به سوی تغییر پارادایم در فرهنگ هدایتگری نظام حکمرانی فضایی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

10.22059/jtcp.2024.369184.670419

چکیده

یکی از چالش‌های نظام حکمرانی فضایی در ایران آشفتگی در فرهنگ سازمانی مبتنی ‌بر هدایتگری در عرصه‏های تصمیم‏سازی و تصمیم‏گیری است. این آشفتگی همواره خود را در بروز تفرق‏های سیاستی‌ـ برنامه‌ریزی و کالبدی‌ـ فضایی در برنامه‏ریزی فضایی این کشور نشان داده است. این پژوهش با هدف تبیین لزوم تغییر پارادایم در فرهنگ هدایتگری نظام حکمرانی فضایی ایران، به صورت گذار از «مدیریت» به سمت «رهبری» انجام شده است. از منظر روش­شناختی، پژوهش حاضر با رویکرد پراگماتیستی و با بهره‌گیری از روش‌شناسی ترکیبی به صورت مصاحبه‏ای نیمه‌ساختاریافته در قالب روش دلفی هدفمند، تلاش کرده است تا مدل‏های رهبری را برای نظام حکمرانی فضایی ایران در سه سطح محلی، منطقه‌ای و ملی شناسایی و پیشنهاد دهد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد نظام حکمرانی فضایی در ایران برای تغییر پارادایم در فرهنگ هدایتگری در سطح ملی نیازمند گذار به سمت مدل رهبری استراتژیک در فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است. این پژوهش همچنین برای سطح تصمیم‌سازی منطقه‌ای مدل رهبری کاریزماتیک و برای سطح محلی مدل رهبری تحول‏گرایانه را به عنوان مدل‌های پیشنهادی برای تغییر در فرهنگ ‌هدایتگری نظام حکمرانی فضایی ارائه می‌دهد. این پژوهش اهمیت تحول در فرهنگ ‌هدایتگری نظام حکمرانی فضایی در ایران را به عنوان یکی از راهکارهای مهم در رسیدن به یکپارچگی و درک اهمیت غلبه بر تفرق‏های عملکردی و سیاستی‌ـ برنامه‌ریزی و کالبدی‌ـ فضایی در فرایند حرکت به سمت دستیابی به آمایش پایدار فضا برجسته می‏کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اکبری، یونس؛ ایمانی جاجرمی، حسین و رستم‌علی‌زاده، ولی‌الله (1395). تحلیل و بررسی موانع آمایش سرزمین در ایران. سیاست‌نامه علم و فناوری، 6 (3)، 5-13.
امان‌پور، سعید؛ صفایی‌پور، مسعود؛ ملکی، سعید و علی‌زاده، هادی (1398). تبیین چالش‌های ساختاری در طرح‌ریزی راهبردی توسعۀ شهری کلان‌شهر اصفهان. آمایش سرزمین، 11 (1)، 29-56.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1398). نقش تغییرات رفتاری در پذیرش تغییرات ساختاری در عرصۀ مدیریت شهری مطالعه‌ای در مدیریت شهری کلان‌شهر تهران. مدیریت شهری، 18 (56)، 5-18.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1396). شناخت و سنجش ارتباط ساختاری پیشران‌های تبیین‌کنندۀ رهبری استراتژیک در مدیریت شهری (نمونۀ موردی: کلان‌شهر اصفهان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 8 (28)، 25-35.
برزگر، صادق و فنی، زهره (1397). تحلیل دیدگاه‌های برنامه‌ریزی و پیشرفت پایدار فضایی با تأکید بر تقویت شهر‌های کوچک. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 8 (27)، 177-203.
بزاززاده، مهدی؛ داداش‌پور، هاشم و مطوف، شریف (1393). بررسی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعۀ منطقه‌ای با رویکرد آینده‌نگاری منطقه‌ای (مطالعۀ موردی: استان آذربایجان غربی، ایران). برنامه‌ریزی فضایی، 4 (2)، 79-104.
پری‌زادی، طاهر و میرزازاده، حجت (1397). توسعۀ منطقه‌ای در ایران با رویکرد عدالت توزیعی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 18 (50)، 179-198.
ترک‌زاده، جعفر و جعفری، سکینه (1391). رویکردها و نظریۀ نظریه‌های سنتی و نوین رهبری: به سوی جهان‌بینی رهبری. توسعۀ مدیریت و منابع انسانی و پشتیبانی، 7 (25)، 91-133.
ثامنی، امیر، و زبردست، اسفندیار. (1402). آسیب‌شناسی تحقق‌پذیر آمایش سرزمین در ایران نمونه موردی: دور چهارم مطالعات آمایش سرزمین. مجلس و راهبرد، 30(115)، 127-162
جلالی، سید حسین و مظلومی، نادر (1396). نقش رهبری تحول‌گرا در تسهیل فرایند پیاده‌سازی استراتژی. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 10 (36)، 161-180.
داداش‌پور، هاشم؛ احمدی‌پور، زهرا و معرفی، ابوالفضل (1395). نقش خوشه‌های صنعتی بر رقابت‌پذیری منطقه‌ای (نمونۀ موردی: خوشۀ تجهیزات نفت، گاز و پتروشیمی خوزستان). مدیریت راهبردی در سیستم‌های صنعتی (مدیریت صنعتی سابق)، 10 (31)، 63-72.
داداش‌پور، هاشم و رستمی، فرامرز (1398). سازوکارها و قانونمندی‌های حاکم بر قفل‌شدگی توسعۀ منطقه‌ای در استان خوزستان. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 11 (3)، 109-138.
رضاییان، علی؛ اسماعیلی گیوی، حمیدرضا و ابراهیمی، عباس (1388). ارائة الگوی شکل‌گیری رهبری کاریزماتیک در سازمان از دیدگاه مدیریت برنامه‌ریزی راهبردی. مدیریت دولتی، 1 (3)، 35-50.
شریف‌زادگان، محمدحسین و ندایی طوسی، سحر (1394). چارچوب «توسعۀ فضایی رقابت‌پذیری منطقه‌ای در ایران» (موردپژوهی: استان‌های 30گانه). معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، 20 (3)، 5-20.
صرافی، مظفر و نجاتی، ناصر (1393). رویکرد نومنطقه‌گرایی در راستای ارتقای نظام مدیریت توسعة فضایی ایران. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 46 (4)، 857-874.
ــــــــــــــــــــــــ (1396). حکم‌روایی چندسطحی منطقۀ کلان‌شهری در راستای رویکرد نومنطقه‌‌‌‌گرایی (مطالعۀ موردی: منطقۀ کلان‌شهری مشهد). هویت شهر، 11 (3)، 27-39.
علی‌زاده، هادی (1398). تبیین ارتباط الگوهای رفتاری در نظام مدیریت توسعۀ شهری با طرح‌ریزی راهبردی در کلان‌شهرهای ایران. رسالۀ دورۀ دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. اساتید راهنما: دکتر سعید امان­پور و دکتر مسعود صفایی­پور اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
محمدپناهی، صدیقه؛ وارثی، حمیدرضا و تقوایی، مسعود (1402). برنامه‌ریزی استراتژیک توسعۀ منطقه‌ای ایلام بر مبنای رقابت‌پذیری منطقه‌ای. جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، 21 (1)، 211-233.
محمودی محمدآبادی، طیبه و رامشت، محمدحسین (1397). طرح‌وارۀ آمایش بنیادین ایران و افتراق‌ها. تحقیقات جغرافیایی، 33 (1)، 26-38.
Alizadeh, H. (2018). Explaining the relationship between behavioral patterns in the urban development management system and strategic planning in Iranian metropolises. Dissertation of the Ph. D course in Geography and Urban Planning. Ahvaz: Shahid Chamran University of Ahvaz.Supervisors: Dr Saeed Amanpour & Masoud Safeepour. (in Persian)
Amanpour, S., Safaeepour, M., Maleki, S., & Alizadeh, H. (2017). Identifying and measuring the structural relationship of strategic leadership explanatory factors in urban management: case study: Isfahan metropolis. Journal of Arid Regions Geographic Studies, 8 (28), 25-35. (in Persian)
------------------------------------------------------------------------. (2018). The role of behavioral changes in the acceptance of structural changes in the field of urban management, a study in the urban management of the metropolitan city of Tehran. Urban Management Journal, 18 (56), 5-18. (in Persian)
------------------------------------------------------------------------. (2019). Explanation of Structural Challenges of Urban Development Strategic Planning in Isfahan Metropolis. Town and Country Planning, 11 (1), 29-56. (in Persian)
Bagga, S. K., Gera, S., & Haque, S. N. (2023). The mediating role of organizational culture: Transformational leadership and change management in virtual teams. Asia Pacific Management Review, 28 (2), 120-131.
Barzegar, S. & Fanni, Z. (2018). Analysis views of spatial planning and sustainable development with emphasis on enhancing of small cities. Strategic Studies of public policy, 8 (27), 177-203. (in Persian)
Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational dynamics, 18 (3), 19-31.
Bass, B. M. & Bass, R. (2009). The Bass handbook of leadership: Theory, research, and managerial applications. Simon and Schuster.
Batool, S., Ibrahim, H. I., & Adeel, A. (2024). How responsible leadership pays off: Role of organizational identification and organizational culture for creative idea sharing. Sustainable Technology and Entrepreneurship, 3 (2), 100057.
Bazaz-Zadeh, M., Dadashpoor, H., & Motavaf, S. (2014). Analysis the Key Factors Impacting on Regional Development using Regional Foresight approach (The Case Study of West Azerbaijan Province, Iran). Spatial Planning, 4 (2), 79-104. (in Persian)
Bratianu, C., Hadad, S., & Bejinaru, R. (2020). Paradigm shift in business education: a competence-based approach. Sustainability, 12 (4), 1348.
Caldwell, C., Dixon, R. D., Floyd, L. A., Chaudoin, J., Post, J., & Cheokas, G. (2012). Transformative leadership: Achieving unparalleled excellence. Journal of Business Ethics, 109, 175-187.
Caldwell, C., Dixon, R. D., Floyd, L. A., Chaudoin, J., Post, J., & Cheokas, G. (2012). Transformative leadership: Achieving unparalleled excellence. Journal of Business Ethics, 109, 175-187.
Dadashpoor, H. & Rostami, F. (2019). Mechanisms and Rules Governing the Lock-in of Regional Development in Khuzestan Province of Iran. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 11 (3), 109-138. (in Persian)
Dadashpoor, H., Ahmadipour, Z., & Moarrefi, A. (2016). The Role of Industrial Clusters on Regional Competitiveness (Case Study: The Cluster of Petroleum, Gas and Petrochemical Facilities of Khuzestan). Research in industrial management, 10 (31), 63-72. (in Persian)
El Haddad, P., Bonnet, M., & Tabchoury, P. (2021). Transforming hidden conflicts into participation: The case of charismatic leadership in the Middle East. Journal of Organizational Change Management, 34 (1), 84-103.
Fahey, L. (2020). An Insight Culture: The Role of Leaders. In The Insight Discipline: Crafting New Marketplace Understanding that Makes a Difference (pp. 329-363). Emerald Publishing Limited.
Gibney, J., Copeland, S., & Murie, A. (2009). Toward anew'strategic leadership of place for the knowledge-based economy. Leadership, 5 (1), 5-23.
Guzmán, V. E., Muschard, B., Gerolamo, M., Kohl, H., & Rozenfeld, H. (2020). Characteristics and Skills of Leadership in the Context of Industry 4.0. Procedia Manufacturing, 43, 543-550.
Hersperger, A. M., Bürgi, M., Wende, W., Bacău, S., & Grădinaru, S. R. (2020). Does landscape play a role in strategic spatial planning of European urban regions?. Landscape and Urban Planning, 194, 103702.
Jalali, S. H. & Mazloomi, N. (2017). The Role of the Transformational Leadership in Facilitating of Strategy Implementation. Public Management Researches, 10 (36), 161-180. (in Persian)
Klein, A. S., Wallis, J., & Cooke, R. A. (2013). The impact of leadership styles on organizational culture and firm effectiveness: An empirical study. Journal of Management & Organization, 19 (3), 241-254.
Klein, G. (2023). Transformational and transactional leadership, organizational support and environmental competition intensity as antecedents of entrepreneurial behaviors. European Research on Management and Business Economics, 29 (2), 100215.
Mahmodi Mohammad-Abadi, T. & Ramesht, M. H. (2018). Different Aspects of the Fundamental Spatial Planning Pattern of Iran. Geographical Research, 33 (1), 26-38. (in Persian)
McCauley, C. D. & Palus, C. J. (2021). Developing the theory and practice of leadership development: A relational view. The Leadership Quarterly, 32 (5), 101456.
Mohammadpanahi, S., Varesi, H., & Taghvaei, M. (2023). Strategic Planning for Regional Development of Ilam based on Regional Competitiveness. Journal of Geography and Regional Development, 21 (1), 233-211. (in Persian)
Mumford, M. D. (1986). Leadership in the Organizational Context: A Conceptual Approach and its Applications 1. Journal of Applied Social Psychology, 16 (6), 508-531.
Nguyen, N. P., Hang, N. T. T., Hiep, N., & Flynn, O. (2023). Does transformational leadership influence organisational culture and organisational performance: Empirical evidence from an emerging country. IIMB Management Review, 35(4), 382-392.
Oubrich, M., Hakmaoui, A., Benhayoun, L., Söilen, K. S., & Abdulkader, B. (2021). Impacts of leadership style, organizational design and HRM practices on knowledge hiding: The indirect roles of organizational justice and competitive work environment. Journal of Business Research, 137, 488-499.
Prizadi, T.  & Mirzazadeh, H. (2017). Regional development in Iran with the approach of distributive justice. Applied Research of Geographical Sciences (Geographical Sciences), 18 (50), 179-198. (in Persian)
Rezaiyan, A., Esmaili Givi, H., & Ebrahimi, A. (2009). Presenting the model of the formation of charismatic leadership in the organization from the point of view of strategic planning management. Public Administration, 1 (3), 35-50. (in Persian)
Rocha, R. G. & Pinheiro, P. G. (2021). Organizational spirituality: Concept and perspectives. Journal of Business Ethics, 171 (2), 241-252.
Samimi, M., Cortes, A. F., Anderson, M. H., & Herrmann, P. (2022). What is strategic leadership? Developing a framework for future research. The Leadership Quarterly, 33 (3), 101353.
Sarafi, M. & Nejati Allaf, N. (2015). New Regionalism Approach for Improving the System of Spatial Development Management in Iran. Human Geography Research, 46 (4), 857-874. (in Persian)
Sarrafi, M. & Nejati, N. (2017). Multilevel governance of the metropolitan region: applying new regionalism approach (Case study: metropolitan region of Mashhad). Hoviat shahr, 11 (3), 27-39. (in Persian)
Sharifzadegan, M. H. & Nedae Tousi, S. (2015). Iran's Regional Competitiveness Spatial Development Framework Case Study: 30 Provinces of Iran. Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning, 20 (3), 5-20. (in Persian)
Shields, C. M. (2011). Transformative leadership: An introduction. Counterpoints, 409, 1-17.
Shields, C. M., & Hesbol, K. A. (2020). Transformative leadership approaches to inclusion, equity, and social justice. Journal of School Leadership, 30 (1), 3-22.
Yahaya, R. & Ebrahim, F. (2016). Leadership styles and organizational commitment: literature review. Journal of management development, 35 (2), 190-216.
Zhu, W., Yang, H., & Yang, B. (2016). Innovative leadership in organizations: Dimensions, measurement, and validation. In Academy of Management Proceedings, 2016 (1), 14534. Briarcliff Manor, NY 10510: Academy of Management.