicts in the Yellow River Delta. Land Use Pol. 125, 106462.
Razvani, M., Goli, A., & Akbarian Rounizi, S. (2008). The role and performance of small towns in rural development using the method of network analysis case: Roniz village (Estehban city). Geographical Research Quarterly, 39(9). (in Persian)
Saidi, A. (2013). Fundamental Terms and Conceptions in Physical-Spatial Planning (Part I). Physical Social Planning1(1), 9-26. (in Persian)
Sameni, A., & Zebardast, E. (2023). Feasible pathology of land use in Iran Case study: the fourth round of land use studies. Majlis and Rahbord30(115), 127-162. doi: 10.22034/mr.2022.5403.5159. (in Persian)
Schlesinger, J., Drescher, A., & Shackleton, C. M. (2015). Socio-spatial dynamics in the use of wild natural resources: Evidence from six rapidly growing medium-sized cities in Africa. Applied Geography, 56, 107–115.
Shucksmith, M., Brown, D., & Vergunst, J. (2012). Constructing the Rural – Urban Interface: Place Still Matters in a Highly Mobile Society. In M. Shucksmith, D.L. Brown, S. Shortall, J. Vergunst, & M. E. Warner (Eds.), Rural Transformations and Rural Policies in the US and UK ((0 ed.). https: //doi.org/10.4324/9780203144275.
Tacoli, C. & Agergaard, J. (2017). Urbanisation, rural transformations and food systems: the role of small towns.Working paper. International Institute for Environment and Development. P: 1-32.
Tacoli, C. (1998). Rural-urban interactions: A guide to the literature. Environment and Urbanization, 10(1), 147–166.
Tacoli, C. (2002). Changing rural-urban interactions in sub-Saharan Africa and their impact on livelihoods: A summary (Human Settlement Working Paper).
Taylor, P., Hoyler, M., & Verbruggen, R. (2010). External urban relational process: Introducing central flow theory to complement central place theory. Urban Studies, 47(13), 2803-2818.
Vandercasteelen, J., Beyene, S. T., Minten, B., & Swinnen, J. (2018). Cities and agricultural transformation in Africa: Evidence from Ethiopia. World Development, 105, 383–399.
Vatta, K. ( 2012). Rural-urban Linkages and Rural Livelihoods in Punjab: Impact of commuting and outsourcing. Shji Uckikaea(ed) The Linkage between Agriculture and Industry in India, IDE'19-28.
Von Braun, J. (2007). Rural-urban linkages for growth, employment, and poverty reduction. In International Food policy research Institute, Washington, DC, USA. Ethiopian economic Association fifth International Conference on the Ethiopian economy (pp. 7–9).
Wang, H. & Chen, L. (2006). Review on the development theories of rural and urban areas in West. Economic Geography, 26(3), 463–468. (in Chinese)
Wellman, B. (1998). Structural Analysis: from method and metaphor to theory and substance, structural analysis: a network approach, Cambridge university.
Yuanyuan Yang, Wenkai Bao, Yongsheng Wang, Yansui Liu (2021). Measurement of urban-rural integration level and its spatial differentiation in China in the new century, Habitat International, p. 102420. doi.org/10.1016/j.habitatint.2021.102420
Zheng, X. & Liu, Y. (2018). Connotation, formation, mechanism and regulation strategies of rural disease in the new epoch in China. Human Geography, 33(2), 100–106. (in Chinese)
Zitti, M., Grigoriadis, E., & Salvati, L. (2017). Beyond the ‘divided city’: A manifesto for spatially balanced, sprawl-free post-crisis metropolises. Review of Applied Socio- Economic Research, 13(1), 95–109.